Ο Ερντογάν ψάχνει "παράθυρο" να μπει στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία

Η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία (Κεντροαφρικανική Δημοκρατία) είναι μια χώρα που το όνομά της δεν εμφανίζεται συχνά στο newsfeed του Twitter. Τα αραβικά μέσα ενημέρωσης σπάνια το αναφέρουν, αν και περίπου το 9% του πληθυσμού των 4,6 εκατομμυρίων είναι Μουσουλμάνοι που έχουν βρεθεί αντιμέτωποι με παρατεταμένο εμφύλιο πόλεμο εναντίον των χριστιανών συμπατριωτών τους από τα τέλη του 2012. Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ωστόσο, τους γνωρίζει πολύ καλά και απευθύνεται στην κοινότητά τους, ήσυχα και επιμελώς εδώ και αρκετό καιρό, βλέποντάς τους ως πιθανές προσλήψεις για τον διεθνή στρατό μουσουλμάνων μισθοφόρων, γράφει σε άρθρο που δημοσιεύεται στον ερευνητικό ιστότοπο European Eye for Radicalization ο Σάμι Μπουμπαέντ.

Εν τω μεταξύ, ο κόσμος ήταν πολύ απασχολημένος με προβλήματα σε ολόκληρη την Αφρική - όπως η άνοδος του ISIS στη Μοζαμβίκη - για να δώσει προσοχή σε αυτό που έκανε ο Ερντογάν στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία.

Η πρώτη επαφή της Τουρκίας με τους μουσουλμάνους της χώρας ξεκίνησε το 2013, μετά την ανατροπή του προέδρου Φρανσουά Μποζιζέ. Μια πολυστρωματική σύγκρουση διεξήχθη μεταξύ των μουσουλμανικών πολιτοφυλακών Σελέκα και των αντιτιθέμενων χριστιανών κατά των Μπαλάκα. Οι περισσότεροι από αυτούς που συμμετείχαν στον πόλεμο δεν το έκαναν λόγω ιδεολογικής πεποίθησης, αλλά για καθαρούς οικονομικούς λόγους, δεδομένου ότι η πολιτοφυλακή πληρώνει καλά χρήματα και επειδή προστατεύει την ταυτότητά τους ως κοινότητα.

Καθώς εξελίχθηκε ο εμφύλιος πόλεμος, οι πολιτοφυλακές κατά των Μπαλάκα πήραν όπλα και πραγματοποίησαν μια σειρά επιθέσεων εκδίκησης εναντίον των μουσουλμάνων συμπατριωτών τους. Εκατοντάδες χιλιάδες ξεριζώθηκαν από τα σπίτια τους και τώρα ζουν σε θύλακες που προστατεύονται από ειρηνευτικές δυνάμεις του ΟΗΕ. Εκτός αυτών των θυλάκων, δεν επιτρέπεται να φορούν μουσουλμανικά ρούχα ή να ασκούν τη θρησκεία τους. Υπήρξαν επίσης αναφορές ότι οι μουσουλμάνοι της χώρας εξαναγκάστηκαν να γίνουν χριστιανοί.

Οι Κεντροαφρικανοί μουσουλμάνοι δεν έχουν ιστορία φονταμενταλισμού, ούτε έχουν υψώσει το έμβλημα της Ισλαμικής Σαρίας. Παρά τη δεκαετή σύγκρουση, δεν εμφανίστηκε ούτε μια τζιχαντιστική ομάδα στη χώρα που να φέρει το έμβλημα του ISIS. Αυτό μπορεί να αλλάξει, ωστόσο, καθώς η κοινότητά τους βυθίζεται στη φτώχεια και την παραμέληση, και οι αρχές συνεχίζουν να καταστέλλουν τη μουσουλμανική ταυτότητα και τις παραδόσεις τους. 

Ο Ερντογάν ψάχνει ένα άνοιγμα

Με περισσότερα από 400 τζαμιά να έχουν καταστραφεί σε ολόκληρη τη χώρα, ο Ερντογάν έχει επιταχύνει τη διαδικασία χτισίματός τους από την αρχή, επιδιώκοντας να γίνει προσφιλής τους μουσουλμάνους της χώρας. Τον Σεπτέμβριο του 2014, ο Ερντογάν συμφώνησε να στείλει τουρκικά στρατεύματα στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, ως μέρος της αποστολής 12.000 αντρών του ΟΗΕ. Εκτός από τη διατήρηση της ειρήνης, τα στρατεύματά του συλλέγουν επίσης δεδομένα για τη μουσουλμανική κοινότητα της χώρας, τις πολιτικές τους προσδοκίες και τις καθημερινές ανάγκες τους. Η τουρκική αποστολή στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία παρατάθηκε για τελευταία φορά για ένα έτος τον Οκτώβριο του 2020.

Έχει επίσης αναφερθεί ότι τα τουρκικά όπλα έχουν εισαχθεί λαθραία στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, κάτι που είναι πολύ πιθανό δεδομένης της έλλειψης ισχυρής κεντρικής κυβέρνησης, της αδύναμης ασφάλειας των συνόρων και της τουρκικής επιθυμίας για επιρροή μέσω όπλων και στρατιωτικών μέσων.

"Η δημιουργία πολέμου πληρεξουσίων σε ασταθείς περιοχές έχει γίνει ο νέος τρόπος εξωτερικής πολιτικής της Άγκυρας", δήλωσε ο Suleyman Ozeren, επικουρικό μέλος του Πανεπιστημίου George Mason. Μιλώντας στην ιστοσελίδα European Eye for Radicalization, είπε: "Αυτή η πολιτική θα μπορούσε να ριζοσπαστικοποιήσει τις μουσουλμανικές κοινότητες με την ενσωμάτωση σε δίκτυα αντιπροσώπων που έχουν συνδεθεί με την Αλ Κάιντα και το ISIS", πρόσθεσε.

Οι εισβολές της Άγκυρας στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη. Από το 2014, προέκυψαν στοιχεία που συνδέουν την Τουρκία με τα όπλα της Μπόκο Χαράμ, θυγατρικής του ISIS. Έγινε διαρροή μεταξύ του συμβούλου του Ερντογάν, Μουσταφά Βαράνκ και του Μεχμέτ Καρατάς, εκτελεστικού βοηθού του Διευθύνοντος Συμβούλου της Turkish Airways, που του είπε πως αισθάνεται ένοχος για τη μεταφορά όπλων στη Νιγηρία. Η ηχογράφηση δημοσιεύτηκε στο YouTube και στη συνέχεια απορρίφθηκε από τον Ερντογάν ως ψεύτικη. Έκτοτε, η Τουρκία έχει υποβληθεί σε έρευνα στη Νιγηρία για την παράνομη μεταφορά όπλων στη χώρα και δύο Τούρκοι υπήκοοι συνελήφθησαν τον Δεκέμβριο του 2019, κατηγορούμενοι για συνεργασία με το Ισλαμικό Κράτος στην Ευρύτερη Σαχάρα (IS-GS). 

Μορφή ανθρωπιστικής βοήθειας

Ο Δούρειος Ίππος της Τουρκίας στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία αρχικά θεωρήθηκε ότι είναι η ανθρωπιστική βοήθεια σε θύματα πολέμου στη μουσουλμανική κοινότητα. Μεγάλο μέρος προήλθε από τρεις κρατικούς οργανισμούς: τον Τουρκικό Οργανισμό Συνεργασίας και Συντονισμού (TIKA), την τουρκική Ερυθρά Ημισέληνο και, φυσικά, το διαβόητο Diyanet, το ίδρυμα θρησκευτικών υποθέσεων της Τουρκίας, που απλώνει τα πλοκάμια του όπου υπάρχουν μουσουλμάνοι. Η TIKA έφτασε σε 5.855 οικογένειες που εκτοπίστηκαν και τώρα ζουν στο γειτονικό Καμερούν, παρέχοντάς τους 50 τόνους βασικών τροφίμων. Στα παιδιά έδωσε δώρα στολισμένα με την κόκκινη σημαία και τη λευκή ημισέληνο της Τουρκικής Δημοκρατίας. Εν τω μεταξύ, η τουρκική Ερυθρά Ημισέληνος βοηθούσε την επανένωση μουσουλμανικών οικογενειών διχασμένων από τη σύγκρουση.

"Αυτό που βλέπουμε στο Κεντροαφρικανική Δημοκρατία φαίνεται να ακολουθεί παρόμοιες φάσεις που έχει δει ο κόσμος στη Συρία", εξήγησε ο Ozeren. "Αρχικά, η προσέγγιση της Τουρκίας στη Συρία βασίστηκε αποκλειστικά σε ανθρωπιστική βάση, αλλά αργότερα εξελίχθηκε στη δεύτερη φάση: δημιουργία δικτύων με τζιχαντιστικές ομάδες και στρατολόγηση αυτών ως αντιπροσώπων. Η τρίτη και τρέχουσα φάση είναι η ανάπτυξη αυτών των αντιπροσώπων από τη Συρία, όπως η Λιβύη και το Αζερμπαϊτζάν ", είπε στο European Eye for Radicalization.

"Η Τουρκική Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών είναι ο πρωταρχικός φορέας αυτής της διαδικασίας. Η αναταραχή στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία παρέχει στην Άγκυρα την ευκαιρία να εκμεταλλευτεί τις θρησκευτικές και εθνοτικές εντάσεις, οι οποίες είναι το τέλειο περιβάλλον για τη δημιουργία μιας άλλης ομάδας πληρεξούσιων στην Αφρική και, στο μέλλον, να αναπτύσσουν Σύρους, Σομαλούς και άλλους αντιπροσώπους, από τη Λιβύη, στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία", πρόσθεσε.

Σοβαρό παράδειγμα αποτελεί η Σομαλία, για την κατανόηση της δράσης του Ερντογάν, καθώς η χώρα από τη μία έχει μετατραπεί σε αφρικανικό προτεκτοράτο της Τουρκίας, ενώ από την άλλη, χωρίς καμία προσπάθεια να κρυφτούν, οι Τούρκοι της πρεσβείας στο Μογκαντίσου εκπαιδεύουν τον στρατό της χώρας εξ ονόματος της Τουρκίας, σε σημείο που η γλώσσα ομιλίας να είναι τα τουρκικά και οι στρατιωτικοί ύμνοι να είναι στην τουρκική γλώσσα.

SADAT - Μια ριζοσπαστική παραστρατιωτική ομάδα

Πριν από ένα χρόνο, ο πρώην σύμβουλος του Ερντογάν, Αντνάν Τανριβερντί σήκωσε κόκκινες σημαίες λέγοντας ότι η Τουρκία πρέπει να υποστηρίξει ισλαμικές ομάδες ενάντια στην κρατική τρομοκρατία, δίνοντας ως παράδειγμα το Κεντροαφρικανική Δημοκρατία. Πολλοί απόρρησαν αν αυτό ήταν γλωσσικό ολίσθημα. Προερχόμενο, όμως, από τον Τανριβέρντι, σίγουρα δεν ήταν ατύχημα δεδομένου ότι τυχαίνει να είναι επικεφαλής της στρατιωτικής εταιρείας, SADAT - τουρκική εκδοχή του ομίλου Wagner του Βλαντιμίρ Πούτιν. Η SADAT είναι μια παραστρατιωτική ομάδα που συνδέεται στενά με το Προεδρικό Μέγαρο της Τουρκίας και έχει στείλει πολιτοφυλακές σε ζώνες πολέμου στη Συρία και τη Λιβύη. Λειτουργεί στην Αφρική από το 2013, μόλις τρία χρόνια πριν ο Τανριβερντί προσληφθεί από τον Ερντογάν μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του Ιουλίου 2016.

Ο Τανριβέρντι παραιτήθηκε έκτοτε από επικεφαλής της SADAT, παραχωρώντας την εξουσία στον γιο και κληρονόμο του, τον Αλί Κιαμίλ Μελίχ Τανριβέρντι και συγγραφέα ενός βιβλίου με τίτλο "Η άνοδος του χαλιφάτου". Η ριζοσπαστική ιδεολογία των Τανριβέρντι και της SADAT θα μπορούσε να σημαίνει σοβαρό πρόβλημα για την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία. Από την ίδρυσή της το 2012, η SADAT επηρεάστηκε από τη σκέψη των Σαλαφιστών, προσελκύοντας νεαρούς άνδρες που εκδιώχθηκαν από τον τουρκικό στρατό λόγω των θρησκευτικών τους απόψεων. Τον Δεκέμβριο του 2019, ο Τανριβέρντι έπρεπε να παραιτηθεί από τη θέση του αφού είπε ότι αυτός και η εταιρεία του "ανοίγουν το δρόμο για τον ερχομό του Αναμενόμενου Μαχντί [Μεσσίας]". Δύο χρόνια νωρίτερα, είχε υποβάλει πρόταση στον Οργανισμό Ισλαμικής Συνεργασίας (OIC) για τη δημιουργία του "Στρατού του Ισλάμ".

"Η αποστολή όπλων και στρατιωτικής υποστήριξης στο Κεντροαφρικανική Δημοκρατία θα μετατρέψει την ήδη καταστραφείσα από εμφύλιο πόλεμο χώρα σε πεδίο μάχης για έναν πόλεμο πληρεξουσίων", δήλωσε ο Suat Cubukco του Αμερικανικού Πανεπιστημίου στην Ουάσιγκτον. Μιλώντας επίσης στο European Eye for Radicalization, πρόσθεσε: "Είναι πολιτικός οπορτουνισμός. Ο Ερντογάν χρησιμοποιεί τέτοιες κρίσεις ως ενισχυτικό για την πολιτική του υποστήριξη, ιδίως από ισλαμιστές και εθνικιστές, παρουσιάζοντας τον εαυτό του ως ισχυρό και ηγέτη του μουσουλμανικού κόσμου". 

Συμπέρασμα

Θα εξαφανιστούν οι φιλοδοξίες του Ερντογάν στο Κεντροαφρικανική Δημοκρατία; Με την πρώτη ματιά, φαίνεται ότι θα αντιμετωπίσει έναν σκληρό αγώνα με τον σημερινό πρόεδρο της χώρας, Φαουστίν Τουαντέρα. Είναι χριστιανικός, σύμμαχος του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, και οι Ρώσοι του έχουν παράσχει υλικοτεχνική υποστήριξη και ένοπλες πολιτοφυλακές από την Ομάδα Wagner, οι οποίοι έχουν αναλάβει την ασφάλεια στην πρωτεύουσα της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας, Μπανγκούι. Ο Πούτιν εισήγε ακόμη και έναν από τους συνεργάτες του και τους συμπατριώτες του, τον Βαλέρι Ζαχάροφ, ως σύμβουλο ασφαλείας του προέδρου της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας, με έλεγχο της Προεδρικής Φρουράς.

Όταν ο πόλεμος της Λιβύης ξεκίνησε το 2011, τον χειρίζονταν οι ΗΠΑ, η Μεγάλη Βρετανία και η Γαλλία - η Άγκυρα και η Μόσχα δεν είχαν καμία σχέση με αυτόν. Ωστόσο, αυτή τη στιγμή είναι οι κύριοι παίκτες στη χώρα χάρη στους αντιπροσώπους τους στο πεδίο της μάχης. Όπως και η Λιβύη, η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία ήταν μια χώρα που προηγουμένως ήταν πεδίο μάχης για τους Γάλλους και πιο πρόσφατα για τον Πούτιν.

Ωστόσο, εάν αναγκαστεί να επιλέξει μεταξύ του Ερντογάν και του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν, ο Πούτιν σίγουρα θα πήγαινε υπέρ του πρώτου, με τον οποίο είχε εργαστεί στο παρελθόν - ενάντια σε όλες τις πιθανότητες - τόσο στη Λιβύη όσο και στη Συρία. Οι δύο άντρες χώρισαν και τις δύο χώρες σε σφαίρες επιρροής, ενώ ταυτόχρονα έδιωξαν όλους τους άλλους παίκτες. Με τον Πούτιν να υποστηρίζει τον Τουαντέρα και τον Ερντογάν να υποστηρίζει τους Σελέκα, θα μπορούσαμε να δούμε μια επανάληψη του σεναρίου Συρίας-Λιβύης να ξεδιπλώνεται στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία. Ενώ ούτε ο Ζαχάροφ ούτε ο Πούτιν θα ήθελαν να δουν τουρκική παρουσία στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, θα ήταν πρόθυμοι να αντιμετωπίσουν την Άγκυρα ως τετελεσμένο γεγονός - εάν αυτό τους έδινε την ευκαιρία να μοιραστούν τα λάφυρα με τον Ερντογάν.

Επιμέλεια Πέτρος Κράνιας
Capital

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση