Το κοίτασμα Ερντογάν στη Μαύρη Θάλασσα, προσφέρεται για ελληνικά συμπεράσματα

Γράφει ο Ζαχαρίας Β. Μίχας

Με τις συνήθεις φιέστες νεοθωμανικού κιτς ο Ερντογάν ανακοίνωσε ότι εντοπίστηκε κοίτασμα 320 δισ. κυβικών μέτρων φυσικού αερίου. Πρόκειται για μια σημαντική ανακάλυψη που μελλοντικά θα βοηθήσει την τουρκική οικονομία, καθώς ετησίως δαπανώνται πολύ μεγάλα ποσά για την εισαγωγή αερίου.

Η μία διάσταση της ανακοίνωσης Ερντογάν αφορά το εσωτερικό πολιτικό σκηνικό της Τουρκίας. Η οικονομική κρίση έχει πλήξει σκληρά και τον κορμό των λαϊκών στρωμάτων που ψηφίζουν το ΑΚΡ και ο Τούρκος πρόεδρος επιχειρεί να δώσει ελπίδα και να συσπειρώσει εκ νέου τους οπαδούς του σε μια συγκυρία που η αμφισβήτηση έχει λάβει διαστάσεις και εκφράζεται και στους κόλπους του πολιτικού Ισλάμ από τους πρώην στενότατους συνεργάτες του, τους Νταβούτογλου και Μπαμπατζάν και ίσως και από τον Γκιουλ αν είναι υποψήφιος στις προεδρικές εκλογές του 2023.

Η κακή κατάσταση της οικονομίας είναι αποτέλεσμα των λαϊκιστικών πολιτικών του Ερντογάν, ο οποίος αγνόησε τις προειδοποιήσεις και επέμεινε στην πολιτική των χαμηλών επιτοκίων. Άρα, η φιέστα είχε στόχο και την προσωρινή αποφόρτιση της πίεσης των αγορών στην τουρκική οικονομία και στην τουρκική λίρα. Το “προσωρινή” είναι το πιθανότερο σενάριο.

Οι διεθνείς αγορές “αγοράζουν στη φήμη και πουλάνε στην είδηση“. Αυτό ήδη συνέβη στο τουρκικό χρηματιστήριο, μετριάζοντας τις θετικές εντυπώσεις που επιθυμεί ο Ερντογάν. Ενεργειακοί και οικονομικοί αναλυτές αμφισβήτησαν ευθέως τη βεβαιότητα και την αισιοδοξία που επέδειξε ο Τούρκος πρόεδρος, θεωρώντας την πρόωρη και αποδίδοντάς την στις εσωτερικές πολιτικές ανάγκες του καθεστώτος.


Ο παράγων γεωπολιτικός περίγυρος

Το άνοιγμα μετώπων στον περίγυρο της Τουρκίας, έχει επιδεινώσει τις σχέσεις της με τη διεθνή κοινότητα. Σύμμαχοι του Ερντογάν είναι το Αζερμπαϊτζάν, το Πακιστάν και το πλούσιο Κατάρ που μέχρι τώρα βάζει πλάτη στο οικονομικό επίπεδο. Κατά τα άλλα ανοικτά μέτωπα με την Αρμενία, τους Κούρδους, τη Συρία, την Κύπρο, την Ελλάδα, τη Λιβύη, την Αίγυπτο, τα Εμιράτα και τη Σαουδική Αραβία, αλλά και τη Γαλλία.

Σ’ όλα αυτά τα μέτωπα, η τουρκική πολιτική εμπλέκει τα αμερικανικά και τα ευρωπαϊκά συμφέροντα, αποσταθεροποιεί το ΝΑΤΟ και διχάζει σοβαρά την ΕΕ. Από τη λίστα δεν εξαιρείται ούτε η “στρατηγική σύμμαχος” Ρωσία. Εκεί, ωστόσο, κατορθώνει να διατηρεί κάποιες ισορροπίες, κυρίως λόγω του γεγονότος ότι η Μόσχα επιδιώκει να κρατάει την Τουρκία σε απόσταση από τη Δύση.

Η ανακάλυψη και αξιοποίηση του κοιτάσματος στη Μαύρη Θάλασσα θα μειώσει την ενεργειακή εξάρτηση της Τουρκίας από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες, γεγονός που αναμένεται να επηρεάσει την ισορροπία μεταξύ των δυο χωρών, ενισχύοντας τη διαπραγματευτική θέση της Άγκυρας.

Ελλάδα vs. Τουρκία και υδρογονάνθρακες

Μπορεί το καθεστώς Ερντογάν να μην είναι πρότυπο, μπορεί να απωθεί η κραυγαλέα πολιτική εκμετάλλευση της ανακάλυψης, αλλά δεν πρέπει να προσπεραστεί η επιμονή με την οποία η Τουρκία επιδιώκει την ανακάλυψη κοιτασμάτων, καθώς επίσης και η υποστήριξη των προσπαθειών από την τουρκική κοινωνία. Η ανακάλυψη στη Μαύρη Θάλασσα αναμένεται να ενισχύσει την τουρκική επιθετικότητα στην Ανατολική Μεσόγειο, όπως ήδη φρόντισε να στείλει το μήνυμα ο Ερντογάν.

Τα περιθώρια ενός λογικού συμβιβασμού της Ελλάδας με την Τουρκία είναι από ελάχιστα ως μηδενικά. Δεν αποκλείεται, μάλιστα, οι Τούρκοι να στείλουν και γεωτρύπανο, όπως άλλωστε έχει προαναγγείλει ο Ερντογάν. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι οι δύο χώρες μπορούν να βρεθούν ενώπιον πολεμικής αναμέτρησης. Το περιεχόμενο της λέξεως “συμβιβασμός” δεν είναι το ίδιο στην Τουρκία, η οποία επιχειρεί με τη χρήση της στρατιωτικής ισχύος να σφετεριστεί κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας που οι υπόλοιπες χώρες τα θεωρούν δεδομένα.

Σε αντίθεση με την Τουρκία, στην Ελλάδα το ζήτημα της ανακάλυψης κοιτασμάτων αντιμετωπίζεται σχεδόν εχθρικά από το πολιτικό σύστημα. Δεν αντιδρούν μόνο κάποιοι γραφικοί ή/και χειραγωγούμενοι οικολόγοι, αλλά και συστημικοί πολιτικοί, οι οποίοι πίσω από “πράσινες” ευαισθησίες εξυπηρετούν τα συμφέροντα των εισαγωγέων φυσικού αερίου και πετρελαίου.

Ελλάδα και Τουρκία αντιμετωπίζουν σοβαρότατα οικονομικά προβλήματα. Η Τουρκία έχει δείξει τις προθέσεις της και υλοποιεί τους σχεδιασμούς της. Αντίθετα, η Ελλάδα έχει καθυστερήσει ανεπίτρεπτα, αλλά ούτε τώρα προχωράει. Το παίγνιο που βρίσκεται σε εξέλιξη στην Ανατολική Μεσόγειο είναι υψηλού ρίσκου και υψηλής απόδοσης. Κερδισμένος θα είναι ο διατεθειμένος να υπερασπίσει όσα νόμιμα δικαιούται. Αλλιώς κανένα διεθνές δίκαιο δεν θα τον προστατεύσει. Ούτε πρόκειται οποιοσδήποτε τρίτος να επιμείνει στη στρατιωτική του παρουσία, εάν η Ελλάδα δεν επιδείξει αποφασιστικότητα.

* Ο Ζαχαρίας Β. Μίχας είναι Διευθυντής Μελετών στο Ινστιτούτο Αναλύσεων Ασφάλειας και Άμυνας (ΙΑΑΑ / ISDA)
Defence-Point


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση