Ελληνοτουρκικά: Το μπαλάκι περνά στους ηγέτες

Του Κώστα Ράπτη

Ο Δόκτωρ Τζέκιλ και ο Μίστερ Χάιντ ήταν, ως γνωστόν, το ίδιο πρόσωπο. Και η πολιτική ηγεσία της γείτονος, η οποία διά του υπουργού Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, κόμισε τη Δευτέρα ένα κάποιο μήνυμα καταλλαγής, είναι η ίδια που ως κυρίαρχη πλέον στη σύνθεση του τουρκικού Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας στοχοποίησε για άλλη μία φορά τη χώρα μας, καθώς από την προχθεσινή συνεδρίαση του οργάνου προέκυψε η προειδοποίηση ότι "υπογραμμίζει την ανάγκη να αποφευχθούν οποιεσδήποτε προκλήσεις, που αγνοούν τα δικαιώματα και τα συμφέροντα της Τουρκίας, παράνομες ενέργειες και επιθετικές δηλώσεις, προκειμένου να διατηρηθεί η ειρήνη και η ασφάλεια στην περιοχή για την επίτευξη προόδου επί των προβλημάτων μέσω αμοιβαίου διαλόγου στο πλαίσιο σχέσεων καλής γειτονίας και στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο".

Η αντίφαση, βέβαια, είναι φαινομενική. Στην τουρκική αντίληψη ο "διάλογος" δεν είναι παρά η προώθηση των απειλών και των διεκδικήσεων με άλλα μέσα, εφόσον νοείται αυστηρά ως διμερής πολιτική συνδιαλλαγή, στο έδαφος ενός ασύμμετρου συσχετισμού, κατά παράκαμψη των σαφών προβλέψεων του διεθνούς δικαίου, η επίκληση στο οποίο είναι μάλλον προσχηματική ή ευφάνταστη. Η φράση-κλειδί από αυτή την άποψη είναι ο προσφιλής στην Άγκυρα "διάλογος χωρίς προϋποθέσεις" −και κατά προτίμηση χωρίς να ανακύπτει η ιδιότητα της Ελλάδας να αποτελεί πλήρες μέλος της Ε.Ε. 

Ήρεμο καλοκαίρι

Έστω και έτσι, όμως, οι δύο πλευρές έχουν τους δικούς της λόγους η καθεμία να εξασφαλίσουν ένα ήρεμο καλοκαίρι. Και οι συνομιλίες Δένδια-Τσαβούσογλου (και Μητσοτάκη-Τσαβούσογλου) στην Αθήνα τη Δευτέρα δεν είχαν τον "εκρηκτικό" χαρακτήρα του προηγούμενου ραντεβού των δύο υπουργών στην Άγκυρα, αν και ο επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας υποστηρίζει ότι ακριβώς εκείνη η δημόσια καταγραφή των διαφορών έχει επιτρέψει στις δύο πλευρές να ξέρουν τι μπορούν να προσδοκούν.

Η επικέντρωση στα θέματα "χαμηλής πολιτικής", σε μια συγκυρία που και για τις δύο χώρες επείγουν τονωτικές ενέσεις στην οικονομία, και το άνοιγμα διαύλων συνεργασίας με αφορμή την πανδημία, όπως συνέβη με τη συμφωνία αμοιβαίας αναγνώρισης των εμβολιαστικών πιστοποιητικών των δύο πλευρών, σχηματίζουν ένα πεδίο για μικρά θετικά βήματα, ώστε ο παρών διάλογος να μην εξαντλείται στην αντιπαράθεση κόκκινων γραμμών.

Επιπλέον, η πρόθεση του Μεβλούτ Τσαβούσογλου να στήσει (κατά την πρώτη, "ιδιωτική" ημέρα της παρουσίας του στη χώρα μας) άλλο ένα θέαμα "προστασίας" της μουσουλμανικής μειονότητας της Δυτικής Θράκης από την Τουρκία προσέκρουσε στην κατάλληλη αξιοποίηση του πομακικού στοιχείου από την ελληνική πλευρά. 

Στο ναδίρ το Κυπριακό

Η δημόσια συζήτηση τείνει, βέβαια, να επικεντρώνεται στη "στενή" ελληνοτουρκική ατζέντα, λησμονώντας κάποτε ότι στην τρίτη πλευρά του τριγώνου βρίσκεται πάντοτε η Κύπρος, οι τύχες της οποίας σφράγισαν τη μεταπολεμική ιστορία και των δύο "μητέρων πατρίδων". Και σε αυτό το μέτωπο ο ίδιος ο Νίκος Δένδιας μας προειδοποιεί ότι η απαισιοδοξία είναι απολύτως δικαιολογημένη.

"Είμαστε πολύ πίσω από οτιδήποτε θα επέτρεπε μια ελπίδα λύσης στο Κυπριακό. Η τουρκική παρουσία στη Γενεύη πριν μερικές εβδομάδες δυστυχώς μας έχει φέρει στο χειρότερο σημείο από το 1974 μέχρι σήμερα", σημείωσε ο κ. Δένδιας, μιλώντας προχθές στη διεθνή "Regional Growth Conference" στην Πάτρα, ενώ διευκρίνισε ότι δεν μπορεί να υπάρξει λύση εκτός του πλαισίου του διεθνούς δικαίου. "Είναι η πρώτη φορά που η Τουρκία και η τουρκοκυπριακή πλευρά έρχεται και αμφισβητεί και αυτό ακόμα το πλαίσιο. Είμαστε στο χειρότερο σημείο από ό,τι ήμασταν ποτέ. Η Γενεύη δεν είχε κανένα αποτέλεσμα, η Γενεύη ήταν πολλά βήματα πίσω", πρόσθεσε χαρακτηριστικά. 

Στις Βρυξέλλες, αλλά με προϋποθέσεις

Όπως και αν έχει, τα βλέμματα στρέφονται στην επικείμενη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν, η οποία επιβεβαιώθηκε ότι θα πραγματοποιηθεί στις 14 του μηνός στις Βρυξέλλες, στο περιθώριο της Ατλαντικής Συνόδου. Το πώς προσέρχεται στον διάλογο η ελληνική πλευρά το εικονογραφούν και τα όσα ειπώθηκαν, σύμφωνα με πληροφορίες, κατά τη συνάντηση Δένδια-Τσαβούσογλου.

Μοναδικό ανοιχτό θέμα, κατά την Αθήνα, παραμένει αυτό της οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών στο Αιγαίο, με γνώμονα το Διεθνές Δίκαιο, όπως δείχνει και το προηγούμενο των αντίστοιχων συμφωνιών της Ελλάδας με την Ιταλία και την Αίγυπτο.

Από εκεί και πέρα, η ελληνική διπλωματία αναδεικνύει όλο και πιο έντονα το ζήτημα της "τουρκικής εμμονής στο casus belli" αν η Ελλάδα επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στο Αιγαίο, αλλά και τον παράνομο και ανυπόστατο χαρακτήρα του "τουρκο-λιβυκού μνημονίου". Για την Αθήνα, συνεπώς, ο διάλογος δεν νοείται "χωρίς προϋποθέσεις". 

Τα μεγάλα ερωτήματα αφορούν τον Τζο Μπάιντεν

Στην πραγματικότητα, πάντως, η συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν είναι καταδικασμένη να αποτελέσει "παράπλευρο θέαμα" στο πολύ κρισιμότερο ραντεβού που θα έχει ο Τούρκος ηγέτης στο περιθώριο της Ατλαντικής Συνόδου με τον Αμερικανό πρόεδρο, Τζο Μπάιντεν, ο οποίος κατά τους πρώτους μήνες της θητείας του επιφύλαξε επιδεικτική ψυχρότητα στον Ερντογάν και τη χώρα του.

Όπως το περιέγραψε σε τηλεοπτική της εμφάνιση η Ντόρα Μπακογιάννη: "Η Τουρκία έχει μπροστά της ένα δύσκολο 15ήμερο. Η συνάντηση Ερντογάν-Μπάιντεν δεν θα είναι στρωμένη με ροδοπέταλα. Ξεκινούν μια βάση drones στην Κύπρο που είναι αντίθετη με τα συμφέροντα του ΝΑΤΟ. Οι Αμερικάνοι αποφάσισαν να δώσουν χρήματα στους Κούρδους που η Τουρκία θεωρεί τρομοκράτες".

Με βάση, επίσης, το γεγονός ότι η αλλαγή κυβέρνησης στο Ισραήλ και ο ρητορικός πόλεμος που εξαπέλυσε ο Ερντογάν με αφορμή την πρόσφατη ανάφλεξη στη Λωρίδα τη Γάζας έχει και πάλι "μηδενίσει το κοντέρ" σε ό,τι αφορά της προσπάθειες τουρκο-ισραηλινής επανασυμφιλίωσης, το περιβάλλον που αντιμετωπίζει ο Τούρκος ηγέτης στην περιοχή μας καθίσταται για αυτόν δυσμενές.

Πόσω μάλλον που η επικείμενη ευρωπαϊκή περιοδεία Μπάιντεν θα έχει ως επιστέγασμά της τη συνάντηση του ενοίκου του Λευκού Οίκου με τον Βλαντίμιρ Πούτιν, την οποία δεν ακύρωσαν ούτε οι εξελίξεις στη Λευκορωσία με την "αεροπειρατεία" εις βάρος πτήσης της Ryanair και τη σύλληψη του ακτιβιστή Ρομάν Προτάσεβιτς.

Είναι σαφές ότι ο Μπάιντεν προσανατολίζεται σε ενός είδους οριοθέτηση των εντάσεων με τη Ρωσία, προς αποφυγή ανεξέλεγκτων ρίσκων, αλλά και αμοιβαία εξυπηρέτηση των συμφερόντων των δύο πλευρών σε περιοχές που υποβαθμίζονται στις αμερικανικές προτεραιότητες, όπως η Μέση Ανατολή. Με άλλα λόγια, ο κενός χώρος εντός του οποίου ελισσόταν τα τελευταία χρόνια ο Ερντογάν, αξιοποιώντας τη Ρωσία έναντι των ΗΠΑ και αντιστρόφως, προκειμένου να κατακτήσει βαθμούς στρατηγικής αυτονομίας για το καθεστώς του, προορίζεται να στενέψει δραματικά. Και αυτό δεν θα αφήσει ανεπηρέαστες και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Capital

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση