Το αχαλίνωτο μέλος του ΝΑΤΟ μπλέκεται σε ακόμη μία σύγκρουση

Του Ted Galen Carpenter 

Οι ένοπλες συγκρούσεις μεταξύ των δυνάμεων της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν επιδεινώνουν τις ήδη σοβαρές εντάσεις στον Καύκασο. Ο λόγος αυτού του νέου επεισοδίου είναι η μακρά διαμάχη μεταξύ των δύο χωρών για τον έλεγχο του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Αυτή η περιοχή που κατοικείται από Αρμενίους είναι νομικώς μέρος του Αζερμπαϊτζάν, όμως η Αρμενία έχει αναλάβει την ευθύνη για τη διασφάλιση της πολιτικής ανεξαρτησίας που ανακήρυξε η μειονότητα αυτού του θύλακα. Αυτή η εγγενώς ασταθής διαρρύθμιση έχει οδηγήσει σε διάφορα ξεσπάσματα βίας τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, όμως το τελευταίο περιστατικό φαίνεται ιδιαίτερα σοβαρό. Και οι δύο χώρες έχουν κηρύξει στρατιωτικό νόμο και έχουν αρχίσει πλήρη στρατιωτική κινητοποίηση. “Απέχουμε ένα μόλις βήμα από έναν πόλεμο μεγάλης κλίμακας” προειδοποιεί η Ολέσυα Βαρτανιάν του International Crisis Group, μιας ΜΚΟ που εστιάζει στην πρόληψη και επίλυση αιματηρών συγκρούσεων.

Η αρχική υπόθεση των περισσότερων Αμερικανών μπορεί να είναι ότι αυτή η λίγο γνωστή διαμάχη είναι μια τοπική αψιμαχία που αφορά λίγο ή και καθόλου τα συμφέροντα των Ηνωμένων Πολιτειών, και υπό κανονικές συνθήκες αυτό θα ίσχυε. Η εταίρος μας όμως στο ΝΑΤΟ, Τουρκία έσπευσε να συμμετάσχει στη σύγκρουση, διακηρύττοντας την “πλήρη υποστήριξή” της στο Αζερμπαϊτζάν και επιρρίπτοντας πλήρως την ευθύνη στην Αρμενία. Ο Αρμένιος Πρωθυπουργός Νικόλ Πασινιάν επέκρινε την Τουρκία για την “επιθετική της συμπεριφορά” και ζήτησε οι Τούρκοι να μην εμπλακούν στην υπόθεση. Καθώς η Τουρκία είναι μια πολύ μεγαλύτερη δύναμη απ’ ό,τι τόσο η Αρμενία όσο και το Αζερμπαϊτζάν, η άμεση εμπλοκή της θα σηματοδοτούσε μια μείζονα επέκταση της σύγκρουσης.

Η διακήρυξη της Άγκυρας δημιουργεί ιδίως τον κίνδυνο μιας αντιπαράθεσης Τουρκίας και Ρωσίας, καθώς η Μόσχα θεωρεί την Αρμενία προστατευόμενή της, αν όχι πλήρως προτεκτοράτο. Και μόνο η πιθανότητα μιας ένοπλης αντιπαράθεσης ενός μέλους του ΝΑΤΟ και της Ρωσίας είναι λόγος ανησυχίας, καθώς το Άρθρο 5 της Βορειοατλαντικής Συνθήκης θεωρεί μια επίθεση στο οποιοδήποτε μέλος της συμμαχίας, επίθεση σε ολόκληρη τη συμμαχία. Ένα στρατιωτικό συμβάν μεταξύ Τουρκίας και Ρωσίας θα ανάγκαζε τις Ηνωμένες Πολιτείες να διαπιστώσουν ποιο μέρος είναι ένοχο επιθετικότητας, και αν φαινόταν ότι η Μόσχα είχε ξεκινήσει τη σύγκρουση, η Ουάσιγκτον θα είχε την υποχρέωση να υπερασπιστεί την Τουρκία.

Ένα υπεύθυνο μέλος του ΝΑΤΟ θα ήταν επιφυλακτικό έναντι του να βάλει τους εταίρους ασφαλείας του σε μία τέτοια θέση. Η Τουρκία όμως, υπό τη διακυβέρνηση του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, είναι ένας ολοένα και πιο ασταθής και ανεύθυνος διεθνής παίκτης. Εξαιτίας της πρόσφατης συμπεριφοράς της Άγκυρας στην ανατολική Μεσόγειο, ο παλιός εφιάλτης του ΝΑΤΟ για έναν πόλεμο μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας αναδύθηκε εκ νέου ως μια σημαντική πηγή ανησυχίας για τη Συμμαχία. Ακόμη, το καθεστώς Ερντογάν είναι γνωστό ότι εμπλέκεται στον εμφύλιο πόλεμο της Λιβύης - υιοθετώντας ξανά μια στάση που θέτει την στρατηγική της Τουρκίας σε άμεση αντιπαράθεση προς την πλευρά που υποστηρίζει η Ρωσία.

Τόσο η Άγκυρα, όσο και η Τουρκία μπορούν να κατηγορηθούν για τη συμπεριφορά τους στη Λιβύη, όμως η Τουρκία είναι σαφώς ο πιο ταραχοποιός παίκτης στον Καύκασο. Το Κρεμλίνο καλεί τόσο την Αρμενία όσο και το Αζερμπαϊτζάν να αποκλιμακώσουν τη σύγκρουση, και ο Ρώσος Υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ επιχειρεί να παίξει τον ρόλο του διαμεσολαβητή. Η κυβέρνηση Ερντογάν από την άλλη πλευρά, φαίνεται αποφασισμένη να υποστηρίξει το Αζερμπαϊτζάν, ακόμη κι αν αυτή η στάση οδηγήσει σε έναν διευρυμένο και ακόμη πιο αιματηρό πόλεμο.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες ηγέτιδες δυνάμεις στο ΝΑΤΟ πρέπει να στείλουν στον Ερντογάν το καθαρό μήνυμα ότι δεν έχουν καμία πρόθεση να επιτρέψουν να εμπλακούν σε μια σύγκρουση με τη Ρωσία επί μίας χρονίζουσας διαμάχης μεταξύ ενός κράτους-πελάτη της Τουρκίας και του μακρόχρονου τοπικού αντιπάλου του. Αυτό το τελευταίο πρόβλημα μπορεί επίσης να χρησιμεύσει ως μια καλή αφορμή για να τονιστεί στην Άγκυρα ότι η ταραχοποιά συμπεριφορά της έναντι της Ελλάδας, η άστοχη εμπλοκή της στη Λιβύη, και τώρα ο αποσταθεροποιητικός της ρόλος στον Καύκασο καθιστούν δύσκολο - αν όχι αδύνατο - το να αντιμετωπίζεται η Τουρκία ως ένα καλή τη πίστει μέλος του ΝΑΤΟ.

Όπως έχω γράψει και αλλού, η όλη λογική να επιμείνουν οι ΗΠΑ στην υποχρέωση να υπερασπίζονται πάνω από 20 συμμάχους του ΝΑΤΟ, μεταξύ των οποίων και μικρές χώρες άνευ ουσιαστικής στρατηγικής σημασία, έχει ολοένα και μικρότερη σημασία στον 21ο αιώνα. Η υποχρέωση όμως υπεράσπισης ενός “συμμάχου” που φαίνεται αποφασισμένο να δημιουργήσει περισσότερες, αντί για λιγότερες, διεθνείς αναταραχές φαίνεται η πεμπτουσία της τρέλας. Η ταραχοποιός συμπεριφορά της Τουρκίας στον Καύκασο είναι απλώς ο πιο πρόσφατος λόγος οι ηγέτες των ΗΠΑ να υποβαθμίσουν τη σχέση της Αμερικής με αυτή τη χώρα.

* Ο Ted Galen Carpenter είναι διακεκριμένο στέλεχος του Cato Institute για τη μελέτη ζητημάτων άμυνας και εξωτερικής πολιτικής.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 25 Σεπτεμβρίου 2020 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Cato Institute και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης. 

Liberal



Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση