Μπορεί η καταστροφή να δημιουργήσει;

Η ελπιδοφόρα οργή

των απελπισμένων δεκαεξάρηδων

Είδα και έζησα από κοντά, τις προηγούμενες μέρες, Τρίτη και Τετάρτη, ως δάσκαλος του Τμήματος Νομικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ευτυχώς και δυστυχώς μαζί, και αυτό: τις πρωτάκουστες καταστροφές στα γραφεία μας, σπάσιμο όλων των υαλοπινάκων στους διαδρόμους, άγρια παραβίαση των θυρών των γραφείων, καταστροφή επίπλων, ανοιγμένα συρτάρια, γενική αναστάτωση των εσωτερικών χώρων και «φτηνό» πλιατσικολόγημα μετακινήσιμων ηλεκτρονικών συσκευών.
Η λεηλασία είχε προετοιμαστεί την προηγούμενη νύχτα, Δευτέρα βράδυ προς Τρίτη, με την καταστροφή των κεντρικών θυρών εισόδου στο κτήριο της Νομικής. Η επιχείρηση πραγματοποιήθηκε, κατά διασταυρωμένες πληροφορίες αυτοπτών μαρτύρων, από μια ολιγομελή ομάδα νεαρών 14 με 16 χρόνων, με ξενική προφορά, μάλλον φοβισμένων, που τοποθετούσε τα κλεμμένα σε καροτσάκι έξω από το κτήριο και τα μετέφερε ανενόχλητη σε αυτοκίνητο που περίμενε, επί τρεις συνεχείς νύχτες, σε κεντρικό δρόμο που περιβάλλει το πανεπιστήμιο, και τα παρέδιδε σε μεσήλικες κλεπταποδόχους. Τα χειρότερα αποτράπηκαν χάρη στην παρουσία στο κτήριο της Νομικής, τις μοιραίες εκείνες ώρες, ενός εμψυχωμένου συναδέλφου, που είχε το κουράγιο να αντιμετωπίσει με ψυχραιμία τα «κλεφτρόνια» και να τα εμποδίσει με μικρή αμοιβή να μπουν στη βιβλιοθήκη ειδοποιώντας ταυτόχρονα ηλεκτρονικά τους συναδέλφους για συνδρομή.

Εν τω μεταξύ το προηγούμενο βράδυ είχε καεί ολοσχερώς από κουκουλοφόρους το Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών που βρισκόταν στην πανεπιστημιούπολη για τους ενοίκους της. Η κατάσβεση έγινε και τα χειρότερα αποτράπηκαν χάρη και στην έγκαιρη επέμβαση της Πυροσβεστικής ύστερα από κλήση και υπό την εποπτεία του πρύτανη. Λίγες μέρες νωρίτερα είχαμε ζήσει στο ίδιο Τμήμα μια άλλου τύπου πρωτοφανή βιαιότητα: τον άγριο ξυλοδαρμό την ώρα του μαθήματος της εγκληματολογίας στην αίθουσα της διδασκαλίας ενός διευθυντή φυλακών, μπροστά στα εμβρόντητα βλέμματα των φοιτητών και της αποσβολωμένης διδάσκουσας. Ο άτυχος διευθυντής μεταφέρθηκε αιμόφυρτος στο νοσοκομείο. Το περιστατικό πέρασε απαρατήρητο και ασχολίαστο. Λίγους μήνες πριν, τον Ιούνιο, στην τελευταία συνεδρίαση της Σχολής, φοιτητική παράταξη μας είχε κρατήσει ομήρους ως μέλη της Γ.Σ., επί πέντε ώρες στην αίθουσα συνεδριάσεων, επειδή δεν συγκατατεθήκαμε στην πρότασή της να μην εγκρίνουμε τη διανομή βιβλίων σύμφωνα με τον νέο νόμο. Τέλος, στο ίδιο Τμήμα, το εαρινό εξάμηνο δεν είχαν γίνει μαθήματα ούτε λειτούργησε η Σχολή, γιατί το κτήριο βρισκόταν υπό κατάληψη και έμεινε κλειστό για φοιτητές, διοικητικούς υπαλλήλους και διδάσκοντες επί τρεις μήνες, ευτυχώς χωρίς ζημιά, σώο και αβλαβές.

Εγκατάλειψη

Τα γεγονότα που περιέγραψα μιλάνε από μόνα τους και δεν χρειάζονται, πιστεύω, ερμηνεία. Δεν με ενδιαφέρουν άλλωστε τα ίδια, όσο το πλαίσιο, οι συνθήκες που συντελέστηκαν. Τις μέρες του προχθεσινού πλιάτσικου στη Νομική, το πανεπιστήμιο ήταν εγκαταλειμμένο, μόνο και έρημο, βουβό και ψυχρό, με μερικούς υπαλλήλους στη διοίκηση να το φυλάνε. Το διέσχιζες και σε έπιανε φόβος, έμοιαζε με βομβαρδισμένο τοπίο. Ελειπε το έμψυχο υλικό του. Οι άνθρωποί του, οι φοιτητές και καθηγητές, απουσίαζαν είτε γιατί αδιαφορούσαν ή διαφωνούσαν, είτε γιατί φοβούνταν, είτε γιατί πίστευαν ότι ήταν κλειστό. Ορισμένοι, μάλιστα, αισθάνθηκαν την ανάγκη να δικαιολογήσουν την αποχή τους από τα μαθήματα και τα εργαστήρια με την επίκληση της απεργίας που είχαν κηρύξει στο όνομα του «κλάδου» οι συνδικαλιστές μας στην Αθήνα.

Την αγανάκτηση και την οργή των νέων για τον φόνο του Αλέξη, η πανεπιστημιακή κοινότητα την έζησε, όπως όλα τα άλλα: ψυχρά και ιδιωτικά, με τη συνολική απουσία της και την αδιαφορία της, διά των νομίμων στα όργανα εκπροσώπων της ή διά των συνδικαλιστικών αντιπροσώπων ή διά των κομμάτων που μιλούσαν στο όνομά της και για λογαριασμό της, την έζησαν βλέποντας με αγανάκτηση εικόνες που σέρβιραν οι έμποροι του πόνου και της οργής.

Τα εξαθλιωμένα και απόκληρα παιδιά που λεηλάτησαν και σπάσανε πόρτες, βρήκαν ένα πανεπιστήμιο έρημο και διαλυμένο. Πήραν μόνον ό,τι για τα ίδια άξιζε. Ολα τα άλλα, κυρίως τα άυλα αγαθά, ήταν απαξιωμένα ή αποσαθρωμένα. Η πλήρης απαξίωση του δημόσιου πανεπιστημίου είχε πια συντελεστεί στη συνείδηση των πολιτών και της κοινής γνώμης. Αν εμείς οι πανεπιστημιακοί δεν το είχαμε καταλάβει, είναι γιατί είχαμε και οι ίδιοι αυτο-ακυρωθεί, προηγουμένως, ως δάσκαλοι. Το πανεπιστήμιο ως θεσμός έμοιαζε με απολίθωμα, λειτουργούσε μόνον ως ομοίωμα ή καρικατούρα του παλιού εαυτού του. Και η πάλαι ποτέ κραταιά πανεπιστημιακή κοινότητα πλήρως ακυρωμένη, ξεφτισμένη, κονιορτοποιημένη. Ολοι έχουμε, κάθε ένας με τον τρόπο του, το μερίδιο της ευθύνης του για αυτήν την εξέλιξη. Πρώτα οι κυβερνήσεις, οι προγενέστερες, κυρίως όμως η σημερινή, με την ανερμάτιστη, αλλοπρόσαλλη και αποσπασματική πολιτική της. Επειτα, τα κόμματα, μηδενός εξαιρουμένου, που μετέτρεψαν το πανεπιστήμιο σε πεδίο του εκλογικού τους ανταγωνισμού, που χρησιμοποιούν το ίδιο και το φοιτητικό κίνημα ως μέσο της εκλογικής τους επιβίωσης ή καταξίωσης. Ολα τα λαϊκά και φοιτητικά κινήματα που έζησα από το 1963 είχαν μαζικό και αυθόρμητο χαρακτήρα και έσερναν πίσω τους τα κόμματα. Τώρα συμβαίνει το αντίστροφο. Τέλος, έχουν συμβάλει τα μέγιστα στη διάλυση και στην παρακμή οι έμποροι του τηλεθεάματος, οι αμερόληπτοι εκπρόσωποι και καθοδηγητές της κοινής γνώμης, οι χρυσοπληρωμένοι ξερόληδες, παρουσιαστές και σχολιαστές των τηλεοπτικών ειδήσεων.

Eίναι αλήθεια ότι η απογοητευτική αυτή κατάσταση στα πανεπιστήμια δεν είναι χειρότερη από την εικόνα που εμφανίζει χρόνια τώρα η ελληνική κοινωνία και Πολιτεία: ατέλειωτα σκάνδαλα, πολιτική διαφθορά, αθέμιτη διαπλοκή οικονομικής και πολιτικής εξουσίας, αναξιοπιστία όλων των θεσμών και ιδίως της πολιτικής εξουσίας, αναξιοκρατία, κομματοκρατία και ευνοιοκρατία. Μια κοινωνία χωρίς συνεκτικό ιστό, χωρίς ειρμό και χωρίς έρμα. Μια Πολιτεία ανερμάτιστη και αναξιόπιστη. Ενα σχολείο άχρηστο και βαρετό. Μια εικόνα γενικευμένης παρακμής και αποσύνθεσης.

Κρίση, ανεργία, φτώχεια

Και στο τέλος, μαζί με όλα αυτά, απίστευτη και ανεξέλεγκτη οικονομική κρίση, ανεργία και φτώχεια. Τι να πεις στα παιδιά και τι να τους προτείνεις; Πού να σταθείς και από πού να αρχίσεις; Προσωπικά ποτέ δεν αισθάνθηκα τόσο ανήμπορος και ανίκανος να μιλήσω, να δράσω. Εχασα τη λαλιά μου και τα λογικά μου. Τι να εξηγήσω, πώς και με ποια εργαλεία και με ποια νομιμοποίηση;

Γι’ αυτό και το βράδυ της προηγούμενης Τετάρτης, όταν ο πρόδρος της Σχολής και το Δ.Σ. καλέσαμε όλους τους συναδέλφους σε σύσκεψη και συζήτηση, και καλέσαμε παράλληλα και τους φοιτητές και τις φοιτήτριες για να δούμε τι θα κάνουμε, και καταλήξαμε να ανοίξουμε το πανεπιστήμιο, τα σπουδαστήρια και τη βιβλιοθήκη και γέμισαν ξανά από ζωή οι έρημοι και τραυματισμένοι χώροι μας, ένιωσα μια μεγάλη ανακούφιση.

Ξέρω ότι τίποτε δεν διορθώθηκε ούτε άλλαξε και ότι όλα είναι τα ίδια και ότι όλα βρίσκονται μπροστά μας, αυτά και ακόμη χειρότερα. Τουλάχιστον όμως είμαστε εκεί και όχι στα σπίτια μας, παθητικοί θεατές της μοίρας μας. Καλέσαμε τους φοιτητές στο φυσικό τους χώρο. Στο χώρο της δημιουργίας και του διαλόγου, της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών και της αντιπαράθεσης. Εκεί να εκφράσουν την οργή και την αγανάκτησή τους, εκεί να μορφώσουν τα αιτήματά τους και τις διεκδικήσεις τους, ακόμη και αν αποφασίσουν να αρνηθούν τον εαυτό τους και το πανεπιστήμιο, ως άχρηστο και χρεοκοπημένο. Το μέλλον είναι δικό τους και αυτοί και μόνον αυτοί δικαιούνται να το ορίζουν και όχι οι τρίτοι. Εμείς, οι μεγάλοι, το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να τους ακούσουμε και να σωπάσουμε, μια και ο δικός μας κόσμος έχει χρεοκοπήσει και δεν έχουμε τίποτε να τους πούμε. Τουλάχιστον ας τους αφήσουμε να εκφραστούν και να διεκδικήσουν, συλλογικά, ειρηνικά και δυναμικά. Το μόνο που απομένει να κάνουμε μπροστά σε έναν κόσμο που παραπαίει. Και το μόνο παρήγορο και ελπιδοφόρο που βλέπω γύρω μου: η δικαιολογημένη οργή των νέων για τον κόσμο που τους παραδίνουμε. Ας ελπίσουμε ότι η οργή τους θα μετατραπεί σε δύναμη δημιουργική για την απαρχή ενός ριζικά νέου και δεν θα διαψευστούν και οι δικές τους ελπίδες όπως διαψεύστηκαν και οι δικές μας, σαράντα ολόκληρα χρόνια μετά.

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση