Η φυλακή του χρέους

Οποιαδήποτε επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας αυξάνει την επιβάρυνση του χρέους, είτε πρόκειται για νοικοκυριά είτε για κράτη. Σήμερα, και οι δύο αναζητούν τρόπους για να μειώσουν το βάρος του χρέους - και μερικοί θα προτιμούσαν να ξεφύγουν τελείως. 

Βαθιά απογοητευμένοι και θυμωμένοι πολίτες - ιδιαίτερα στη νότια Ευρώπη - συχνά θεωρούν την Αργεντινή  του 2001 ως λαμπερό μοντέλο διακυβέρνησης. Η Αργεντινή χρησιμοποίησε ένα μίγμα καταναγκασμού και διαπραγμάτευσης για να βγει από το βουνό του χρέους της δεκαετίας του 1990, ουσιαστικά απoκόπτοντας ξένους πιστωτές, οι οποίοι είχαν θεωρηθεί ως επικίνδυνοι και επιζήμιοι.

Στη δεκαετία του 1990, η Αργεντινή έδεσε το νόμισμα της με το  δολάριο  προκειμένου να ενισχύσει την αξιοπιστία της ως δανειολήπτης. Η στρατηγική λειτούργησε πάρα πολύ καλά: οι μεγάλες εισροές πιστώσεων που προσέλκυσε προκάλεσαν πληθωριστική έκρηξη που μείωσε την ανταγωνιστικότητα της χώρας. Μέχρι το 2001, ο συνδυασμός υποτίμησης και ημερική στάση πληρωμών ήταν αναπόφευκτες.

Αλλά μια πρόσφατη απόφαση δικαστηρίου της Νέας Υόρκης εναντίον της Αργεντινής και υπέρ των hedge funds έχει αυξήσει δραματικά τις προκλήσεις της στάσης πληρωμών ως επιλογής. Όταν όσοι αρνούνται το κούρεμα ανταμείβονται με δικαστικές αποφάσεις, καθώς τα δικαιώματα των ‘πεισματάρηδων’ πιστωτών αναγνωρίζονται σε άλλες δικαιοδοσίες, οι προσπάθειες για «εθελοντική» αναδιάρθρωση γίνονται ανέφικτες.

Ένας από τους πιστωτές που ευνοούνται από τη δικαστική απόφαση στη Νέα Υόρκη, η Elliott Capital, είχε ήδη ζητήσει με επιτυχία την κατάσχεση στην Γκάνα ενός ιστιοφόρου του Ναυτικού της Αργεντινής. Αν οι επιπτώσεις της απόφασης είναι μια μεγάλη στάση πληρωμών της Αργεντινής προς άλλες υποχρεώσεις, το εξωτερικό εμπόριο θα γίνει πρακτικά ανέφικτο, πολλά αγαθά θα λιγοστεύουν, και ο εγχώριος πληθωρισμός θα αυξηθεί περαιτέρω. Δύο θεμελιώδη γεγονότα έχουν δημιουργήσει ένα προφανώς αδιάλυτο δίλημμα για την παγκόσμια οικονομία, και έχουν μετατρέψει χώρες όπως την Αργεντινή και την Ελλάδα σε θύματα μιας παράδοξης λογικής. Πρώτον, το χρέος αυξάνεται συνεχώς και δεύτερον, δεν υπάρχει πραγματικά ικανοποιητικός τρόπος για να απαλλαγούμε από αυτό.

Η εκρηκτική ανάπτυξη του χρηματοπιστωτικού τομέα τις τελευταίες δύο δεκαετίες έχει τροφοδοτήσει τη συσσώρευση εξαιρετικά μεγάλου όγκου χρέους. Σε περίπτωση απουσίας κάποιου θετικού σοκ - όπως η επιτάχυνση της αύξησης του ΑΕΠ – η εξυπηρέτηση χρέους καθίσταται αδύνατη τουλάχιστον για ορισμένους δανειολήπτες.

Η πραγματική χρεοκοπία είναι ιστορικά σπάνια. Για οφειλέτες και πιστωτές, οι κίνδυνοι και το κόστος είναι τεράστιοι. Ο οφειλέτης θα αποκοπεί από τις διεθνείς αγορές, και βασικά προϊόντα που εισάγονται δεν θα μπορούν πλέον να αγοραστούν, ενώ μεγάλης κλίμακας στάσεις πληρωμών απειλούν να βυθίσουν  τους πιστωτές σε πτώχευση.

Η Λατινική Αμερική έχει βιώσει αυτό το δίλημμα στη δεκαετία του 1980, όταν το χρέος της είχε γίνει μη βιώσιμο. Στην αρχή αυτής της κρίσης, η έκθεση του κεφαλαίου από τα μεγάλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα των ΗΠΑ στη Λατινική Αμερική ήταν κοντά στο 200%, καθιστώντας την αναγνώριση της μη βιωσιμότητας του χρέους τον πιο σίγουρο δρόμο για καταστραφεί το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Οι περισσότεροι από τους μεγάλους οφειλέτες της Λατινικής Αμερικής έλαβαν έκτακτα μέτρα για να αποφευχθεί η ρητή πτώχευση. Η μόνη εξαίρεση ήταν το Περού, το οποίο επέδειξε αδυναμία πληρωμής το 1985 και έγινε ένας διεθνής παρίας. Από τους μεγαλύτερους οφειλέτες, μόνο η Βραζιλία κύρηξε το 1987 επίσημα στάση πληρωμών - και μόνο για λίγο. Ο Πρόεδρος José Sarney, παραδέχθηκε, «Το γεγονός είναι ότι δεν μπορεί να καταστραφεί το διεθνές σύστημα. Μπορούμε να το ενοχλήσουμε απλά, αλλά τελικά αυτό μπορεί να μας καταστρέψει.»

Αντ 'αυτού, οι τράπεζες στη δεκαετία του 1980 πρόσφεραν νέο χρήμα, σε μια προσπάθεια να ξεφύγουν από την κρίση. Η διαχείριση σύγχρονων κρίσεων χρέους προϋποθέτει εξάλλου πάντα την λογική του ότι ρίχνουμε νέο χρήμα με την ελπίδα της κάλυψης της υποκείμενης μη βιωσιμότητας.

Η εμφάνιση του μη βιώσιμου χρέους αναπαράγει άλλες ανησυχητικές πτυχές της σύγχρονης ζωής. Οι κυβερνήσεις, οι επιχειρήσεις, και οι πολίτες αντιμετωπίζουν τη συσσώρευση των πληροφοριών που δεν μπορούν να διαγραφούν. E-mail, Facebook, και Twitter όλα ένα μόνιμο αρχείο που συνοδεύει συνεχώς τους χρήστες, ακόμη και όταν αλλάξουν οι περιστάσεις τους.

Ακριβώς όπως οι χώρες θα ήθελαν να εξαλείψουν το χρέος τους και να αρχίσουν εκ νέου, και οι πολίτες θα ήθελαν να διαγράψουν το ηλεκτρονικό παρελθόν τους σε μια δραματική πράξη απελευθέρωσης. Αλλά αυτό θα κατέστρεφε το χρήσιμο μαζί με το ενοχλητικό ή το άσχετο. Αν μια νέα αρχή είναι αδύνατη, το καλύτερο που μπορεί να γίνει είναι να θαφτούν οι παλιές πληροφορίες με μια τέτοια πλημμύρα νέων δεδομένων που θα τις κάνει να φαντάζουν ασήμαντες.

Το ανάλογο στον κόσμο της διαπραγμάτευσης του χρέους είναι ότι ένα νέο ξεκίνημα, που επιτρέπει το δανεισμό για να ξεκινήσουν όλα πάλι από την αρχή είναι επίσης αδύνατο. Το ξεκαθάρισμα είναι αδύνατο. Αυτό αφήνει μόνο μία λύση: νέες αξιώσεις σε τέτοιο βαθμό ώστε τα παλαιά χρέη να φαίνονται ασήμαντα. Εκείνοι που δεν μπορούν να ξεχάσουν το παρελθόν είναι καταδικασμένοι να το διογκώνουν.

Πηγή

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση