Το τούρκικο σταυρόλεξο

Το μυστικό είναι κοινό: Το γεωπολιτικό παιχνίδι της Άγκυρας θα κριθεί από τις εξελίξεις στο μέτωπο της αντιπαράθεσης Δύσης-Ανατολής. Μέχρι τότε οι ιθύνοντες της γείτονος θα εξαντλούν όλα τα περιθώρια που θα τους αφήνει ο ανταγωνισμός μεταξύ ευρωατλαντικής συμμαχίας και ευρασιατικού μπλοκ για να ενισχύσουν την θέση της Τουρκίας ως περιφερειακής υπερ-δύναμης με αυτοκρατορικές και άρα επεκτατικές βλέψεις.

Το μέγεθος αυτών των περιθωρίων θα εξαρτηθεί πρωτίστως από την ανοχή που θα δείξουν οι ΗΠΑ απέναντι στο παιχνίδι που θα θελήσει να κάνει η Άγκυρα σε περισσότερα ταμπλό. Και όπως είναι φυσικό στο βαθμό που οι ΗΠΑ θα επιστρέφουν στο διεθνές προσκήνιο, καλύπτοντας τα κενά που είχαν αρχίσει να δημιουργούνται ήδη από εποχής Ομπάμα, τα περιθώρια ελιγμών της Τουρκίας θα στενεύουν. Και θα στενεύουν ακόμα περισσότερο όσο περισσότερο θα εντείνεται ο ανταγωνισμός της Ουάσιγκτον με το Πεκίνο και την Μόσχα ωθώντας το παγκόσμιο σύστημα σε ενός νέου τύπου διπολισμό, εάν όχι ψυχροπολεμικού, σίγουρα πάντως συγκρουσιακού χαρακτήρα.

Καθοριστικά θα είναι επίσης σε μεγάλο βαθμό και τα περιθώρια ελιγμών που θα αφήσουν στην Τουρκία οι ευρωπαϊκές εξελίξεις στην μετά-την-Μέρκελ εποχή. Με τις πλάτες της Γερμανίας η Τουρκία του Ερντογάν δεν έχει μόνον αποφύγει μέχρι σήμερα την επιβολή κυρώσεων για την προκλητική της συμπεριφορά στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Έχει πολύ περισσότερο πετύχει να υιοθετηθεί, έστω και υπό προϋποθέσεις, πρώτον, η θετική ατζέντα στις συζητήσεις της για την αναβάθμιση των σχέσεων της με την Ευρωπαϊκή Ένωση και, δεύτερον, να γίνει μέρος των λύσεων που αναζητούνται τόσο στο μεταναστευτικό όσο και στο κρίσιμης για την ασφάλεια της Ευρώπης ζήτημα της Λιβύης και της Υποσαχάριας Αφρικής.

Μένει τώρα να φανεί αν ενόψει της αποχώρησης της Μέρκελ και της αναθέρμανσης των ευρωατλαντικών σχέσεων η Άγκυρα θα αρχίσει να έχει με τις Βρυξέλλες τα ίδια προβλήματα που απέκτησε με την Ουάσιγκτον μετά την αλλαγή φρουράς στον Λευκό Οίκο.

Πάντως οι πρώτες ενδείξεις επιβεβαιώνουν ότι αυτά τα προβλήματα θα εμφανιστούν πολύ πιο γρήγορα και θα είναι πολύ σοβαρότερα από όσο ίσως θα μπορούσε να φανταστεί η τουρκική ηγεσία.

Η ασυνήθιστη αυστηρότητα των μηνυμάτων που στάλθηκαν στην Άγκυρα μετά την χθεσινή συνάντηση της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ με τον Ερντογάν καθιστά σαφές, πρώτον, ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση ευθυγραμμίζεται πλέον με τις διπλωματικές αρχές της Διοίκησης Μπάιντεν και δεύτερον ότι η Τουρκία δεν θα μπορεί να περιμένει περαιτέρω βελτίωση των ευρωτουρκικών σχέσεων, αν εξακολουθήσει να αγνοεί είτε το Διεθνές Δίκαιο, είτε τα προαπαιτούμενα του κράτους δικαίου.

Άλλωστε το γεγονός ότι της συνάντησης με τον Ερντογάν προηγήθηκε η συνάντηση των εκπροσώπων της ΕΕ με τον Αμερικανό πρέσβη στην Άγκυρα, δίνει από μόνο του το στίγμα του νέου στενότερου για το καθεστώς Ερντογάν πλαισίου εντός του οποίου φαίνεται να επανατοποθετούνται και να οριοθετούνται εφεξής οι σχέσεις της Τουρκίας με την Δύση.

Και προφανώς θα είναι εντός του ίδιου πλαισίου που θα κληθεί η Άγκυρα να επανατοποθετήσει και τις σχέσεις της με την Λιβύη και τις κινήσεις της στην υπόλοιπη Αφρικανική Ήπειρο. Και δεν είναι τυχαίο ούτε το ύφος ούτε το περιεχόμενο των δηλώσεων που έκανε ο Κυριάκος Μητσοτάκης από την Τρίπολη, όπου συναντήθηκε με τον Πρόεδρο της μεταβατικής κυβέρνησης της Λιβύης Abdul Hamid Dbeibeh θέτοντας ευθέως και δημοσίως το ζήτημα της ακύρωσης του τουρκολυβικού μνημονίου και της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών μεταξύ των δυο χωρών.

Tούτων δοθέντων ο Ερντογάν έχει πλέον να λύσει ένα σταυρόλεξο αυξανόμενης δυσκολίας σε διαρκώς μειούμενο χρόνο. Θα πρέπει να ξανασκεφθεί όχι μόνο την στάση που θα τηρήσει ενόψει του crash test της επικείμενης Πενταμερούς Διάσκεψης για το κυπριακό, αλλά και της εκρηκτικής κατάστασης που είναι πλέον ολοφάνερο ότι δημιουργείται στο ρωσο-ουκρανικό μέτωπο και στην Μαύρη Θάλασσα.

Και στο μεν κυπριακό, αν επιμείνει σε αυτό που μοιάζει να είναι για αυτόν μια στρατηγική και όχι τακτική επιλογή, η υποστήριξη, δηλαδή, της λύσης των δυο κρατών, θα βρεθεί και πάλι απέναντι σε διακηρυγμένες θέσεις των ΗΠΑ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στο δε ρωσο-ουκρανικό ζήτημα, αν επιλέξει να δώσει συνέχεια στις συζητήσεις του με την Ουκρανική κυβέρνηση περί στρατηγικής συνεργασίας μεταξύ των δυο χωρών, θα βρεθεί απέναντι στην Μόσχα με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την διατήρηση των μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας ισορροπιών τρόμου στην Συρία και. την Λιβύη.

Ίσως τα διλήμματα προ των οποίων θα βρεθεί να μπορούσαν να απλοποιηθούν, αν ο Ερντογάν δεν είχε να λύσει μαζί με το γεωπολιτικό σταυρόλεξο και το καθόλου πιο εύκολο σταυρόλεξο των εσωτερικών πολιτικών συμμαχιών. Από τους κεμαλικούς που εναντιώνονται στην ισλαμοποίηση του Τουρκικού κράτους δεν έχει, βέβαια, να περιμένει πολλά. Αλλά θα μπορούσε να περιμένει περισσότερα από εκείνους τους κεμαλικούς εθνικιστές που θα ήθελαν να τον δουν να συγκρούεται με την Δύση επιλέγοντας την δική τους αντιδυτική ευρασιανική στρατηγική που οδηγεί την Τουρκία στους κόλπους του σινορωσικού μπλοκ της Ανατολής. Πράγμα το οποίο θα καταστήσει ακόμα πιο σύνθετη την εξίσωση της παραμονής του στην εξουσία.

Δύσκολη εποχή για τον νεο-σουλτάνο. Αλλά και πολύ επικίνδυνη για αυτούς που θα μπορούσε να προβάλει ως κακούς δαίμονες και ιδανικούς πολεμικούς εχθρούς-στόχους.

Γιώργος Σεφερτζής
Liberal

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση