Η ένταση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και ο ρόλος του ΝΑΤΟ

ΤΟ ΝΑΤΟ έχει παραλύσει από την έλλειψη ηγεσίας του, όχι από την "σύγκρουση Ελλάδας-Τουρκίας", η οποία δημιουργείται από μια ολοένα και πιο ανταγωνιστική Τουρκία που ποντάρει στο να προκαλέσει χάος, αμφισβητώντας θαλάσσια σύνορα και άδειες γεώτρησης.

Ενώ χαιρετίστηκε ως ένα στρατηγικά σημαντικό μέλος του ΝΑΤΟ, η Τουρκία συστηματικά προσπαθεί γράψει νέους κανόνες, παραβιάζοντας ανοιχτά τους ίδιους κανόνες που υποτίθεται ότι πρέπει να τηρεί.

Η αγορά των ρωσικών αμυντικών συστημάτων S-400, ήταν μια μεγάλη παραβίαση των κανόνων αεράμυνας του ΝΑΤΟ, αλλά δεόντως ανεκτή. Προφανώς, η ανοχή τροφοδοτεί (περαιτέρω) την μονομέρεια και προκαλεί επιθετικότητα.

Ασφαλώς, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Jens Stoltenberg, έχει ένα δύσκολο έργο. Το ΝΑΤΟ λειτουργεί με συναίνεση, με καλά τεκμηριωμένες ασυμμετρίες δυνάμεων μεταξύ της συμμαχίας των 30 εθνών.

Υπό την ηγεσία του Erdogan ωστόσο, η Τουρκία εξάγει εγχώριο αυταρχισμό και κατάφωρη αδιαφορία για το κράτος δικαίου στη διεθνή σκηνή. Κατά τη διαδικασία, υπονομεύει τις φιλελεύθερες και αμυντικές αξίες του ΝΑΤΟ.

Όσο περισσότερο ο Stoltenberg διατηρεί ουδετερότητα και κρύβει την τρέχουσα αδυναμία του ΝΑΤΟ να μεσολαβήσει μια αποφασιστική στάση και να προχωρήσει πέρα από την προσέγγιση "hands-off" που καταγγέλλεται από τον Έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη ή χειρότερα, να αναθέσει εξ ολοκλήρου τη διαχείριση των πόρων, τόσο περισσότερο κακό κάνει στον οργανισμό που υποτίθεται ότι υπηρετεί.

Για να αποφευχθεί ένα πιθανό "ατύχημα", η παράλυση πρέπει τώρα να δώσει τη θέση της στη δημιουργία ενός ρεαλιστικού και αξιόπιστου πλαισίου αποκλιμάκωσης, πιθανώς εκμεταλλευόμενοι την επιδεινούμενη οικονομική κατάσταση της Τουρκίας.


Marc Pierini, επισκέπτης σχολιαστής στο Carnegie Europe

Παρά τους επίσημους ισχυρισμούς για το αντίθετο και την εντατική θετική επικοινωνία από τον τουρκικό στρατό, οι πολιτικές του ΝΑΤΟ είχαν ήδη πληγεί από την απόφαση της Άγκυρας το 2019 να αναπτύξει τα ρωσικά S-400, κάτι που είχε αρνητική συνέπεια στην αμυντική αρχιτεκτονική της Ευρώπης.

Η σύγκρουση με την Ελλάδα για τα θαλάσσια σύνορα δεν είναι νέα. Προηγείται της εποχής του κυβερνώντος κόμματος του Erdogan, AKP. Είναι μάλλον η γλώσσα και οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται γύρω από το ζήτημα που έχει σοκάρει το ΝΑΤΟ και τους κύκλους της ΕΕ: η δημιουργία νέων συνόρων μέσω μιας διευθέτησης με τη Λιβυκή Κυβέρνηση Εθνικής Συμμαχίας, η μονομερής διακήρυξη ότι τεράστιες περιοχές είναι τώρα της Τουρκίας, η αποστολή μεγάλου αριθμού ναυτικών πλοίων για συνοδεία των ερευνητικών ή η προώθηση άλλων ναυτικών και αεροπορικών δυνάμεις. Και η χρήση μιας έντονα εθνικιστικής ρητορικής.

Αυτή η επιθετική πολιτική, αν και βασίζεται σε ουσιαστικούς ισχυρισμούς, έχει δημιουργήσει μια διακριτή δυσφορία εντός του ΝΑΤΟ. Την ίδια στιγμή, η Τουρκία συνεχίζει να διεξάγει κοινές ασκήσεις και επιχειρήσεις με άλλους στόλους του ΝΑΤΟ, με τίμημα μια μη βιώσιμη διπολικότητα. Μέχρι την ώρα που γραφόταν αυτά, η ακραία διπλωματία (brinkmanship) φαίνεται να είναι η προτιμώμενη επιλογή της Άγκυρας, που ενέχει τον κίνδυνο επεισοδίου στην ανοιχτή θάλασσα –με ένα να έχει συμβεί ήδη.

Προς το παρόν, το ζήτημα δεν είναι η διαπραγμάτευση, είναι μάλλον πώς να σταματήσουν την αναστάτωση που προκαλεί η Τουρκία και να δείξουν ότι η μονομέρεια και οι επιθετικές κινήσεις δεν είναι ο σωστός δρόμος.

Sinan Ulgen, επισκέπτης σχολιαστής στο Carnegie Europe

Το ΝΑΤΟ θα μπορούσε πράγματι να έχει ρόλο στην άμβλυνση των συγκρούσεων που σχετίζονται με την Ανατολική Μεσόγειο.

Πρώτον, το ΝΑΤΟ θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί τη μοναδική του θέση ως πολιτική πλατφόρμα της οποίας δύο μέλη της είναι οι βασικές πλευρές της αντιπαράθεσης. Επίσης, δεδομένων των δυνητικά καταστροφικών συνεπειών για την ακεραιότητα της Συμμαχίας που θα έχει μια πιθανή στρατιωτική κλιμάκωση της σύγκρουσης, το ΝΑΤΟ θα πρέπει στην πραγματικότητα να δώσει προτεραιότητα σε αυτή την ικανότητα.

Υπάρχει ένας ρόλος για τον Stoltenberg, ως αξιόπιστος μεσολαβητής. Αλλά το ζήτημα θα μπορούσε επίσης να μεταφερθεί στην ατζέντα του Βορειοατλαντικού Συμβουλίου, το βασικό σώμα λήψης αποφάσεων του ΝΑΤΟ, για να επιτρέψει μια ώριμη ανταλλαγή απόψεων μεταξύ Τουρκίας, Ελλάδας και Γαλλίας.

Δεύτερον, το ΝΑΤΟ θα μπορούσε να έχει πιο ενεργό ρόλο στην εποπτεία των τεχνικών μέτρων αποκλιμάκωσης στην Ανατολική Μεσόγειο. Ένα συγκεκριμένο παράδειγμα είναι το πρόσφατο περιστατικό μεταξύ μιας ελληνικής και μιας τουρκικής φρεγάτας. Το ΝΑΤΟ θα μπορούσε να πρωτοστατήσει στη δημιουργία μηχανισμών που θα αποτρέπουν την επανάληψη αυτού του είδους των ατυχημάτων, τα οποία θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μια επικίνδυνη και ανεπιθύμητη κλιμάκωση.

Ελένη Παναγιωταρέα, ερευνήτρια στο ΕΛΙΑΜΕΠ


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση