Η ανάδυση του γερμανικού ηγεμονισμού

Του Σταύρου Λυγερού

Οι διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό της νέας τρικομματικής γερμανικής κυβέρνησης αρχίζει και όλα δείχνουν πως θα είναι μαραθώνιος. Οι διαφορές που υπάρχουν μεταξύ των υποψηφίων εταίρων είναι πολλές και συχνά βαθιές. Οι Ελεύθεροι Δημοκράτες αυτοπροβάλλονται σαν κεντρώοι και (νεο)φιλελεύθεροι ευρωπαϊστές, επικαλούμενοι το παρελθόν τους. Στην πραγματικότητα, όμως, το κόμμα αυτό μικρή σχέση έχει με το ομώνυμο κόμμα της εποχής του Γκένσερ ή και του Βεστερβέλε.

Η νέα ηγεσία και η νέα γενιά στελεχών που την πλαισιώνει έχουν υιοθετήσει ως άξονα της πολιτικής τους τον οικονομικό εθνικισμό και εν πολλοίς την σκληρή γραμμή στο μεταναστευτικό. Ανεξάρτητα από τη ρητορική τους, οι θέσεις τους τούς καθιστούν στην πράξη αντιευρωπαϊστές. Με άλλα λόγια, έχουν καθοριστικής σημασίας κοινούς παρονομαστές με την αντιευρωπαϊκή ξενοφοβική και εν πολλοίς ακροδεξιά “Εναλλακτική για την Γερμανία”, έστω κι αν αυτό δεν είναι εμφανές εκ πρώτης όψεως, λόγω της διαφορετικής προέλευσης και της διαφορετικής ρητορικής.

Το πιο ενδιαφέρον, ωστόσο, είναι ότι οι κοινοί αυτοί παρονομαστές (οικονομικός εθνικισμός και σκληρές θέσεις για το μεταναστευτικό) είναι και η κύρια αιτία που και τα δύο αυτά κόμματα υπερδιπλασίασαν το εκλογικό ποσοστό τους και εισήλθαν θριαμβευτικά στη Βουλή. Η εκλογική επιτυχία τους αντανακλά την ιδεολογική μετάλλαξη που συντελείται στους κόλπους της γερμανικής κοινωνίας κι όχι κάποιο επιδερμικό συγκυριακό πολιτικό ρεύμα.

Αυτός είναι ο λόγος που το εκλογικό αποτέλεσμα δεν πρόκειται να έχει συνέπειες μόνο στο επίπεδο της κοινοβουλευτικής αριθμητικής και του παζαριού για τον σχηματισμό της επόμενης κυβέρνησης. Το μήνυμα έχει ληφθεί και αναμένεται οι Χριστιανοδημοκράτες να μετατοπισθούν πολιτικά για να προσαρμοσθούν και να σταματήσουν την εκλογική διαρροή. Οι σύμμαχοί τους Χριστιανοκοινωνιστές της Βαυαρίας έχουν ήδη εκδηλώσει δημοσίως τη σχετική πρόθεσή τους. Το δόγμα του ιστορικού ηγέτης τους Στράους, άλλωστε, ήταν ότι δεν πρέπει να υπάρχει κόμμα δεξιότερα των Χριστιανοκοινωνιστών.

Δύο αρνητικά και ένα θετικό

Αυτό είναι το πλαίσιο, εντός του οποίου η Μέρκελ θα επιδιώξει να σχηματίσει κυβέρνηση. Το σχήμα αυτό έχει δύο αρνητικά και ένα θετικό για την καγκελάριο. Το πρώτο αρνητικό είναι η δυσκολία επίτευξης των αναγκαίων συμβιβασμών, ώστε να καταστεί δυνατός ο σχηματισμός τέτοιας κυβέρνησης.

Οι θέσεις των Πρασίνων είναι συχνά στον αντίποδα των αντίστοιχων θέσεων των Ελευθέρων Δημοκρατών, αλλά και των Χριστιανοκοινωνιστών. Οι δυσκολίες δεν θα σταματήσουν με τον σχηματισμό της κυβέρνησης. Ο τρόπος που θα εφαρμόζεται το συμφωνημένο κυβερνητικό πρόγραμμα (εάν προκύψει τέτοιο) θα αποτελεί συχνά αιτία τριβών. Από την άλλη πλευρά, το σχήμα αυτό βολεύει την καγκελάριο. Το κόμμα της θα είναι ο κορμός της κυβέρνησης και έχοντας πολιτικά εκατέρωθεν τους δύο μικρότερους εταίρους θα μπορεί να χρησιμοποιεί τον έναν για να εξισορροπεί τις πιέσεις του άλλου.

Η γερμανική πολιτική παράδοση δεν επιτρέπει στην Μέρκελ να στήσει εύκολα και πάλι κάλπες, ακόμα και εάν εκτιμούσε ότι μία τέτοια κίνηση θα την ενίσχυε εκλογικά και πολιτικά. Από την άλλη πλευρά, όμως, εάν οι δύο μικροί δυνητικοί εταίροι της εμμείνουν σε υπερβολικές απαιτήσεις και η διαπραγμάτευση τραβήξει πολύ, δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο να τους απειλήσει με νέες εκλογές. Θα μπορεί να προβάλει ως επιχείρημα στους ψηφοφόρους αφενός την αδιαλλαξία τους, αφετέρου τον κίνδυνο ακυβερνησίας.

Προς το παρόν απέχουμε πολύ από ένα τέτοιο ενδεχόμενο και η γερμανική πολιτική παράδοση δείχνει πως τελικώς προκύπτει ο αναγκαίος συμβιβασμός. Παρόλα αυτά, θα ήταν λάθος να αποκλεισθεί το μειοψηφικό σενάριο των δεύτερων εκλογών. Το κρίσιμο ερώτημα, πάντως, δεν είναι αυτό, αλλά το πολιτικό στίγμα της νέας γερμανικής κυβέρνησης.

Η μετάλλαξη και το ποιοτικό άλμα

Όσοι θεωρούν πως λόγω της Μέρκελ θα υπάρξει μία πολιτική συνέχεια με μικροαλλαγές, δεν αντιλαμβάνονται την μετάλλαξη που συντελείται τα τελευταία πολλά χρόνια στη Γερμανία. Σ’ αυτή την πορεία, το εκλογικό αποτέλεσμα σηματοδοτεί ένα ποιοτικό άλμα και ο σχηματισμός της τριμερούς κυβέρνησης αναμένεται να το υλοποιήσει.

Η μεταπολεμική Γερμανία αποτελεί παρελθόν. Η ενοποίηση ήταν η αφετηρία για τη μετάβαση από την Γερμανία, που ντρεπόταν για τα ναζιστικά εγκλήματα και έθετε όρια στον εαυτό της στον σημερινό κλιμακούμενο ηγεμονισμό. Η μετάβαση αυτή έγινε σταδιακά και διακριτικά για να μην αναζωπυρώσει μνήμες και προκαλέσει αντιδράσεις. Αυτή είναι η περίοδος των κυβερνήσεων Κολ και Σρέντερ.

Επί των κυβερνήσεων Μέρκελ η Γερμανία εκδηλώνει πλέον ανοικτά τον ηγεμονισμό της, αλλά και πάλι κατά τρόπο που να τηρεί στοιχειωδώς τα προσχήματα. Έχουμε, όμως, φύγει πλέον από την περίοδο της “ευρωπαϊκής Γερμανίας” και έχουμε για τα καλά εισέλθει στην περίοδο της “γερμανικής Ευρώπης”...

Διαβάστε τη συνέχεια εδώ "Η ανάδυση του γερμανικού ηγεμονισμού"


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση