Η Εργκενεκόν δοκιμάζει την Τουρκία

Η υπόθεση ανέδειξε τη σφοδρή διαμάχη ανάμεσα στο κοσμικό κατεστημένο και στο κόμμα του Ερντογάν

Τι ακριβώς είναι η Εργκενεκόν; Για τους Τούρκους του μακρινού παρελθόντος, ήταν μια μυθική κοιλάδα. Για τη σημερινή Τουρκία, το όνομα Εργκενεκόν είναι συνδεδεμένο με την πιο εκρηκτική δίκη στην ιστορία του σύγχρονου τουρκικού κράτους.
Στο κατηγορητήριο αναφέρεται ότι μια παράνομη οργάνωση ονόματι Εργκενεκόν έχει διαπράξει δεκάδες τρομοκρατικές ενέργειες και προσπάθησε να ανατρέψει την ισλαμική κυβέρνηση της Τουρκίας. Από τον Ιούνιο του 2007, όταν 27 χειροβομβίδες, άλλα εκρηκτικά και παράνομα έγγραφα βρέθηκαν στη σοφίτα του σπιτιού ενός συνταξιούχου υπερεθνικιστή στρατιωτικού σε φτωχογειτονιά της Κωνσταντινούπολης, περισσότεροι από 300 ύποπτοι έχουν συλληφθεί.
Σε αυτούς περιλαμβάνονται ένας συγγραφέας ερωτικών μυθιστορημάτων, στρατηγοί, αρχισυντάκτες εφημερίδων και άτομα του υποκόσμου. Εις βάρος των 194 απαγγέλθηκαν κατηγορίες και άλλοι 43 τελούν υπό έρευνα. Ελάχιστοι στην Τουρκία υποτιμούν τη σοβαρότητα των κατηγοριών. Ανάλογα όμως με ποιον μιλάει κανείς, ορισμένοι από τους υπόπτους είναι είτε τα αθώα θύματα ενός αδύναμου δικαστικού συστήματος που χειραγωγείται από τις Αρχές είτε αποτελούν πραγματικό κίνδυνο για τη χώρα και την κυβέρνησή της και πρέπει να δικαστούν.
Η υπόθεση Εργενεγκόν ανέδειξε τη σφοδρή διαμάχη ανάμεσα στο κοσμικό (σ.τ.μ.: με την έννοια του μη θρησκευτικού) κατεστημένο της Τουρκίας- στο οποίο ανήκουν διανοούμενοι, δικαστές και επιχειρηματίες- και στο κυβερνών μουσουλμανικό κόμμα, που έχει εδραιωθεί στην εξουσία αφότου την κατέκτησε το 2002. Εχει επίσης υποβάλει σε άνευ προηγουμένου εξονυχιστικό έλεγχο τους στρατιωτικούς, οι οποίοι θεωρούν εαυτούς φύλακες του κοσμικού κράτους και έχουν ανατρέψει τέσσερις εκλεγμένες κυβερνήσεις τα τελευταία 50 χρόνια. Σύμφωνα με νομικούς, οι εκτενείς κατηγορίες και οι ενίοτε τρελοί υπαινιγμοί της υπόθεσης θυμίζουν σε εύρος την Ιερά Εξέταση. Ανακριτές με υπερβάλλοντα ζήλο έχουν συλλάβει δεκάδες υπόπτους χωρίς να απαγγείλουν εναντίον τους κατηγορίες, ενώ οι συνομιλίες από κινητά τηλέφωνα που αποτέλεσαν προϊόντα υποκλοπής εμφανίστηκαν μυστηριωδώς σε φιλοκυβερνητικές εφημερίδες απειλώντας να πλήξουν την αξιοπιστία του τουρκικού δικαστικού συστήματος.
«Η Εργκενεκόν αποτελεί το πρόσχημα για να εκκαθαριστεί η Τουρκία απ΄ όλους τους οπαδούς του κοσμικού κράτους» λέει η Αϊσέλ Τσελικέλ, πρώην υπουργός Δικαιοσύνης και επικεφαλής φιλανθρωπικής οργάνωσης που χρηματοδοτεί την κοσμική εκπαίδευση μη προνομιούχων κοριτσιών. Ως απόδειξη φέρνει το παράδειγμα της προκατόχου της στην οργάνωση, Τουρκούν Σαϊλάν, μιας 73χρονης οπαδού του κοσμικού κράτους. Τον Απρίλιο, όταν ήταν σε ανάρρωση από χημειοθεραπεία για την αντιμετώπιση καρκίνου στο στήθοςπου της στοίχισε τη ζωή λίγο αργότερα- αστυνομικοί εισέβαλαν στο σπίτι της και ερεύνησαν προσωπικά της αντικείμενα. Οι συνάδελφοί της υποστηρίζουν ότι οι ανακριτές την είχαν στη μαύρη λίστα λόγω των πολιτικών της απόψεων. Κατηγορίες δεν της απαγγέλθηκαν ποτέ.
Ανάμεσα στις τρομοκρατικές ενέργειες που αποδίδονται στην Εργκενεκόν είναι μία ένοπλη επίθεση σε δικαστήριο το 2006 και η βομβιστική επίθεση στην αριστερή εφημερίδα «Τζουμχουριέτ» το 2007. Οι ανακριτές πιστεύουν ότι η οργάνωση σχεδίαζε να προκαλέσει κοινωνική αναταραχή, με δολοφονίες και τρομοκρατικές επιθέσεις, για να δημιουργήσει χάος και να υπονομεύσει τη σταθερότητα της Τουρκίας προκειμένου να δικαιολογήσει ένα πραξικόπημα.
Οι υποστηρικτές της έρευνας θεωρούν ότι η υπόθεση της Εργκενεκόν κλείνει τους προ πολλού ανοιχτούς λογαριασμούς με το λεγόμενο «βαθύ κράτος». Με τον όρο αυτόν περιγράφεται μια ασαφής ομάδα στελεχών συνδεδεμένων με τον στρατό οι οποίοι πιστεύεται ότι διεξάγουν εξωδικαστική μάχη με φερόμενους ως εχθρούς του κράτους από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου.
«Η ελευθερία της έκφρασης δεν δίνει σε κανένα το δικαίωμα να ιδρύει μια πολιτοφυλακή για να ανατρέψει μια δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση» δήλωσε ο υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Εγκεμέν Μπαγίς μιλώντας προς τους «Νew Υork Τimes».
Σε μια εποχή κατά την οποία οι προοπτικές ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ δεν είναι καλές, οι Βρυξέλλες παρακολουθούν στενά την υπόθεση ως ένα βαρόμετρο για την προσαρμογή της χώρας στα δυτικά πρότυπα. Το Ινστιτούτο Κεντρικής Ασίας- Καυκάσου στην Ουάσιγκτον εκπόνησε μελέτη για την υπόθεση, τονίζοντας την ανησυχία των δυτικών αναλυτών ότι η Εργκενεκόν «αποτελεί μείζον βήμα όχι, όπως ισχυρίζονται οι υπερασπιστές της, προς την εδραίωση της πλουραλιστικής δημοκρατίας στην Τουρκία αλλά προς ένα αυταρχικό μονοκομματικό κράτος».
Αλλοι υποστηρίζουν ότι η δίκη έχει μετατραπεί σε ένα μπρα ντε φερ ανάμεσα στην τάξη των κοσμικών, που είναι αποφασισμένη να διατηρήσει την εξουσία της, και στο ισλαμικό κυβερνών κόμμα το οποίο είναι αποφασισμένο να ενισχύσει τη νομιμότητά του και να κάνει τους αντιπάλους του να σωπάσουν. Αναμφίβολα η υπόθεση συνδέεται με άλλες σοβαρές διαμάχες για το μέλλον της Τουρκίας- ως ένα πιο ισλαμικό ή πιο κοσμικό κράτος.
Στις 14 Μαρτίου 2008, ο επικεφαλής εισαγγελέας του Εφετείου κατέθεσε αγωγή στο Συνταγματικό Δικαστήριο ζητώντας να τεθεί εκτός νόμου το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ), με το σκεπτικό ότι υπονομεύει το κοσμικό κράτος της Τουρκίας προσπαθώντας, μεταξύ άλλων, να χαλαρώσει το μέτρο της απαγόρευσης της ισλαμικής μαντίλας των γυναικών στα πανεπιστήμια. Μία εβδομάδα αργότερα, η αστυνομία προσήγαγε νέους υπόπτους στην υπόθεση Εργκενεκόν, μεταξύ των οποίων αρκετούς κοσμικούς διανοουμένους.
Οταν το δικαστήριο εξέδωσε την απόφασή του για την υπόθεση της μαντίλας τέσσερις μήνες αργότερα, το ΑΚΡ μόλις που κρατήθηκε στη ζωή από μία ψήφο διαφορά. Εξι μέλη του Συνταγματικού Δικαστηρίου ψήφισαν υπέρ τού να τεθεί εκτός νόμου επειδή παραβίασε τις κοσμικές αρχές της Τουρκίας, αλλά για να γίνει αυτό χρειάζονταν επτά ψήφοι.
Οι επικριτές της υπόθεσης Εργκενεκόν λένε ότι αποτελεί μέρος μιας συντονισμένης προσπάθειας του ΑΚΡ να αποκαταστήσει την πληγείσα αξιοπιστία του δαιμονοποιώντας τους κοσμικούς αντιπάλους του.
Ο Γκάρεθ Τζένκινς, αναλυτής ειδικός στην Τουρκία που συνέβαλε στη μελέτη του Ινστιτούτου Κεντρικής Ασίας- Καυκάσου, υποστηρίζει ότι μερικές από τις κατηγορίες κυμαίνονται από προϊόντα φαντασίας ως εξωφρενικές. Ως παράδειγμα δίνει τον ισχυρισμό ότι η Εργκενεκόν είχε συναντηθεί με τον Ντικ Τσένι, όταν ήταν αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, για να συζητήσει την ανατροπή της τουρκικής κυβέρνησης και την αντικατάστασή της με πιο αποδεκτή εναλλακτική λύση.
Ο Σουχεΐλ Μπατούμ, καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Μπαχτσεσεχίρ στην Κωνσταντινούπολη, συμβουλεύει την υπεράσπιση αρκετών κατηγορουμένων στην υπόθεση Εργκενεκόν, περιλαμβανομένου του Εργκούν Ποϊράζ, ο οποίος έχει γράψει πέντε βιβλία επικριτικά για την κυβέρνηση, και του Τουντσάι Οζκάν, κοσμικού δημοσιογράφου και επικριτή του κυβερνώντος κόμματος. Ο καθηγητής Μπατούμ λέει ότι ο Ποϊράζ κρατήθηκε επί 29 μήνες και ο Οζκάν επί 13 μήνες χωρίς καμία απόδειξη εμπλοκής τους σε κάποιο έγκλημα. Προσθέτει ότι αποσπάσματα από υποκλεμμένες συνομιλίες, όπως «Τι πρέπει να κάνουμε σχετικά με τις αντικοσμικές πολιτικές;», εκλήφθηκαν ως απόδειξη συνωμοσίας για την ανατροπή της κυβέρνησης.
Τμήματα από δεκάδες υποκλοπές συνομιλιών σε κινητά τηλέφωνα και ιδιωτικά έγγραφα- τα περισσότερα σχετιζόμενα με υπόπτους στην υπόθεση Εργκενεκόν- δημοσιεύτηκαν σε φιλοκυβερνητικές εφημερίδες. Διανοούμενοι και δημοσιογράφοι λένε ότι είναι συνηθισμένο σε δείπνα και σε άλλες συγκεντρώσεις να αρχίζει η βραδιά με το κλείσιμο όλων των κινητών τηλεφώνων. «Πιστεύω ότι ο κόσμος που πίστευε ότι η το σκοτεινό παρελθόν της Τουρκίας θα διαφωτιστεί από την υπόθεση Εργκενεκόν θα απογοητευθεί» λέει ο Νεντίμ Σενέρ , δημοσιογράφος που καλύπτει την υπόθεση Εργκενεκόν για την εφημερίδα «Μιλιέτ», μία από τις κορυφαίες τουρκικές εφημερίδες. «Το αποτέλεσμα της Εργκενεκόν είναι ότι το τουρκικό δικαστικό σύστημα έχει διαλυθεί».
Του DΑΝ ΒΙLΕFSΚΥ

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση