Η Ελβετική Δημοκρατία κι εμείς...

Ολοένα και περισσότεροι γίνονται οι πολίτες που κατανοούν ως αδήριτη ανάγκη την ουσιαστική αλλαγή του σημερινού Συντάγματος της Ελλάδας, το οποίο έχει ποικιλοτρόπως κακοποιηθεί από τους επί σειρά δεκαετιών κυβερνώντες την χώρα. Χαρακτηριστικότερη είναι η περίπτωση του νόμου περί ευθύνης υπουργών, ο οποίος δρα ακριβώς αντίστροφα ως προς τον τίτλο του, αφού παρέχει την απόλυτη νομική ασυλία σε πράξεις υπουργών... Και αυτή η περίπτωση είναι μόνο η κορυφή μιάς όζουσας πυραμίδας μετατροπών του συντάγματος, νομοθετημάτων, άρθρων και πολλών άλλων φληναφημάτων, που εξυπηρετούν συγκεκριμένους σκοπούς και όχι το σύνολο, ενώ ταυτόχρονα αποδίδουν την εικόνα μίας τύποις δημοκρατίας... 
Οι παρεμβάσεις των επαγγελματιών πολιτικών και των κομμάτων, είναι τόσο απροκάλυπτα επιτηδευμένες προς την κατεύθυνση της ατιμωρησίας ή της νομιμοποίησης αντισυνταγματικών κυβερνητικών αποφάσεων. Και αυτό γίνεται χάριν της έλλειψης ενός συνταγματικού δικαστηρίου, το οποίο θα λειτουργούσε ως αμυντική προμετωπίδα του ίδιου του Συντάγματος, της προστασίας βασικών θεσμικών κανόνων και λειτουργιών, αλλά και των ίδιων των πολιτών της χώρας.
Το συμπέρασμα είναι πλέον κοινό και απαιτητό: Απαιτείται η αλλαγή του παρόντος Συντάγματος. Μία αλλαγή ουσιαστική, η οποία μέσα από ένα κείμενο μερικών σελίδων θα αποσαφηνίζει σε απλή δημοτική τα αυτονόητα και με την "βοήθεια" ενός -ανύπαρκτου σήμερα- συνταγματικού δικαστηρίου, θα προστατεύει πρωτίστως το πολίτευμα και μετέπειτα όλους εκείνους που θα θελήσουν να "τοποθετήσουν" άρθρα αμφιβόλου ηθικής νομιμότητας.

Δεδομένων των επερχόμενων πολιτικών συντριπτικών εξελίξεων που θα συμβούν στην Ελλάδα, είτε μέσα από μία πολιτική ωρίμανση των πολιτών μέσω της κάλπης είτε μέσα από μία εξέγερση στην οποία οδηγείται η Ελληνική κοινωνία, χρέος όλων μας είναι να εργαστούμε εγκαίρως προς την κατεύθυνση εύρεσης ενός λειτουργικού πολιτικού μοντέλου, το οποίο θα έχει ως σκοπό την επαναφορά της χώρας σε δημοκρατικό καθεστώς και θα λειτουργεί ικανοποιώντας συγκεκριμένους και μετρήσιμους στόχους. 

Η περίπτωση της Ελβετίας, ενός κράτους που λειτουργεί κατά πολύ διαφορετικά σε σχέση με την σημερινή Ελλάδα (Ο Ιωάννης Καποδίστριας εργάστηκε για την δημιουργία και την οργάνωση λειτουργίας των Ελβετικών καντονιών), θα πρέπει ίσως να μας απασχολήσει όλους, σαν ένα αρχικό μοντέλο γενικότερων λειτουργιών. Τονίζεται δε, η φράση "αρχικό μοντέλο", αφού είναι δεδομένες οι διαφορές μεταξύ των λαών και οι ιδιαιτερότητες που πηγάζουν από αυτές.

Η Ελβετική Δημοκρατία

Το βασικότερο χαρακτηριστικό της άμεσης δημοκρατίας της χώρας είναι τα συχνά (αρκετές φορές εντός του ίδιου έτους) δημοψηφίσματα, τα οποία αφορούν νόμους και νομοσχέδια – σε επίπεδο κοινοτήτων, επίσης τον προϋπολογισμό (έσοδα και έξοδα). Κατά τη διάρκεια ενός «δημοψηφιστικού» σαββατοκύριακου, αποφασίζεται συχνά για περισσότερα από δέκα διαφορετικά θέματα, τα οποία συμπεριλαμβάνουν «ερωτήματα» της ομοσπονδίας, των καντονιών και των κοινοτήτων.

Το ομοσπονδιακό Σύνταγμα, όπως επίσης το Σύνταγμα των καντονιών, καθορίζει επακριβώς το είδος των νόμων, καθώς επίσης των υπολοίπων αποφάσεων (νομοσχεδίων κλπ), οι οποίοι (οποίες) υπάγονται υποχρεωτικά σε δημοψηφίσματα. Για όλους τους εναπομένοντες νόμους ή αλλαγές νόμων, για αυτούς δηλαδή που δεν υπάγονται σε δημοψηφίσματα, είναι δυνατόν, εντός τριών μηνών από την ψήφιση τους εκ μέρους του εκάστοτε Κοινοβουλίου, να απαιτηθεί από τους Πολίτες η διενέργεια δημοψηφίσματος – υπό την προϋπόθεση να συγκεντρωθούν 50.000 υπογραφές, μεταξύ αυτών που έχουν το εκλογικό δικαίωμα. Ίσως οφείλουμε να σημειώσομε εδώ ότι, στην Ελβετία επιτρέπεται η ταχυδρομική ψήφος (υποθέτουμε σύντομα και η ηλεκτρονική), έτσι ώστε να διευκολύνονται οι Πολίτες στην εξάσκηση των εκλογικών τους δικαιωμάτων.

Το ίδιο ισχύει και για τις αποφάσεις των καντονιών ή των κοινοτήτων – όπου όμως ο αριθμός των απαιτουμένων υπογραφών είναι ανάλογα μικρότερος. Στις πολύ μικρές κοινότητες δεν υπάρχει «κοινοβούλιο», οπότε οι εκλογείς συζητούν και αποφασίζουν κατά τη διάρκεια των «κοινοτικών συγκεντρώσεων», οι οποίες λαμβάνουν χώρα πολλές φορές εντός του ιδίου έτους.

Επειδή, μέσα σε μία άμεση δημοκρατία, οι νόμοι, οι οποίοι ψηφίζονται από το Κοινοβούλιο, μπορούν να καταργηθούν με τη βοήθεια της συλλογής υπογραφών εναντίον τους, οπότε ακολουθεί δημοψήφισμα, γίνεται εκ των πρότερων προσπάθεια, πριν ακόμη δηλαδή ψηφιστούν, να εξασφαλισθεί η συμφωνία της πλειοψηφίας των εκλογέων – με αποτέλεσμα να υπάρχουν αρκετοί συμβιβασμοί, έτσι ώστε να λαμβάνονται υπ’ όψιν τα συμφέροντα όλων.

Στα πλαίσια αυτά η κυβέρνηση, πριν ακόμη συντάξει τους νόμους, διενεργεί έρευνες μεταξύ όλων των κομμάτων, των κοινωνικών ομάδων, των εμπορικών συνδέσμων, των συνδικαλιστικών οργανώσεων, των θρησκευτικών συλλόγων κλπ, έτσι ώστε να σφυγμομετρήσει την κοινή γνώμη. Επειδή λοιπόν σε μία άμεση δημοκρατία οι νόμοι ελέγχονται από όλους τους Πολίτες, το κοινό συμφέρον ευρίσκεται σε πρώτη θέση - ενώ η «συντεχνιακή» ικανοποίηση των πολιτικών κομμάτων ή άλλων ομάδων μεταξύ τους, έρχεται σε δεύτερη μοίρα.

Συνεχίζοντας, με τη συγκέντρωση 100.000 υπογραφών από το εκλογικό σώμα, μπορεί να απαιτηθεί η αλλαγή του Συντάγματος σε ομοσπονδιακό επίπεδο – σε επίπεδο καντονιών, οι απαιτούμενες υπογραφές είναι λιγότερες. Σε σχέση δε με κάθε πρωτοβουλία των Πολιτών είναι υποχρεωτικά τα δημοψηφίσματα, ακόμη και αν διαφωνεί η κυβέρνηση ή το κοινοβούλιο. Εν τούτοις, το κοινοβούλιο έχει τη δυνατότητα να αντιπροτείνει κάτι άλλο στους Πολίτες, για το οποίο είναι τότε υποχρεωμένοι να ψηφίσουν.

Σε αντίθεση τώρα με τα απλά νομοθετήματα, η αλλαγή του Συντάγματος σε ομοσπονδιακό επίπεδο απαιτεί, εκτός από την πλειοψηφία των εκλογέων, επίσης την πλειοψηφία των καντονιών – κάτι που πρακτικά έχει αποδειχθεί μεγαλύτερο εμπόδιο. Το ομοσπονδιακό κοινοβούλιο τώρα αποτελείται από δύο μέρη:

(α) Από το Εθνικό Συμβούλιο (τη μεγάλη Βουλή), στο οποίο εκπροσωπούνται όλοι οι Πολίτες ισότιμα. Ο αριθμός των εδρών του έχει περιορισθεί στις 200, κάτι που σημαίνει ότι υπάρχει ένας βουλευτής ανά 35.000 εκλογείς. Κάθε καντόνι αποτελεί έναν εκλογικό τομέα και εκλέγει έναν τουλάχιστο εκπρόσωπο – ενώ η εκλογική θητεία ανέρχεται σε τέσσερα έτη.

(β) Από το Τοπικό Συμβούλιο (τη μικρή Βουλή), στο οποίο εκπροσωπούνται όλα τα καντόνια – όπου το κάθε ένα στέλνει δύο εκπροσώπους, ενώ τα «ημικαντόνια» από έναν. Τα μέλη του τοπικού συμβουλίου εκλέγονται με το Δίκαιο των καντονιών, ενώ η θητεία τους μπορεί (χωρίς όμως να είναι υποχρεωτικό) να είναι η ίδια με αυτήν του Εθνικού Συμβουλίου.

Το «αξίωμα» του βουλευτή στην Ελβετία δεν θεωρείται ως κύρια απασχόληση – οπότε οι αμοιβές που λαμβάνουν οι βουλευτές είναι ελάχιστες, με αποτέλεσμα να είναι υποχρεωμένοι να εργάζονται στο επάγγελμα τους, για να συντηρηθούν. Παρά το ότι λοιπόν οι απαιτήσεις των κοινοβουλευτικών δραστηριοτήτων είναι πολύ μεγάλες, οπότε οι βουλευτές είναι αναγκασμένοι να δαπανούν πολλές ώρες, οι Ελβετοί δεν θέλουν να υιοθετήσουν ένα «επαγγελματικό κοινοβούλιο» - θεωρώντας πολύ σωστά ότι έτσι, χωρίς να είναι επαγγελματικό δηλαδή, λειτουργεί περισσότερο προς όφελος των Πολιτών.

Τα μέλη της ομοσπονδιακής κυβέρνησης δεν εκλέγονται από τους Πολίτες, αλλά από το Κοινοβούλιο – τόσο από το Εθνικό, όσο και από το Τοπικό, κατά τη διάρκεια μίας κοινής συνεδρίασης τους. Τα επτά μέλη της κυβέρνησης (δύο από το κόμμα των ελευθέρων δημοκρατών, δύο από το χριστιανοδημοκρατικό, δύο από το σοσιαλιστικό και ένα από το SVP), το κάθε ένα εκ των οποίων διοικεί κάποιο υπουργείο, σχηματίζουν μία «συναδελφική Αρχή» (η διακομματική «συναίνεση» είναι εκ των πραγμάτων δεδομένη), η οποία λαμβάνει όλες τις σημαντικές κυβερνητικές αποφάσεις, κατά τη διάρκεια των εβδομαδιαίων συναντήσεων της.

Ο Πρόεδρος (πρωθυπουργός) της κυβέρνησης εκλέγεται κάθε χρόνο όπου, με βάση άγραφους κανόνες, όλα τα μέλη της εκάστοτε κυβέρνησης ασκούν την εξουσία του Προέδρου, ο ένας μετά τον άλλον (rotation principle). Ο εκάστοτε Πρόεδρος διευθύνει τις συνεδριάσεις της κυβέρνησης, ίσος μεταξύ ίσων, ενώ αντιπροσωπεύει τη χώρα σε επίσημες δραστηριότητες, είναι υπεύθυνος για την καθιερωμένη ομιλία του νέου έτους κλπ. Όμως, δεν υποδέχεται μόνο αυτός τους ξένους εκπροσώπους άλλων κυβερνήσεων, αλλά όλη η κυβέρνηση μαζί.

Τα κοινοβούλια των καντονιών αποτελούνται από ένα σώμα (μεγάλη βουλή), ενώ διαθέτουν 100-200 βουλευτές, οι οποίοι εκλέγουν την κυβέρνηση του καντονιού, όπως συμβαίνει με την ομοσπονδιακή. Τέλος, ένα μέρος των 3.000 κοινοτήτων της Ελβετίας ειδικά οι πόλεις, διαθέτουν ένα κοινοτικό κοινοβούλιο - συνήθως με λιγότερους από 50 βουλευτές.

Από το άρθρο του οικονομολόγου Βασίλη Βιλάρδου "ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ"

Μελετώντας αρχικά το "μοντέλο της Ελβετικής Δημοκρατίας" ή και το μοντέλο δημιουργίας και λειτουργίας της Ισλανδίας (το οποίο προέκυψε μέσα από τον Ισλανδικό λαό), οφείλουμε ως πολίτες της Ελλάδας να επικεντρώσουμε το ενδιαφέρον μας προς την κατεύθυνση απόκτησης γνώσεων και ανάδειξης μεταξύ ίσων ικανών προσωπικοτήτων, που θα εργαστούν για την δημιουργία μίας πραγματικής και ουσιαστικής δημοκρατίας, ενός πολιτεύματος που θα λειτουργεί ως ομπρέλα προστασίας της πολιτικής νομιμότητας και των πολιτών και θα επιβάλει την ισονομία, την ισοπολιτεία, την αξιοκρατία και θα υπεραμύνεται όλων των πολιτικών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων που θα πηγάζουν μέσα από το αναγεννημένο Σύνταγμα και από το Ευρωπαϊκό και Διεθνές Δίκαιο. 

Είναι πάνδημη η διαπίστωση ότι οι φορείς εξουσίας στο Κράτος μας, ως συλλογικές οντότητες, είναι ηθικά απαξιωμένες και οι θεσμοί μέσα στους οποίους λειτουργούν είναι τέτοιοι που δεν ευνοούν την εξυγίανσή των.
Πρωτίστως απαιτείται η ηθική ανάταση του λαού και αυτό μπορεί να το δούμε μόνο, αν από την σημερινή κρίση αναδειχθούν νέες ηγεσίες, που να έχουν ήθος και όραμα για την χώρα.
Μόνο μια νέα "ουτοπία" μπορεί να συνεγείρει τον Ελληνικό Λαό να "θυμηθεί τι του πρέπει σύμφωνα με την Ιστορία του".
Η παιδεία να ξαναβρεί το νόημά της, η Εκκλησία (κληρικοί και λαϊκοί) την αποστολή της, ο Λαός την αξιοπρέπειά του!
Με βάση αυτή τη διαπίστωση υπάρχει άμεση ανάγκη να υπάρξει νέα Συντακτική Συνέλευση που θα καταρτίσει νέο Σύνταγμα.
Για να βάλουμε γερά θεσμικά θεμέλια στο κείμενο του Συντάγματος, πρέπει να μελετήσουμε εντατικά το πως λειτούργησαν οι θεσμοί από το 1975 μέχρι σήμερα. 
Να βρούμε τα κακώς κείμενα και να τα διορθώσουμε και επειδή οι δυσλειτουργίες, οι αναχρονισμοί οι, με κομματική ή άλλη δόλια σκοπιμότητα θεσπισθείσες διατάξεις είναι πολλές η αλλαγές πρέπει να είναι σαρωτικές.
Σημειώνουμε ενδεικτικά τις διατάξεις που δίνουν δικαιοδοτικές αρμοδιότητες στη Βουλή εκείνες για την ευθύνη των Υπουργών τις διατάξεις περί δημοψηφισμάτων που είναι όπως λειτουργούν προσχηματικές, εκείνες για τον διορισμό της ηγεσίας της δικαιοσύνης από την Κυβέρνηση που στην ουσία αντίκειται στο δημοκρατικό αξίωμα της διάκρισης των εξουσιών, εκείνες που συνταγματικά καθορίζουν τον την διοικητική διοίκηση της Εκκλησίας κ.α. 

Το πραγματικό χρέος του σημερινού Έλληνα πολίτη είναι η δημιουργία ενός πολιτεύματος ανθρωποκεντρικού (αντί του τραπεζοκεντρικού που σήμερα ισχύει), με σεβασμό στην ιστορία της χώρας, αλλά και με στόχευση την δημιουργία ολοένα καλύτερων συνθηκών διαβίωσης των σημερινών και αυριανών της κατοίκων. Εάν δεν μπορούμε να διδαχθούμε από όλα όσα συμβαίνουν γύρω μας, αλλά και από όλα εκείνα που οδήγησαν στην απαξίωση της πατρίδας μας διεθνώς και στην εξαθλίωση των σημερινών Ελλήνων, τότε θα είμαστε άξιοι οποιασδήποτε μοίρας έχουν ετοιμάσει για εμάς οι... "διασώστες" μας...

Κωνσταντίνος

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση