Οι επικίνδυνες ισορροπίες του Ερντογάν

Η επιστροφή στην Τουρκία μερικών δεκάδων κούρδων ανταρτών με τις «ομάδες ειρήνης» ήταν η ψηφίδα που έλειπε για να συμπληρωθεί το πολύχρωμο μωσαϊκό που έχει συνθέσει ο Αχμέτ Νταβούτογλου, αρχιτέκτονας της εξωτερικής πολιτικής της κυβέρνησης Ερντογάν.
Οι Κούρδοι εγκατέλειψαν τα βουνά στα σύνορα με το ιρακινό Κουρδιστάν και γύρισαν στην πατρίδα τους, ακολουθώντας τις προτροπές του κατάδικου ηγέτη του ΡΚΚ Αμπντουλάχ Οτσαλάν, για να δείξουν ότι στηρίζουν την κυβέρνηση Ερντογάν, που ετοιμάζει «πρωτοβουλία εκδημοκρατισμού», η οποία θα προσφέρει αυξημένα πολιτικά και πολιτιστικά δικαιώματα στους Κούρδους.
Η συμβολική αυτή κίνηση έγινε δεκτή με πανηγυρισμούς από τον κουρδικό πληθυσμό της Τουρκίας και χαιρετίστηκε ως θετική από την τουρκική κυβέρνηση, που έδειξε σπάνια «μεγαλοψυχία» αφήνοντας ελεύθερους όσους επέστρεψαν...
Οι καταγγέλλοντες
Οπως ήταν φυσικό, η εθνικιστική και η ακροδεξιά αντιπολίτευση κατήγγειλαν την «προδοσία», αλλά το «δημοκρατικό άνοιγμα» της κυβέρνησης, όπως ονομάστηκε, έχει σίγουρα την έγκριση των ενόπλων δυνάμεων, που επιθυμούν την ειρηνική επίλυση του προβλήματος.
Η επιστροφή και παράδοση των Κούρδων θα έπρεπε να είναι μαζική για να επηρεάσει δραστικά το συσχετισμό δυνάμεων. Είναι, όμως, μια κίνηση βολιδοσκόπησης των προθέσεων των δύο πλευρών και αξιοποιείται ανάλογα από τον έγκλειστο Οτσαλάν, όσο και από τον Ερντογάν, που εμφανίζεται -και δικαιολογημένα- ως υπέρμαχος της εθνικής ενότητας, του εκδημοκρατισμού και της αναγνώρισης των δικαιωμάτων της μεγαλύτερης μειονότητας στη χώρα.
Συγκεκριμένα, την περασμένη εβδομάδα συνολικά 34 Κούρδοι, οκτώ ένοπλοι από τις βάσεις του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK) στην οροσειρά του Καντίλ στο Βόρειο Ιράκ και 26 Κούρδοι πρόσφυγες, συμπεριλαμβανομένων γυναικών και παιδιών από ένα στρατόπεδο, πέρασαν τα τουρκο-ιρακινά σύνορα.
Το «καραβάνι ειρήνης», όπως ονομάστηκε, έγινε δεκτό με ενθουσιασμό από συγκεντρωμένο πλήθος Κούρδων που συγκεντρώθηκε στα σύνορα για να υποδεχθεί τους ομοεθνείς του χορεύοντας, τραγουδώντας και κρατώντας πανό υπέρ της ειρηνικής συνύπαρξης.
Η συγκρότηση του «καραβανιού ειρήνης» έγινε με πρωτοβουλία του φυλακισμένου ηγέτη του ΡΚΚ, Αμπντουλάχ Οτζαλάν, ο οποίος ζήτησε να γίνει μία χειρονομία καλής θέλησης έναντι της «πρωτοβουλίας εκδημοκρατισμού» που ανέλαβε η τουρκική κυβέρνηση, με στόχο τη διασφάλιση των πολιτικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων των Κούρδων.
Οι εικόνες αυτές όμως και τα συνθήματα των συγκεντρωμένων στα σύνορα υπέρ του Αμπντουλάχ Οτζαλάν προκάλεσαν την οργισμένη αντίδραση των εθνικιστών της Τουρκίας.
Λόγω της κατάστασης που δημιουργήθηκε, ο Ερντογάν δήλωσε από το Πακιστάν, όπου βρίσκεται: «Συνέβησαν ανεπιθύμητες καταστάσεις παρά τις προειδοποιήσεις προς το PKK. Είναι φανερό πως υπάρχει κρίση εμπιστοσύνης και η επιστροφή νέας ομάδας Κούρδων από τη Γερμανία αναβάλλεται».
Η επιστροφή των Κούρδων από τη Γερμανία είχε προγραμματισθεί για τις 28 Οκτωβρίου.
«Ας κάνουμε μια διακοπή και στη συνέχεια θα επανεκτιμήσουμε την κατάσταση» δήλωσε ο Τούρκος πρωθυπουργός.
Αναμφίβολα, οι πρωτοβουλίες της κυβέρνησης Ερντογάν στο Κουρδικό λαμβάνουν υπόψη τους όχι μόνο την εσωτερική κατάσταση -με το στρατό να νιώθει άβολα μετά τις αποκαλύψεις για συνωμοσίες που ετοίμαζε η οργάνωση «Εργκένεκον»- αλλά και το κυριότερο ανοιχτό «μέτωπο», που είναι η προοπτική ένταξης στην Ε.Ε.
Η αναμενόμενη πρωτοβουλία στηρίζεται, όμως, σίγουρα και στην προετοιμασία που έκανε τα τελευταία χρόνια η Αγκυρα, με γειτονικές χώρες, όπου ζουν κουρδικές πληθυσμιακές ομάδες, δηλαδή στη Συρία, στο Ιράκ και στο Ιράν.
Η κυβέρνηση Ερντογάν, αλλά και το στρατιωτικό κατεστημένο της Τουρκίας συνειδητοποίησαν -κάπως αργά βέβαια- ότι στρατιωτική λύση στο Κουρδικό δεν μπορεί να δοθεί και ότι το ζήτημα αντιμετωπίζεται μόνο πολιτικά και σε συνεννόηση με τα γειτονικά κράτη!
Αρχικά, η προοπτική ύπαρξης ενός ανεξάρτητου ή αυτόνομου κουρδικού κράτους στο βόρειο Ιράκ αντιμετωπίστηκε με τρόμο στην Αγκυρα. Στην πορεία, φάνηκε ότι η εκεί κουρδική αυτόνομη κυβέρνηση δεν αποτελεί κίνδυνο, αντιθέτως μπορεί να λειτουργήσει ως φίλος και σύμμαχος και κυρίως ως οικονομικός εταίρος. Αλλωστε, οι Κούρδοι του Ιράκ θεωρούν την Τουρκία γέφυρα που τους συνδέει με το ΝΑΤΟ, την Ευρώπη και τη Δύση ευρύτερα.
Γρήγορα, λοιπόν, βελτιώθηκαν οι σχέσεις με το Ιράκ -και ιδιαίτερα με τους Κούρδους- με τη Συρία -με εντυπωσιακό τρόπο- αλλά και με το Ιράν, στο οποίο μεταβαίνει ο Ερντογάν, λίγο πριν πάει στην Ουάσιγκτον. Υπό τις πιέσεις των εθνικιστών, που ενοχλήθηκαν από την ενθουσιώδη υποδοχή του κουρδικού πλήθους προς τους αντάρτες του PKK, οι οποίοι επέστρεψαν στην Τουρκία από το γειτονικό Ιράκ, ο Τούρκος πρωθυπουργός Ταγίπ Ερντογάν ανακοίνωσε το Σάββατο ότι «παγώνει» η επιστροφή κι άλλων Κούρδων ανταρτών.
Ανοίγματα στον Καύκασο
Για να συμπληρωθεί η εικόνα της πολύπλευρης -και κυρίως «ανατολικής»- εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας, με την καθοδήγηση του Νταβούτογλου, πρέπει να συνυπολογιστούν οι διαδικασίες αποκατάστασης σχέσεων με την Αρμενία, τα ανοίγματα στη Ρωσία και τον Καύκασο, αλλά και η πολύ καλά μελετημένη ψύχρανση των σχέσεων με το Ισραήλ -με επίκληση του Παλαιστινιακού- αλλά όχι και η πλήρης αποστασιοποίηση απ' αυτό...
Η σύγχρονη εξωτερική πολιτική της Τουρκίας είναι ένας συνδυασμός ανοιγμάτων, αλλά και προσπάθειας προσαρμογής, όταν οι συνθήκες δεν επιτρέπουν την επίτευξη των στόχων της. Η κυβέρνηση Ερντογάν βλέπει ότι η μεταψυχροπολεμική εποχή προσφέρει ευκαιρίες για να επιβεβαιώσει η Τουρκία την παρουσία της σε περιφερειακό επίπεδο, ακόμη και με ηγεμονικό ρόλο σε ορισμένες περιπτώσεις, αλλά φροντίζει να μην υπονομεύει τις σταθερές δεσμεύσεις της σε σύμφωνα και συμμαχίες...
Η Τουρκία αφήνει πίσω της την υποτιμητική στάση του «επιτήδειου ουδέτερου» και διαλέγει το ρόλο του επιτήδειου μεσολαβητή, στη σύγχρονη περίπλοκη και μεταβατική εποχή.

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση