Η Τουρκία και το φαινόμενο Ερντογάν

• Ποιό δρόμο θα αποφασίσει να χαράξει ο Ερντογάν στην Τουρκία;
• Πόσο πιθανό είναι να αντιδράσουν οι στρατηγοί πριν την αλλαγή του Τουρκικού Συντάγματος;
• Η επόμενη ημέρα θα βρει την Τουρκία να διοικείται από το Ισλάμ;

Γενικώς παραδεκτό είναι το γεγονός της ισχυρής προσωπικότητας του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, του πρωθυπουργού της Τουρκίας, ο οποίος τόλμησε να τα βάλει με το στρατιωτικό κατεστημένο, με τους πανίσχυρους στρατηγούς και το βαθύ κράτος των εισαγγελέων, δικαστών και επιχειρηματιών. Και όχι μόνο τόλμησε, αλλά κατάφερε και να κερδίσει στην μάχη αυτή, ευαγγελιζόμενος την επαναφορά ενός ισχυρού Ισλάμ στην Τουρκία. Τι έγινε όμως και ο Ερντογάν μπόρεσε να αντιμετωπίσει νικηφόρα τα «θηρία»; Τι συμβαίνει και από τι κινδυνεύει σήμερα η «δημοκρατία του Ισλάμ», που φαίνεται να ιδρύει ο πανέξυπνος, ευέλικτος και οργανωτικός τούρκος πρωθυπουργός;
Αρχικά, θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε πως στην προ Ερντογάν εποχή κανείς δεν μπορούσε να αναδειχθεί στην Τουρκία εάν δεν είχε την έγκριση και εάν δεν βρισκόταν υπό την εποπτεία και τον πλήρη έλεγχο, των στρατηγών. Και ο κύριος Ερντογάν μπόρεσε να γίνει Δήμαρχος Κωνσταντινούπολης (της πόλης των 18 εκατομμυρίων κατοίκων και των μεγάλων πολιτιστικών και οικονομικών αντιθέσεων) έχοντας πάρει την ευλογία των στρατηγών. Το τέχνασμα, μάλιστα, το οποίο τότε είχε χρησιμοποιηθεί, για να αντιμετωπίσει την συνεχώς διογκούμενη ισλαμική τάση ήταν πανέξυπνο. Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν «έπαιξε» το χαρτί του ισλαμιστή και με τον τρόπο αυτό ισορρόπησε (και φυσικά έλεγχε απολύτως) την πίεση των ισλαμιστών. Να τονιστεί πως ο ισλαμισμός (θρησκευτισμός) ήταν πάντα πολύ ισχυρός μέσα στην Τουρκία και πολλές φορές χειραγωγήθηκε ο θρησκευτικός – ισλαμικός φανατισμός προκειμένου να «τακτοποιηθούν κρατικές υποθέσεις». Και ο κύριος Ερντογάν κατάφερε και μπήκε στο «τιμόνι», παραμερίζοντας μουλάδες της τότε εποχής…!
Αυτή ακριβώς η πολιτική κίνηση, «γέννησε» την ιδέα στον φιλόδοξο (τότε) δήμαρχο της Κωνσταντινούπολης, πως με τους κατάλληλους χειρισμούς θα μπορούσε να γίνει «χαλίφης στη θέση του χαλίφη». Η δύναμη που κατείχε ήταν σαφέστατα ανώτερη και από το στρατιωτικό κατεστημένο. Το Ισλάμ υπήρχε παντού, ο στρατός όμως (παρά τις προσπάθειές του), όχι!
Τα βήματα που είχε να κάνει ο Ερντογάν ήταν σαφή. Έπρεπε να κρατήσει χαμηλούς τόνους απέναντι στους στρατηγούς, οι οποίοι τον είχαν δημιουργήσει. Δεν έπρεπε να τραβήξει την προσοχή τους. Και αυτό ήταν εύκολο. Το δύσκολο ήταν να τους πείσει πως έπρεπε να φαίνεται πως η Τουρκία αλλάζει. Και όχι μόνο τα κατάφερε, αλλά πήρε και την έγκρισή τους για να προχωρήσει στην πρωθυπουργία. Ήταν το πρόσωπο που έδειχνε νεωτεριστής και μπορούσε να συγκεντρώσει Ισλαμιστές και δυτικιστές κάτω από μία ομπρέλα. Το εγχείρημα επέτυχε και ο Ταγίπ Ερντογάν εκλέχθηκε πρωθυπουργός. Είχε κάνει το δεύτερο επιτυχημένο μεγάλο βήμα στην πολιτική του καριέρα. Και ήταν ακόμη στην αρχή…
Αυτό που επεζήτησε στη συνέχεια, ενείχε μεγάλη «ποσότητα» ρίσκου. Οι στρατηγοί ήταν ευχαριστημένοι από αυτόν, αλλά έπρεπε να πάρει μέρος της δύναμής τους για την συνέχιση του προσωπικού του σχεδίου. Εξάλλου, η ισχυρή προσωπικότητά του δεν του επέτρεπε να δέχεται εντολές… Τουλάχιστον, όχι για πολύ καιρό ακόμη. Το να πάρει όμως δύναμη από τους στρατηγούς ήταν μία σκέψη που δεν ήταν καθόλου εύκολο να πραγματοποιηθεί. Και ο Ερντογάν ήθελε κι άλλη δύναμη, για να ικανοποιήσει την φιλοδοξία του. Κάτι τέτοιο όμως ήταν εφικτό μόνο με την έγκριση των στρατηγών. Αφού τους έπεισε για τις αγαθές του προθέσεις, κατάφερε, να κάνει αλλαγές στην Αστυνομία και σε μικρό μέρος της κρατικής ασφάλειας. Αυτές οι αλλαγές ήταν και οι σημαντικότερες στο σχέδιό του. Κατάφερε και δημιούργησε έναν κύκλο στον οποίο μπορούσε να στηρίξει την συνέχεια του σχεδίου του.
Ο Ταγίπ Ερντογάν δεν σκόπευε να προχωρήσει γρήγορα προς την ακηδεμόνευτη εξουσία. Ήδη προχωρούσε την «ελαφρά» εκκαθάριση παλαιών και χαμηλόβαθμων στρατιωτικών, οι οποίοι ήταν μέλη και όργανα της Εργκένεκον. Και τότε κάποιοι στρατιωτικοί άρχισαν να νιώθουν άβολα… Άρχισαν να διαισθάνονται πως ο πρωθυπουργός της Τουρκίας δεν στοχεύει στις εντυπώσεις, αλλά στους ίδιους τους στρατιωτικούς και στην ίδια την οργάνωση – φάντασμα, στην Εργκένεκον. Όσο ανέβαιναν οι αριθμοί των συλλήψεων παρακρατικών, πληρωμένων δολοφόνων, όσο ανέβαινε η πίεση προς συνταξιοδοτημένους ανώτερους αξιωματικούς και ταυτόχρονα όσο πιεζόταν επιχειρηματίες που στήριζαν το «βαθύ κράτος» της Τουρκίας, τόσο ευκρινέστερες γινόταν οι προθέσεις του τούρκου πρωθυπουργού.
Όταν όμως έγινε μία αποτυχημένη δολοφονική απόπειρα κατά του Ερντογάν στα περίχωρα της Αδριανούπολης (μετά από ολιγόωρη επίσκεψή του), οι ρυθμοί των εκκαθαρίσεων αυξήθηκαν. Το ίδιο και οι διαρρέουσες αποκαλύψεις για τον ρόλο κάποιων υψηλόβαθμων στρατιωτικών. Τα «αντίποινα» των στρατηγών ήταν μία έντονη χαλάρωση στην αντιμετώπιση των Κούρδων. Πίστευαν πως οι νεκροί στρατιώτες θα πιέσουν τον πρωθυπουργό και θα τον συνετίσουν να σταματήσει το κυνήγι των στρατηγών. Παρά τους προβληματισμούς του, ο Ερντογάν αποφάσισε να συνεχίσει, πιέζοντας πρώην δικαστές, δημοσιογράφους, επιχειρηματίες με απώτερο στόχο να δημιουργήσει ρήγμα εμπιστοσύνης στο «βαθύ κράτος» της Άγκυρας. Και από ότι δείχνουν οι μέχρι σήμερα εξελίξεις, τα έχει καταφέρει πολύ καλά. Η νίκη του στο δημοψήφισμα για την αλλαγή του Συντάγματος, που σημαίνει αυτόματη υποβάθμιση του ρόλου των στρατηγών στην πορεία της Τουρκίας και στις αποφάσεις που θα κρίνουν το μέλλον της.
Το ζητούμενο είναι πως θα αντιδράσουν οι στρατηγοί, στον χρόνο που τους υπολείπεται μέχρις ότου αλλάξει το Σύνταγμα της χώρας. Γνωρίζουν πως πολλοί από αυτούς δεν θα χάσουν απλά κάποιες εξουσίες, αλλά θα μπούνε –πιθανότατα- στην φυλακή. Ο Ερντογάν γνωρίζει πως θα υπάρξει αντίδραση, γι αυτό και προσπαθεί να κρατήσει χαμηλούς τόνους –αυτή τη στιγμή- προκειμένου να εκθέσει μία πιθανή απόπειρα πραξικοπήματος εναντίον του. Ο Ρετζέπ Ερντογάν είναι πολύ έξυπνος, μεθοδικότατος, αποφασιστικός και με στρατηγικό σχέδιο απέναντι στους στρατιωτικούς. Και επέλεξε το Ισλάμ ως αντίποδα ισχύος. Το ζητούμενο είναι εάν είναι σε θέση να ελέγξει την δυναμική του Ισλάμ, δηλαδή τους Ιμάμηδες και τους Μουλάδες, οι οποίοι επιβάλουν την άποψή τους σε όλα τα ισλαμικά κράτη. Εάν διακινδυνεύσουμε μία πρόβλεψη, ο Ερντογάν θα πέσει θύμα αυτής της σκέψης του και θα ηττηθεί πανηγυρικά από την πολιτική πλευρά του Ισλάμ, το οποίο δεν ανέχεται μη θρησκευτικούς παράγοντες στην ηγεσία του κράτους. Εξάλλου, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως το Ισλάμ είναι ένα μίγμα ιδιοτήτων που χρησιμοποιεί ως «βιτρίνα» την πίστη, για να ελέγχει τους πληθυσμούς. Σε περίπτωση, που ο σημερινός πρωθυπουργός της Τουρκίας αποτολμήσει να «διαχωριστεί» από τη Δύση, θα μείνει μόνος του απέναντι στην ισχύ των μουλάδων, ενώ σε περίπτωση που επιχειρήσει να «αποκολληθεί» από το Ισλάμ –το οποίο χρησιμοποίησε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο- τότε μάλλον θα γευτεί την εκδίκηση των σημερινών συμμάχων του…
Το τι θα αποφασίσει να κάνει ο Ρετζέπ Ερντογάν είναι απολύτως αδιάφορο, αφού οι εξελίξεις στο εσωτερικό της Τουρκίας μάλλον άρχισαν να τον προσπερνούν. Μπορεί να είναι ικανότατος πολιτικός ισορροπιστής, αλλά μάλλον έχει ξεχάσει πως με «δανεική δύναμη» έχει φτάσει μέχρι το σημείο στο οποίο βρίσκεται σήμερα. Και τα δανεικά κάποτε ζητούν την «επιστροφή» τους…

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση