Τουρκία: Στο δρόμο ενός δημοκρατικού αυταρχισμού

Είναι εκδημοκρατισμός η πολιτική διαδικασία που εξελίσσεται στην Τουρκία με πρωταγωνιστή το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης ή πρόκειται για πολιτική δικτατορία, αντί της στρατιωτικής;
Το ερώτημα αυτό, που τίθεται εδώ και καιρό από χώρους μη προσκείμενους στο κυβερνών κόμμα, γίνεται πλέον αντικείμενο ευρέων συζητήσεων.
Δεν είναι μια στενή αντιπαράθεση μεταξύ ισλαμιστών και κεμαλιστών. Στις αρχές Δεκεμβρίου, ο Ριζά Τουρμέν, δικαστής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων την περίοδο 2000-2009, σε ομιλία που έκανε στην Ουάσιγκτον υπογράμμιζε ότι το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης «παρότι κατά την αρχική του φάση προέβη σε μια σειρά από μεταρρυθμίσεις, ιδιαίτερα μετά τις εκλογές του 2007, κατά τις οποίες κέρδισε συντριπτική νίκη, άρχισε να κατευθύνεται προς έναν δημοκρατικό αυταρχισμό».
Τα λόγια του Τουρμέν ήταν ένα πρώτο σημείο αναφοράς. Το δεύτερο ήταν ένα άρθρο της Νουράι Μερτ στις αρχές Ιανουαρίου στην εφημερίδα «Ραντικάλ». «Πολιτικός αυταρχισμός» ήταν ο τίτλος και το αντικείμενο του άρθρου της Μερτ, η οποία αμέσως έγινε στόχος πολλών σχολιαστών στον φιλοκυβερνητικό Τύπο. Κάθε άλλο παρά κεμαλίστρια ή υπερασπιστής των ενόπλων δυνάμεων είναι η συγκεκριμένη αρθρογράφος, η οποία εδώ και χρόνια είναι από τους αγαπημένους σχολιαστές του χώρου του πολιτικού Ισλάμ.
Παράλληλα με όλα αυτά, η τουρκική εφημερίδα «Βατάν» ξεκίνησε μια σειρά συζητήσεων σχετικά με το θέμα «Δημοκρατία ή αυταρχισμός». Μίλησαν στην εφημερίδα πολλοί επώνυμοι.
Η ισορροπία της έντασης
Ο Ερτουγρούλ Κιουρκτσού, εκπρόσωπος της τουρκικής γενιάς του '68 και γενικός γραμματέας της θρυλικής αριστερής οργάνωσης νέων Ντεβ-Γκεντς, θεωρεί ότι «μέχρι τη διαμόρφωση μιας νέας ισορροπίας, κυβέρνηση και ένοπλες δυνάμεις θα προχωρήσουν χέρι χέρι. Αυτό σημαίνει ότι ενώνονται πάνω από το κεφάλι του λαού η δύναμη του στρατού με τη δύναμη του χρήματος και της θρησκείας. Η ύπαρξη συγκεκριμένης έντασης μεταξύ των δυνάμεων αυτών στο παρελθόν έδινε τη δυνατότητα για κάποια ισορροπία. Από το παράθυρο αυτό, το εργατικό κίνημα και η κοινωνική αντιπολίτευση μπορούσαν και έκαναν κάτι. Ωστόσο τώρα εξελισσόμαστε σε μια διαδικασία με την οποία όλες οι ρωγμές θα επιχριστούν με τον ιστό που διαμορφώνει το πολιτικό Ισλάμ, ξεκινώντας από τα χαμηλότερα επίπεδα».
Σύμφωνα με τον Κιουρκτσού, «το κυβερνών κόμμα οικοδομεί τη μονοκομματική του εξουσία, σε συμμαχία με τις ένοπλες δυνάμεις».
Ο κεμαλιστής αρθρογράφος της «Τζουμχουριέτ», Αλί Σιρμέν, βρίσκει ότι «η Τουρκία οδεύει προς την πολιτική απολυταρχία και όχι στον πολιτικό αυταρχισμό. Ολα αυτά δεν θα οδηγήσουν σε στρατιωτικό πραξικόπημα. Η φάση των πραξικοπημάτων έχει τελειώσει. Μια κυβέρνηση που στηρίζουν οι ΗΠΑ δεν μπορεί να ανατραπεί με πραξικόπημα δίχως να το θέλουν οι ΗΠΑ».
Ο Τζουνεΐτ Ούλσεβερ, αρθρογράφος της «Χουριέτ», υπήρξε στο παρελθόν όνομα πολύ κοντά στο χώρο του πολιτικού Ισλάμ. Τώρα δηλώνει ότι «η δομή του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης δεν είναι κατάλληλη για τη δημοκρατία. Στηρίζεται στην παράδοση του πολιτικού Ισλάμ. Υπάρχει μία μόνο αλήθεια για το χώρο αυτό. Από ιδεολογικής απόψεως, θεωρούν ότι όλα τα εγκόσμια πηγάζουν από τη θρησκεία. Το σωστό και το λάθος γι' αυτούς δεν είναι εγκόσμιο, αλλά επουράνιο».
Οι απώλειες της ελίτ τάξης
Στον αντίλογό του, ο καθηγητής Μιτχάτ Σαντζάρ αναφέρει ότι «το βασικό σημείο είναι η διαδικασία κατά την οποία χάνει την εξουσία της η παραδοσιακή ελίτ της Τουρκικής Δημοκρατίας, που οικοδόμησε την κοινωνική της υπόσταση στηριζόμενη στη στρατιωτική κηδεμονία. Βλέπουν ότι είναι αδύνατο να απομακρύνουν με εκλογές την υφιστάμενη κυβέρνηση. Ζούνε το σύνδρομο της απώλειας εξουσίας και προβαίνουν σε υπερβολικά σχόλια. Στο βαθμό που δεν υπάρχει μια εναλλακτική, ισχυρή αντιπολίτευση με κοινωνικό έρεισμα και επειδή βλέπουν ότι δεν έχουν τύχη εξουσίας, επιχειρούν να πλήξουν την κυβέρνηση, στηριζόμενοι στο στρατό και τη Δικαιοσύνη. Είναι φασιστοειδής αντίληψη να λέμε ότι το κυβερνών κόμμα, από τη φύση του, δεν μπορεί να εκδημοκρατιστεί».
Αλλος αντίλογος προέρχεται από τον Αλί Μπαϊράμογλου, αρθρογράφο της φιλοκυβερνητικής εφημερίδας «Γιενί Σαφάκ»: «Η Σοβιετική Ενωση ήταν ένα ιμπεριαλιστικό και αυταρχικό κρατικό καθεστώς. Ο στρατιωτικός και συγκεντρωτικός του χαρακτήρας ήταν έντονος, σε βαθμό που έλεγαν ότι δεν μπορεί να αλλάξει. Το τουρκικό πολιτικό σύστημα παρουσίαζε ομοιότητες με το σοβιετικό, από πλευράς κρατικής δομής. Εγινε όπως το αδύνατο στη Σοβιετική Ενωση και η "περεστρόικα" και "γκλάσνοστ"... του Γκορμπατσόφ άλλαξαν την αυτοκρατορία εκείνη. Προκειμένου να παρομοιάσουμε με κάτι τα όσα συμβαίνουν στην Τουρκία, μπορούμε να πούμε ότι αυτό δεν είναι ούτε επανάσταση ούτε αποκοπή. Είναι μια αλλαγή σαν αυτή του Γκορμπατσόφ. Είναι κάτι σαν την κατάρρευση της σοβιετικής αυτοκρατορίας. Διότι καταρρέει ένα καθεστώς από μέσα, μέσω του δικαίου. Καταρρέει το σοβιετικό που βρισκόταν εντός του κράτους».
Το παράδειγμα της Ρωσίας
Απάντηση στα περί κατάρρευσης του τουρκικού σοβιετικού στοιχείου έδωσε ο συνταγματολόγος καθηγητής Σουχέιλ Μπατούμ: «Ούτε Πούτιν ούτε Γκορμπατσόφ. Γινόμαστε κατευθείαν χιτλερική Γερμανία. Η εξουσία και περίπου 35, δήθεν, διανοούμενοι που έχουν καταλάβει όλα τα ΜΜΕ, προσπαθούν να αυταρχικοποιήσουν την Τουρκία».
Η Νουράι Μερτ όμως η οποία προκάλεσε την όλη συζήτηση, επανήλθε για να επικρίνει τους τελευταίους δύο. Ως προς τα περί «χιτλερικής Γερμανίας» που ανέφερε ο Μπατούμ, έγραψε, σε άρθρο της στην εφημερίδα «Ραντικάλ», «Ε, όχι και τόσο!». Παράλληλα, χαρακτήρισε «ατυχή» την παρομοίωση με το σοβιετικό μοντέλο: «Εάν πράγματι η Τουρκία ζει μια διαδικασία παρόμοια με το άνοιγμα του Γκορμπατσόφ, που έθεσε τέλος στον ψυχρό πόλεμο, τότε όντως υπάρχουν λόγοι ανησυχίας» και εξηγήθηκε:
«Η Ρωσία, μετά τη διαδικασία της κατάρρευσης που παρουσιάστηκε με τόσο αισιόδοξο τρόπο, έζησε μια φρικτή περίοδο χάους. Λεηλατήθηκαν οι πηγές της και δημιουργήθηκε η τάξη των σφετεριστών πλούσιων που σήμερα αποκαλούνται ρωσική ολιγαρχία. Επιπρόσθετα, μετά την περίοδο χάους προέκυψε ένα άκρως αυταρχικό και εσωστρεφές ρωσικό μοντέλο. Και ο άνθρωπος που τα προκάλεσε όλα αυτά, "την έκανε" και άρχισε να ζει ζωή υψηλής κοινωνίας στο Λονδίνο και έγινε μια από τις μορφές των διαφημίσεων των προϊόντων Louis Vuitton».
Πηγή

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση