Η “γερμανική” εξωτερική πολιτική της Ευρώπης

Το θέατρο του παραλόγου με αφορμή την Τουρκία

Του Αλέξανδρου Δρίβα

Τα κράτη στηρίζουν τη διαπραγματευτική τους θέση στην ισχύ. Η ισχύς είναι μια αρκετά περίπλοκη συνισταμένη και εξαρτάται από μετρήσιμες -και πολλές φορές- μη μετρήσιμες συνιστώσες. Σε κάθε περίπτωση, το overall των ικανοτήτων ενός κράτους είναι εκείνο που είναι υπεύθυνο για τις επιτυχίες και τις αποτυχίες του στη διεθνή πολιτική.

Πολλοί είναι εκείνοι που έχουν προσάψει στον ρεαλισμό ότι βλέπει παντού πόλεμο και σύγκρουση. Κατά τύχη είναι εκείνοι οι οποίοι βλέπουν παντού τα πράγματα να κυλούν γραμμικά, “ορθολογικά” και τελικά, να τείνουν προς την πρόοδο. Είναι έτσι; Έχει ο ρεαλισμός “άποψη” για τα όσα συμβαίνουν; Όχι, δεν έχει “άποψη”. Ο ρεαλισμός διαλέγεται μόνο με την πραγματικότητα και απλώς μεταφράζει αυτούσια τη φωνή της. Δεν επινοεί κάτι και δεν έχει κάποια γνώμη.

Η Ε.Ε υμνήθηκε ως το πρότυπο περιφεριοποίησης και ειρηνικού τύπου παγκοσμιοποίησης. Με αφορμή τις σχέσεις Γερμανίας και Τουρκίας, μπορούμε να δούμε πολλά πράγματα τα οποία δεν έχουν εξήγηση.

Ένα από τα εξέχοντα κείμενα της γερμανικής λογοτεχνίας έρχεται από τον Κάφκα. “Η Δίκη” πραγματεύεται το παράλογο των ανθρώπινων σχέσεων και φυσικά, καταδικάζει τη γραφειοκρατία. Μια τέτοια κατάσταση λαμβάνει χώρα εδώ και πολλά χρόνια στην Ε.Ε.

Στην εποχή που η ΕΖ κινδυνεύει ξανά λόγω Ιταλίας, που έχει ήδη μειωθεί κατά ένα μέλος (Brexit), που το ίδιο το Brexit δεν γνωρίζουμε αν θα γίνει σκληρό ή βελούδινο, που η ακροδεξιά έχει γίνει “αντιπολίτευση” σε πάμπολλες χώρες, που όποιο δημοψήφισμα γίνεται έχει ευρωσκεπτικιστικό αποτέλεσμα, που έχει την Καταλωνία, η Γερμανία μέσω επισήμων, δηλώνει δεξιά και αριστερά πως πρέπει σαν Ευρώπη να απαγκιστρωθούμε από τις ΗΠΑ.



Αρθρογράφοι και αναλυτές, όπως ο Κύριος Christian Hacke στο περιοδικό Cicero, προτρέπουν τη Γερμανία να αποκτήσει πυρηνικά όπλα. Η συζήτηση περί εξωτερικής πολιτικής στην Ευρώπη από φαιδρή, μετατρέπεται σε επικίνδυνη. Ας δούμε τι πάει να κάνει πάλι η Γερμανία με την Τουρκία και πώς είναι άλλη μια κακή ιδέα η γερμανοτουρκική προσέγγιση; Ποιές άλλες ιδέες είναι κακές και έχουν προέλευση το Βερολίνο;

Η Κυρία Μέρκελ τον Οκτώβρη του 2015 έδωσε σανίδα σωτηρίας στον τότε απομονωμένο (και από τη Ρωσία) Ταγίπ Ερντογάν. Αν υπήρχε μια περίοδος στην οποία ο Ταγίπ Ερντογάν είχε τη δυνατότητα να περάσει από τη σφαίρα της παράνοιας, στην πραγματικότητα. Η Γερμανία έκανε ό,τι μπορούσε για να εξανεμίσει τις ελπίδες αυτές. Προσέφερε στην Τουρκία άνευ όρων στήριξη (σε στιγμή που η Τουρκία θα έκανε κυριολεκτικά τα πάντα για να διασωθεί) και τελικά…η Ε.Ε έγινε και δέσμια της Τουρκίας στο προσφυγικό. Η Κυρία Μέρκελ πλήρωσε και πολιτικά αυτήν την κίνηση. Δυστυχώς όμως, την πλήρωσε όλη η Ευρώπη.

Σήμερα η Γερμανία κάνει πάλι το ίδιο, προσφέροντας στήριξη σε μια χώρα που όλοι γνωρίζουμε ότι δεν έχει καμιά αξιοπιστία. Η ενσάρκωση της αναξιοπιστίας της Τουρκίας έχει όνομα και είναι αυτό του Τούρκου Υπεξ, Τσαβούσογλου. Δεν έχει περάσει καιρός από τότε που ο Τούρκος Υπεξ, κουνούσε το δάχτυλο στην Ε.Ε. Δεν έχει περάσει καν μήνας. Στη συνέντευξή του στην DW, αναλώθηκε σε έναν παραληρηματικό μονόλογο αναφορικά με τη σχέση της Ε.Ε με τους πραξικοπηματίες του Ιουλίου του 2016. Λίγα εικοσιτετράωρα πριν δήλωσε αφοσιωμένος στις μεταρρυθμίσεις της Τουρκίας για την ένταξη της Άγκυρας στην Ε.Ε. Απίστευτα πράγματα.

Αυτήν την Τουρκία, πάει ξανά να εμπιστευτεί και να στηρίξει η Γερμανία, μόνο και μόνο για να κάνει η Κυρία Μέρκελ, το μόνο που γνωρίζει καλά. Να κερδίζει χρόνο και να μεταθέτοντας για το…μέλλον ζητήματα που θα πνίξουν την Ευρώπη.

Ο λόγος που η Γερμανία βέβαια κάνει ό,τι κάνει είναι για να μπει στο μάτι των ΗΠΑ. Είναι άραγε αυτή καλή ιδέα; Ασφαλώς και όχι. Όπως αναφέρθηκε στον πρόλογο, η σοβαρή εξωτερική πολιτική δεν χαράσσεται με “παράπονα” και “διαμαρτυρίες” ηθικού τύπου για τον χαρακτήρα του Αμερικανού προέδρου. Η εξωτερική πολιτική χαράσσεται βάσει της ισχύος που έχει κάθε μέλος που διαπραγματεύεται. Τι μπορεί να κάνει η Γερμανία για να σταματήσει την παλίρροια και άμπωτη των ΗΠΑ πάνω στον μονομερισμό και στον απομονωτισμό;

Μετά την απόσυρση των ΗΠΑ από τη Συμφωνία Δύσης-Ιράν, η Γερμανία διέδιδε πως θα συνεχίσει να τη στηρίζει. Και όμως, οι γερμανικές εταιρείες σηκώθηκαν και έφυγαν από το Ιράν.

Η Γερμανία δεν είναι συνεπείς στις υποχρεώσεις της στο ΝΑΤΟ. Η Γερμανία δεν ξέρει τι σχέσεις επιθυμεί να έχει με τη Ρωσία. Από τη μια την καθιστά “εχθρό” στη Λευκή της Βίβλο και από την άλλη σχεδιάζει τον Nord Stream 2. Κοινή Εξωτερική Πολιτική, δεν είχε ποτέ η Ε.Ε. Απλώς πλέον, έχουν πέσει όλα τα προσχήματα.

Η Γερμανία καθορίζει την εξωτερική πολιτική του Νότου σε μια περίοδο που η νέα ιταλική κυβέρνηση, ψάχνει ψήφους και στήριξη. Οτιδήποτε θυμίζει το προσφυγικό, είναι έτοιμη να το εκμεταλλευτεί. Η Ιταλία έχει 2,4 τρις Ε. χρέος. Ο Ζέεχοφερ πιέζει το Νότο να δεχτεί τους πρόσφυγες που η Κυρία Μέρκελ δέχτηκε τα προηγούμενα 4 έτη. Η κατάσταση στην Ε.Ε, μοιάζει να είναι εκρηκτική και η ανωριμότητα συνεχίζει να μαστίζει το Βερολίνο, που από ό,τι φαίνεται, έχει συμβιβαστεί με την ιδέα της ευρωπαϊκής κατάρρευσης.

Ποιά είναι τα συμπεράσματα και τι περιμένουμε από την γερμανική κακοδιαχείριση; Οι ΗΠΑ βλέπουν πως η Ε.Ε δε συμπεριφέρεται σαν σύμμαχος. Η υπερεκτιμημένη Ε.Ε (οι επιτυχίες της ήταν σε καιρό ειρήνης και με τις πρώτες κρίσεις, βρέθηκε σε αδιέξοδο) βρίσκεται σε κακά χέρια. Η Γερμανία βρίσκεται σε σύγχυση καθώς συνήθισε να κάνει επίδειξη χρηματοπιστωτικής ισχύος σε χώρες όπως η Πορτογαλία και η Ελλάδα.

Το να οδηγείται η Αμερική να σκέφτεται γεωστρατηγικά για την Ευρώπη, δεν είναι καλό και οι τριγμοί του έτσι κι αλλιώς, εύθραυστου οικοδομήματος της Ε.Ε, θα πολλαπλασιαστούν. Το Βερολίνο εξετάζει οικονομική βοήθεια προς την Τουρκία. Άλλη μια χώρα το έχει κάνει ήδη αυτό που ετοιμάζεται να κάνει η Γερμανία. Το Κατάρ.

Να υπενθυμίσουμε ότι Κατάρ και Τουρκία έχουν μια “περίεργη συμμαχία” και πέρυσι το μικρό κρατίδιο τιμωρήθηκε με εμπάργκο. Οι ΗΠΑ βλέπουν ότι η Γερμανία “αντιστέκεται’” πεισματικά. Ο παραλογισμός και η πρόχειρη αντιμετώπιση κρίσιμων ζητημάτων εξωτερικής πολιτικής, σε όλο τους το μεγαλείο. Μένει να δούμε πόσο ακριβά θα πληρώσουμε ως Ε.Ε αυτό το “πείσμα”.

Μην ξεχνάμε ότι η Γερμανία, ενώ η Ε.Ε περνά την πιο προβληματική της περίοδο, σχεδιάζει νέα διεύρυνση στα Βαλκάνια. Είχαμε συνηθίσει να ακούμε το “σλόγκαν” “Να μπουν τα Δυτικά Βαλκάνια στην Ε.Ε για να σταθεροποιηθούν”. Μη μας φανεί περίεργο αν τηρουμένων των αναλογιών, η Ε.Ε είναι περισσότερο ασταθής σε λίγο καιρό, από ό,τι τα Δυτικά Βαλκάνια.

* Ο Αλέξανδρος Δρίβας είναι PhD Cand. Ελληνοαμερικανικές Σχέσεις (Πάντειο Πανεπιστήμιο)
HellasJournal


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση