Αραβική άνοιξη ή τουρκικό φθινόπωρο;

«Η Τουρκία δεν είναι δημοκρατία δεύτερης κατηγορίας», δήλωσε απαντώντας στον Αμερικανό ομόλογο του ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου, προσπαθώντας με τον τρόπο αυτό να περισώσει την εικόνα της κυβέρνησής του που όμως, όπως δείχνουν οι φωτογραφίες, τα τηλεοπτικά στιγμιότυπα και οι ανταποκρίσεις που κάνουν το γύρο του κόσμου, αλλά και οι δηλώσεις αξιωματούχων των ΗΠΑ της Ε.Ε. και άλλων χωρών, έχει αμαυρωθεί σημαντικά.

Η επιλογή βέβαια της βίαιης καταστολής των διαδηλώσεων, αντί της προσπάθειας αντιμετώπισής τους, έστω και με σημαντικό κόστος, αποδεικνύει ότι τα βαθύτερα αίτια της κρίσης αφορούν τις βάσεις πάνω στις οποίες στηρίζεται, και τις πολιτικές που, έστω και με καθυστερήσεις, υλοποιεί η κυβέρνηση Ερντογάν. Στη σημερινή Τουρκία συγκρούονται πλέον ανοικτά οι δύο κόσμοι που κατά κύριο λόγο συνθέτουν την τουρκική πραγματικότητα: ο κόσμος που ο ίδιος ο Ερντογάν έχει αποκαλέσει σε κάποιες από τις επισκέψεις του στην Ε.Ε. και στα θεσμικά της όργανα ως μουσουλμανοδημοκρατικό, με τον κόσμο που στοιχίζεται και στηρίζει τις αρχές και τις αντιλήψεις του Κεμάλ Ατατούρκ.

Η σύγκρουση αυτή δεν είναι φυσικά καινούργια. Καινούργιος είναι ίσως ο συντεταγμένος τρόπος με τον όποιο εκδηλώνεται. Ταυτόχρονα, μη αναμενόμενο ήταν ίσως και το περιεχόμενο και η συχνότητα ορισμένων από τις διεθνείς αντιδράσεις, όπως π.χ. των ΗΠΑ.

Οι Ερντογάν και Νταβούτογλου επέλεξαν τη θεωρία της δραστηριότητας των εξτρεμιστικών στοιχείων για να αιτιολογήσουν τα γεγονότα. Μια φαινομενικά υπεραπλουστευμένη εξήγηση, που όμως αποσκοπεί στο να καλύψει μια από τις βασικότερες αιτίες της σύγκρουσης, που είναι το περιεχόμενο της αναθεώρησης του Συντάγματος και ειδικότερα αφ' ενός τα δικαιώματα των μειονοτήτων, αφ' ετέρου το ζήτημα του επαναπροσδιορισμού του περιεχομένου της αρχής της διάκρισης των εξουσιών.

Από όσα κατά καιρούς έχουν αναφέρει τόσο ο Ερντογάν όσο και ο Νταβούτογλου και στο εσωτερικό της χώρας αλλά και στο εξωτερικό, κυρίως στην Ε.Ε. αλλά και στις ΗΠΑ, προκύπτει ότι απόφασή τους είναι να αναγνωρίσουν και να παραχωρήσουν στις μειονότητες που ζουν στην Τουρκία πολλά και ουσιαστικά δικαιώματα.

Η άποψη αυτή, που θεωρείται ότι οδηγεί και σε επαναπροσδιορισμό όρων όπως η ιθαγένεια και η υπηκοότητα, και που για τον Ερντογάν έχει μεγάλη σημασία, αφού πέρα από άλλα πιστεύει ότι με τον τρόπο αυτό μπορεί να προστατευθεί καλύτερα η συνοχή της Τουρκίας που απειλείται από εξελίξεις κυρίως στο κουρδικό ζήτημα (για την Ε.Ε. και για τις ΗΠΑ είναι θέμα μείζονος σημασίας), συναντά την πλήρη αντίθεση των κεμαλιστών που ήταν ανέκαθεν υποστηρικτές της τουρκικής εθνολογικής ομοιογένειας, με τις γνωστές για το λόγο αυτό απάνθρωπες πολιτικές προς τις μειονότητες. Από την άλλη πλευρά οι προτάσεις για τις νέες ρυθμίσεις που αφορούν το σημαντικό θέμα της διάκρισης των εξουσιών προτείνοντας ουσιαστικές αλλαγές που θεωρούνται ότι επηρεάζουν την ώς σήμερα υπάρχουσα ισορροπία μεταξύ των εξουσιών, αντιμετωπίζονται με σκεπτικισμό και καχυποψία, όχι μόνο από τους κεμαλιστές. Δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι ο πρόεδρος της Τουρκίας Γκιουλ που εδώ και καιρό εμφανίζεται με διαφορετικές απόψεις από αυτές του Ερντογάν -ίσως οι δύο άνδρες να είναι αντίπαλοι στις επόμενες προεδρικές εκλογές- αναφέρθηκε στο θέμα της διάκρισης των εξουσιών στις δηλώσεις του για τον τρόπο αντιμετώπισης των όσων συμβαίνουν τις ημέρες αυτές.

Είναι φυσικό τα γεγονότα και η θεσμική κρίση που βρίσκεται πίσω από αυτά να επηρεάζουν και τις διεθνείς σχέσεις της χώρας. Αυτή η ιδιότυπη «αραβική άνοιξη ή φθινόπωρο» που ζει τις ημέρες αυτές η Τουρκία δημιουργεί σοβαρούς προβληματισμούς σε γείτονες, συμμάχους, φίλους και αντιπάλους και παράλληλα είναι ενδεχόμενο να επιταχύνει εξελίξεις που θα προσδιορίσουν την πορεία και το μέλλον της χώρας. Ο διακεκριμένος αρχαίος Ελληνας ιστορικός Πολύβιος, που ενέπνευσε τους Ρωμαίους, είχε γράψει για τις ανακύκληση της ιστορίας. Σήμερα, παραφράζοντας τη σχετική άποψή του, όλοι, και ο Ερντογάν, γνωρίζουν ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται. Και αυτήν την επανάληψη της ιστορίας της Τουρκίας μάλλον φοβάται και προσπαθεί να θέσει υπό έλεγχο ο Τούρκος πρωθυπουργός, αν και πολλές φορές επιλέγει λάθος τρόπο.

Πηγή

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση