Διαχρονικές διαρροές απορρήτων εγγράφων

Η ιστορία των επικίνδυνων αποκαλύψεων και η ζημιά που μπορεί να προκαλέσει στα συμφέροντα της χώρας

Από τον Αλέξανδρο Τάρκα

Το φαινόμενο της διαρροής απόρρητων εγγράφων διπλωματικού και αμυντικού ενδιαφέροντος και -πάνω απ’ όλα- εθνικού συμφέροντος είναι απαράδεκτο, αλλά όχι πρωτοφανές, καθώς παρόμοια περιστατικά έχουν καταγραφεί και επί προηγούμενων κυβερνήσεων.

Το 1988-1989, το κύρος του πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου επλήγη από τη δημοσιοποίηση τέλεξ με λεπτομέρειες για τα ηλεκτρονικά των F-16 και τους πυραύλους των Mirage της «αγοράς του αιώνα». Η διανομή των εγγράφων είχε προφανές κίνητρο τον ανταγωνισμό των συνεργατών ξένων εταιριών για την απόδειξη του ρόλου τους και την κατοχύρωση προμήθειας.

Το καλοκαίρι του 1992, οι θριαμβευτικές δηλώσεις του πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Μητσοτάκη για επίλυση του ζητήματος των Σκοπίων στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Λισαβόνας διαψεύστηκαν εντός ολίγων ημερών. Αιτία, η διαρροή εγγράφων που αποδείκνυαν ότι ο ίδιος είχε προτείνει το τέχνασμα της «διπλής ονομασίας», κατόπιν παρασκηνιακής σύστασης της βρετανικής διπλωματίας. Ακολούθησαν, την άνοιξη του 1993, διαρροές (συνήθως στις εφημερίδες του τότε ΔΟΛ) επί του κοινού συμφέροντος Ελλάδας - ΠΓΜΔ για αναστολή των συζητήσεων και μετάθεσή τους το φθινόπωρο.

Η αποκάλυψη εξουδετέρωσε το αφήγημα της κυβέρνησης ότι ήταν έτοιμη για συμφωνία, αλλά αναγκάστηκε να μεταβάλει τη στάση της λόγω των απειλών της «καραμανλικής» πτέρυγας (Μ. Εβερτ, Στ. Δήμας, Αθ. Κανελλόπουλος). Οι πηγές των διαρροών του 1992-1993 δεν αποκαλύφθηκαν, αλλά μάλλον ήταν ένα μείγμα από την εσωκομματική και την αξιωματική (ΠΑΣΟΚ) αντιπολίτευση.

Στα τέλη του 1994, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Ευ. Βενιζέλος χάρισε άφθονο γέλιο στο κοινό, όταν, με ναπολεόντειο στιλ, διαβεβαίωνε ότι δεν είχε «σπάσει» το εμπάργκο στην ΠΓΔΜ με την αποστολή σιτηρών και πετρελαιοειδών. Δυστυχώς για τον ίδιο, την επομένη αποκαλύφθηκε έγγραφο που απεδείκνυε την αυτοπαραβίαση των ελληνικών οικονομικών αντιμέτρων και το θέατρο προς τους ιθαγενείς. Οι εξαχθείσες ποσότητες ήταν τόσο μεγάλες, ώστε -αντί της δικαιολογίας Βενιζέλου περί μικρής ανθρωπιστικής αποστολής- αποδείχθηκε ότι τα καύσιμα μπορούσαν να κινήσουν τη μισή ΠΓΔΜ και τα τρόφιμα να ταΐσουν την άλλη μισή ή και (λαθρεμπορικά) μέρος της Σερβίας.

Η περίοδος 1996-1999, επί υπουργού Εξωτερικών Θ. Πάγκαλου, καταγράφεται ως πρωταθλήτρια διαρροών υπηρεσιακών τηλεγραφημάτων επί παντός επιστητού. Ο υπουργός αντέδρασε με μεταθέσεις (από επίπεδο πρέσβεων έως κλητήρων), διώξεις δημοσιογράφων και κατηγορίες εναντίον της αντιπολίτευσης, αλλά δεν ανακάλυψε τίποτα. Μάλλον εσωκομματικό ήταν το πρόβλημά του, αφού το 1999, όταν αποπέμφθηκε, οι διαρροές διεκόπησαν, αν και η αντιπολίτευση παρέμεινε ίδια και το ΠΑΣΟΚ κυβέρνηση ως το 2004. Εκτοτε, οι διαρροές ουσιαστικά σταμάτησαν, με εξαίρεση, το 2008, τις προτάσεις Νίμιτς προς την υπουργό Εξωτερικών Ντ. Μπακογιάννη και, το 2009, τα έγγραφα που απεδείκνυαν ότι η ίδια υπουργός καθυστέρησε να ενημερώσει το υπουργείο Δικαιοσύνης για τον εντοπισμό χρημάτων του ταμία της Siemens X. Καραβέλα στην Ουρουγουάη και για τις πληροφορίες επικείμενης διαφυγής του. Η ΕΔΕ δεν ανακάλυψε τους υπευθύνους.

Ωστόσο, το πλαίσιο των σημερινών διαρροών είναι πολύ διαφορετικό από όλες τις προαναφερθείσες, επειδή:

Πρώτον, ο νυν υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς («παλιά καραβάνα», όπως τον χαρακτήρισε προχθές ο πρωθυπουργός) σε ανύποπτο χρόνο έκανε, ορθώς, δηλώσεις περί πρόληψης των διαρροών, ελέγχει τη διπλωματική υπηρεσία και τα συρτάρια της έχουν περίπου «σφραγιστεί». Επομένως, ήταν ο μόνος με πλήρη γνώση των λεπτομερειών της υπόθεσης και με το πλεονέκτημα του κοινοβουλευτικού αιφνιδιασμού, όπως αποδείχθηκε με την αποκάλυψη περί δεύτερου μεσάζοντα.

Δεύτερον, το ΠΑΣΟΚ «έκαψε» πλήθος στελεχών του υπουργείου Εθνικής Αμυνας, αφού οι άσβηστες σφραγίδες και οι αριθμοί πρωτοκόλλου δείχνουν την προέλευση της διαρροής. Λόγω των επερχόμενων ποινών, ούτε ο πιο φανατικός ΠΑΣΟΚος δεν θα διακινδυνεύσει να πράξει το ίδιο.

Τρίτον, η Ν.Δ. ενεπλάκη «άγαρμπα», αφού εμπιστεύθηκε τα έγγραφα του ΠΑΣΟΚ και δεν αναλογίστηκε το ενδεχόμενο κυβερνητικού αιφνιδιασμού. Τραγική απειρία! Κανείς δεν θυμήθηκε ότι, όταν τη δεκαετία του ’80 ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης έθετε διπλωματικά και αμυντικά ζητήματα στη Βουλή, δεν χρησιμοποιούσε ποτέ έγγραφα, αλλά είχε μιλήσει προηγουμένως με πολυάριθμες πηγές του στα δύο υπουργεία; Γνώριζε και την τελευταία λεπτομέρεια, οπότε στις συγκεκριμένες αντιπαραθέσεις με τον Ανδρέα Παπανδρέου συνήθως επικρατούσε, ενισχύοντας την ηγετική θέση του. Επίσης, αντί η Ν.Δ. να αξιοποιήσει τις αντιπαραθέσεις των μεσαζόντων στα εξοπλιστικά, όπως το 1988-1989, παγιδεύτηκε η ίδια στις διαμάχες τους.

Ασφαλώς, κάποτε στο μέλλον θα ξαναγίνουν διαρροές. Επιπλέον δε των κινδύνων για το εθνικό σύστημα κρυπτογράφησης, το χειρότερο είναι ότι, έπειτα από κάθε διαρροή, τα στόματα ξένων πηγών κλείνουν για πολλούς μήνες, διότι κανείς δεν θέλει να αποκαλυφθούν τα λεγόμενά του μέσω Αθηνών. Και, όταν μια χώρα δεν συλλέγει πληροφορίες, η ζημιά είναι ανυπολόγιστη.

* Ο Αλέξανδρος Τάρκας είναι εκδότης του περιοδικού «Αμυνα & Διπλωματία» και σύμβουλος ξένων εταιριών μελέτης επιχειρηματικού ρίσκου για τη ΝΑ Ευρώπη
"Δημοκρατία"


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση