Οι 2+2 «πόλεμοι» του Ταγίπ Ερντογάν

Το δόγμα των 2,5 πολέμων που τα τελευταία χρόνια καθορίζει την αμυντική στρατηγική και σχεδιασμό της Άγκυρας, μέσα από δραματικές συνθήκες εξάπλωσης του κορωναϊού, αυταρχικής στροφής στο εσωτερικό και αλαζονικής εξωτερικής πολιτικής της, κινδυνεύει να εγκλωβίσει την Τουρκία του Τ. Ερντογάν σε μια σκληρή πραγματικότητα 2+2 πολέμων εκ των οποίων οι δυο είναι ασύμμετροι. Και αφορούν την οικονομία και την κρίση πανδημίας, ενώ οι άλλοι δυο αφορούν την εμπλοκή της Τουρκίας σε Συρία και Λιβύη.

Αυτά τα τέσσερα ανοικτά μέτωπα, στα οποία οι προβλέψεις γίνονται όλο και πιο δυσοίωνες, θέτουν σε δοκιμασία το καθεστώς Ερντογάν ο οποίος τον Μάρτιο συμπλήρωσε 17 χρόνια στο τιμόνι της Τουρκίας.

Η Τουρκία καθυστέρησε να λάβει μέτρα για τον κορωναϊό, παρά το γεγονός ότι επιστήμονες έκρουαν τον κώδωνα του κινδύνου, καθώς η κυβέρνηση Ερντογάν ήθελε να προβάλει την «αυτοπεποίθηση» και μοναδικότητα του τουρκικού Έθνους, που δεν πανικοβάλλεται από έναν ιό. Όμως το κίνητρο του Τ. Ερντογάν ήταν άλλο και αφορούσε την αχίλλειο πτέρνα του καθεστώτος του: την οικονομία.


Έτσι ακόμη και όταν ήρθε η ώρα των μέτρων, ο κ. Ερντογάν απέφυγε το κλείσιμο των οικονομικών δραστηριοτήτων. Έκλεισε τα μικρομάγαζα, τα εστιατόρια, τα σχολεία, τα τζαμιά, αλλά επέβαλε στην βιομηχανία, κλωστοϋφαντουργία, την μεταποίηση και στις κατασκευές να παραμείνουν ανοικτές.

Το πακέτο ενίσχυσης της οικονομίας ήταν πενιχρό καθώς τα 15 δισ. δολάρια ήταν το μικρότερο που έχει διατεθεί από τις χώρες του G20 και τελικά οι δύο εκατομμύρια οικογένειες που έχουν άμεση ανάγκη στήριξης, δεν θα λάβουν παρά περίπου 150 δολάρια ενίσχυση.

Για λόγους όχι απλά συμβολικούς και τόνωσης του εθνικού φρονήματος ο Τ. Ερντογάν ανήγγειλε την καμπάνια συγκέντρωσης χρημάτων μέσω εράνων για την ενίσχυση του αγώνα εναντίον του κορωναϊού, κίνηση που μάλλον αποκαλύπτει την ανάγκη ρευστότητας.

Έχοντας κυβερνήσει αυταρχικά τα τελευταία χρόνια και χωρίς κανέναν έλεγχο και διαφάνεια στην οικονομία, ο Τ. Ερντογάν έχει εξαντλήσει τα αποθέματα της τουρκικής οικονομίας. Μεγάλα έργα, όπως ένα από τα μεγαλύτερα αεροδρόμια της Ευρώπης, η νέα γέφυρα στον Βόσπορο και στα Δαρδανέλια, ο σχεδιασμός του Καναλιού της Κωνσταντινούπολης αλλά και το πρόγραμμα μαζικής κατασκευής κατοικιών, έχει δημιουργήσει μια φούσκα η οποία σε μεγάλο βαθμό συντηρείται από τον κρατικό προϋπολογισμό με συνθήκες πλήρους αδιαφάνειας.

Και αυτό το μοντέλο βοήθησε επιχειρηματίες φιλικούς προς την κυβέρνηση να γιγαντωθούν και για σειρά ετών συνέβαλε στην αύξηση των εισοδημάτων των Τούρκων πολιτών, οι οποίοι με την σειρά τους αντάμειψαν με απανωτές εκλογικές νίκες τον ηγέτη τους.

Τώρα όμως τα πράγματα κινδυνεύουν να είναι διαφορετικά και μεγάλο τμήμα του τουρκικού πληθυσμού να υποστεί τις συνέπειες μιας ακόμη κρίσης που έρχεται μετά την κρίση του 2016 με την απόπειρα πραξικοπήματος και του 2018 με τη συναλλαγματική κρίση .

Για τον λόγο αυτό ο Τ. Ερντογάν έχει αποκρούσει τις εκκλήσεις ειδικών αλλά και του δημάρχου Κωνσταντινούπολης Ιμάμογλου για πλήρες lockdown, γιατί θέλει να κρατήσει ανοικτή την βιομηχανία, να συνεχίσει να «γυρίζει ο τροχός», όπως είπε χαρακτηριστικά.

Και αυτό παρά το γεγονός ότι οι περισσότερες χώρες στις οποίες εξάγονται τα τουρκικά προϊόντα έχουν κλείσει τα σύνορα τους ενώ και εκεί που συνεχίζονται οι εξαγωγές γίνονται με προβληματικό τρόπο και μεγάλες καθυστερήσεις λόγω των ελέγχων και των απολυμάνσεων στα σύνορα. Όπως εκτιμούν μάλιστα οικονομικοί αναλυτές, ίσως στις προθέσεις του Τ. Ερντογάν είναι και ο στόχος να αποδείξει ότι σε αντίθεση με την Κίνα η Τουρκία είναι αξιόπιστος προμηθευτής για μεταποιημένα προϊόντα και να διεκδικήσει μερίδιο από αυτή την αγορά στην μετά-κορωναϊού εποχή.

Σε μια περίοδο που ο Τ. Ερντογάν χάνει δυο από τα βασικά όπλα που στήριξαν την παντοδυναμία του στο τουρκικό πολιτικό σκηνικό, την προσδοκία αποκατάστασης δημοκρατικών θεσμών, σεβασμού των δικαιωμάτων και την εξασφάλιση οικονομικής ευημερίας, μια έξαρση της πανδημίας στην Τουρκία και αφού έχει αγνοήσει τις συστάσεις των ειδικών, θα επιφέρει ένα ακόμη σοβαρό πλήγμα στην ηγεσία του. Και στην απειλή της δημόσιας υγείας πρέπει να προστεθεί η διαχείριση σχεδόν 4 εκατομμυρίων προσφύγων και μεταναστών που λόγω συνθηκών διαβίωσης αποτελούν την πιο ευάλωτη ομάδα για διάδοση της πανδημίας.

Όμως την ίδια στιγμή ο Τ.Ερντογάν αντιμετωπίζει δυο κρίσιμα μέτωπα στην Συρία και στην Λιβύη. Δυο μέτωπα που για να συντηρηθούν απαιτούν αρκετά εκατομμύρια δολάρια και χωρίς βεβαίως να είναι ορατή η άμεση ολοκλήρωση της τουρκικής εμπλοκής και πολύ περισσότερο η επιτυχής έκβαση της .

Στην Συρία η Τουρκία παραμένει εξαρτημένη απολύτως από τις διαθέσεις και τις επιλογές της Ρωσίας που στρατηγικά είναι εντελώς διαφορετικές από εκείνες της Άγκυρας.

Οι ΗΠΑ προσφέρθηκαν να βοηθήσουν την Τουρκία στην Συρία (βεβαίως η απουσία αμερικανικών δυνάμεων επί του εδάφους δημιουργεί προβληματισμό για την αξιοπιστία αυτής της προσφοράς) με αντάλλαγμα όμως την διακοπή του προγράμματος αγοράς των S400 και επιστροφής τους στην Ρωσία.

Στην Άγκυρα δεν κρύβουν τον φόβο τους ότι η Ρωσία σύντομα θα επιτρέψει στις Συριακές δυνάμεις μια τελική αντεπίθεση με στόχο την Ιντλίμπ αρχικά και κατόπιν στις βορειοανατολικές περιοχές της χώρας που υπάρχει επίσης τουρκική στρατιωτική παρουσία, ώστε απελευθερώνοντας το τμήμα των συριακών εδαφών να μπορεί να «κηρύξει» το τέλος του πολέμου..

Σε ότι αφορά στην Λιβύη, η μεταφορά όπλων ακόμη και τεθωρακισμένων και η επιστράτευση και των τουρκικών οπλισμένων UAV’s και η εμπλοκή ακόμη και τουρκικών πολεμικών σκαφών (την Τετάρτη επλήγησαν στόχοι στην Ανατολική Λιβύη από πυραύλους που εκτοξεύθηκαν από τουρκικό πολεμικό πλοίο που έπλεε ανοικτά των ακτών), δεν μπόρεσαν να δώσουν την τελική ώθηση που περιμένει ο Φ. Σάρατζ προκειμένου να εξαλείψει την απειλή των δυνάμεων του Στρατηγού Χαφτάρ.

Επίσης η ευρωπαϊκή ναυτική δύναμη IRINI μόλις ενεργοποιηθεί θα αποτελέσει ένα ακόμη εμπόδιο για τον εξοπλισμό των δυνάμεων του Φ. Σάρατζ, καθιστώντας ακόμη πιο δύσκολη την θέση του. Και η επιβίωση της κυβέρνησης Σάρατζ είναι ζωτικής σημασίας για τον Τ. Ερντογάν όχι μόνο γιατί προσβλέπει ότι η τουρκική οικονομία (εταιρείες πετρελαίου, κατασκευαστικές, βιομηχανία τροφίμων κ.α.) θα έχουν προνομιακό μερίδιο στην Λιβύη με την επικράτηση Σάρατζ αλλά κυρίως επειδή έτσι θα διασφαλισθεί η διάσωση του τουρκολυβικού Μνημονίου.

Και φυσικά η Άγκυρα θέλει υπό τις παρούσες συνθήκες να διατηρήσει την πίεση που θεωρεί ότι ασκεί στην Ανατολική Μεσόγειο με την αποστολή ερευνητικών σκαφών και γεωτρύπανων στην κυπριακή και πιθανόν αργότερα στην ελληνική υφαλοκρηπίδα αλλά και με τις καθημερινές προκλήσεις στο Αιγαίο..

Το σκηνικό που διαμορφώνεται δεν δείχνει να απέχει πολύ από μια «τέλεια καταιγίδα» για την Τουρκία του κ. Ερντογάν.

Νίκος Μελέτης
Liberal


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση