1,38 τρισ. ευρώ «κρυφά» (βραχυπρόθεσμα) δάνεια μέσα σε μία διετία!

Το κόλπο της κυβέρνησης,  που δίνει ανάσες στον προϋπολογισμό, για να δοθούν μισθοί - συντάξεις και να φαίνονται πλεονάσματα

Από τον Στέλιο Κράλογλου 

Με «κρυφά» δάνεια από τράπεζες, ασφαλιστικά ταμεία, δημόσιους οργανισμούς και ξένους οίκους, τα οποία συνεχώς ανακυκλώνονται, το Δημόσιο (όσο περιμένει την πολυπόθητη δόση από τους τροϊκανούς) πληρώνει μισθούς, συντάξεις και «μαγειρεύει» τα πρωτογενή πλεονάσματα!

Πρόκειται για το γνωστό κόλπο του βραχυχρόνιου δανεισμού του Δημοσίου που αποκρύπτεται από τον Κρατικό Προϋπολογισμό και το οποίο τα τελευταία χρόνια έχει πάρει εκρηκτικές διαστάσεις. Οι συνολικές αποπληρωμές αυτών των βραχυπρόθεσμων δανείων ξεπέρασαν την τελευταία διετία το αστρονομικό πόσο του 1,38 τρισ. ευρώ!

Για να μην αυξήσει λογιστικά το δημόσιο χρέος αλλά και να λύσει το πρόβλημα της ταμειακής ρευστότητας, ωραιοποιώντας την εικόνα του Κρατικού Προϋπολογισμού, το Δημόσιο κάνει τα εξής κόλπα:

■ Βάζει χέρι στα αποθεματικά δημόσιων φορέων δίνοντάς τους repos.

■ Μετακινεί χρήματα και καταθέσεις από λογαριασμό σε λογαριασμό.

■ Εκδίδει έντοκα γραμμάτια για να ανακυκλώνεται χρήμα ανάμεσα σε τράπεζες και Δημόσιο.

■ Εκδίδει και άλλους τίτλους μικρής διάρκειας, που ονομάζονται Euro Commercial Paper (ECP), τους οποίους αγοράζουν τράπεζες, funds και χρηματοοικονομικοί οργανισμοί.

Μόλις περάσει μια μικρή περίοδος, π.χ. ένας μήνας, το Δημόσιο ξεχρεώνει αυτά τα βραχυπρόθεσμα δάνεια ή ανανεώνει τον ίδιο δανεισμό χωρίς να αποτυπώνονται πουθενά αυτές οι συναλλαγές, καθώς δεν προσμετράται στο δημόσιο χρέος ο βραχυπρόθεσμος δανεισμός!

Με τον τρόπο αυτόν τα τελευταία δύο χρόνια έχουν ανακυκλωθεί εσωτερικά δάνεια 1,38 τρισ. ευρώ, με τα οποία πληρώνονται μισθοί και συντάξεις, όταν στερεύουν τα κρατικά ταμεία (κατά τα άλλα, το Δημόσιο έχει παγώσει, ουσιαστικά, τις πληρωμές προς τρίτους). Με τα ίδια χρήματα φουσκώνεται και το πρωτογενές πλεόνασμα του Προϋπολογισμού (το ταμείο έχει «δανεικά» που δεν φαίνονται ως «δανεικά»), για να εμφανίζεται, έστω και τεχνητά, ότι επιτυγχάνονται οι στόχοι του Μνημονίου.

Τα ECP

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει ο δανεισμός μέσω Euro Commercial Paper (ECP). Σύμφωνα με τον ορισμό που δίνει το ΔΝΤ, τα ECP είναι ανασφάλιστοι τίτλοι με τη μορφή υποσχετικής (promissory) με βραχυχρόνια διάρκεια ωρίμανσης (συνήθως ολίγων εβδομάδων), που εκδίδονται από μεγάλους οργανισμούς και εταιρίες και πωλούνται με σκοπό την εξασφάλιση ρευστότητας και αποτελούν λύση ανάγκης. Επειδή δεν είναι ασφαλισμένο έναντι μη εξόφλησης, αυτός που το εκδίδει πρέπει να διαθέτει αξιοπιστία ώστε να βρει αγοραστές.

Είναι μια αρκετά συνηθισμένη πρακτική βραχυχρόνιου δανεισμού στον ιδιωτικό τομέα, κυρίως από μεγάλες εταιρίες και τράπεζες, ενώ υπάρχει και η σχετική αγορά ECP.

Τα κράτη, προκειμένου να εξασφαλίσουν ολιγοήμερη πρόσβαση σε συνάλλαγμα, μπορούν σε έκτακτες περιπτώσεις να εκδώσουν Commercial Papers.
Ο βραχυπρόθεσμος δανεισμός του Δημοσίου αποτυπώνεται στον πινάκα που συνέταξε ο οικονομικός αναλυτής Δημήτρης Χαλυβόπουλος, που θέτει και τα εξής εύλογα ερωτήματα:

■ Για ποιον λόγο η Ελλάδα δανείστηκε δεκάδες φορές μεγαλύτερα ποσά σε σχέση με τις πραγματικές ανάγκες για βραχυπρόθεσμο δανεισμό;

■ Ποιο ήταν το κόστος του τεράστιου βραχυπρόθεσμου δανεισμού; (Ακόμα και εάν η αποπληρωμή γίνεται σε λίγες μέρες και το επιτόκιο είναι χαμηλό, θα προκύπτει ένα κόστος διόλου ευκαταφρόνητο.)

■ Ποιοι κρατικοί φορείς δανείστηκαν τα κεφάλαια αυτά και σε ποιους φορείς/χρηματοπιστωτικά ιδρύματα τα αποπλήρωσαν;

Τι (ακριβώς) προβλέπεται για το 2017

Με βάση τον Προϋπολογισμό του 2017 [1] (εισηγητική έκθεση Προϋπολογισμού 2017, δημοσιεύτηκε τον Νοέμβριο του 2016), το απολογιστικό ταμειακό έλλειμμα του Προϋπολογισμού για το 2015 ήταν -4,328 δισ. ευρώ, δηλαδή -2,5% επί του ΑΕΠ.

Με απλά λόγια, οι ταμειακές ανάγκες του Κρατικού Προϋπολογισμού υπερέβησαν την πρόβλεψη κατά 4,328 δισ. ευρώ και τα χρήματα αυτά έπρεπε να «καλυφθούν» με έκτακτο - βραχυπρόθεσμο δανεισμό.

Οπως προαναφέρθηκε, τα κεφάλαια αυτά τα δανείζεται το κράτος τμηματικά από τον ιδιωτικό τομέα (πιστωτικά έσοδα) και τα επιστρέφει (ως δαπάνες εξόφλησης βραχυπρόθεσμου χρέους) μέσα σε λίγες μέρες και εντός του οικονομικού έτους. Με βάση την παραπάνω ανάλυση, εύλογα θα ανέμενε κανείς ότι οι αντίστοιχες δαπάνες του κράτους για εξοφλήσεις του βραχυπρόθεσμου δανεισμού θα είναι της τάξεως των 5 δισ. ευρώ.

Πάλι με βάση τον Προϋπολογισμό του 2017 οι δαπάνες για τις εξοφλήσεις βραχυπρόθεσμου δανεισμού το 2015 ανήλθαν στα 740,428 δισ. ευρώ (πίνακας 4.7: Εξοφλήσεις βραχυπρόθεσμου χρέους, σελίδα 130). Συγκεκριμένα, μόνο για το 2015 το ελληνικό κράτος κατέγραψε δαπάνες 40,457 δισ. ευρώ για «Εντοκα γραμμάτια ιδιωτικού τομέα» και 699,971 δισ. ευρώ για «Βραχυπρόθεσμους τίτλους εξωτερικού - Βραχυπρόθεσμα δάνεια».

Να σημειωθεί ότι το 2001 οι αντίστοιχες δαπάνες ήταν 2,4 δισ. ευρώ και το 2002 έπεσαν στα 1,303 δισ. ευρώ. Από το 2006 και μετά παρατηρείται μία μεγάλη αύξηση και φτάνουμε στο 2015, όταν πλέον τα νούμερα είναι εξωπραγματικά.

Το ερώτημα του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην έκθεσή του 

Το ερώτημα ποιοι κρατικοί φορείς δανείστηκαν τα κεφάλαια αυτά και από ποιους φορείς/χρηματοπιστωτικά ιδρύματα τα αποπλήρωσαν τέθηκε και από την επιτροπή που συνέταξε την έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου που δημοσιεύτηκε στις 16 Νοεμβρίου 2016. Συγκεκριμένα, στις σελίδες 15 και 16 η έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου αναφέρει επί λέξει: «Για τη χρήση 2015, ως προς τις πράξεις πώλησης τίτλων με συμφωνία επαναγοράς, προϋπολογίστηκε ποσό 44.000.000.000 ευρώ, πλην όμως το ποσό των πράξεων αυτών ανήλθε σε 694.206.470.059,16 ευρώ, έναντι ποσού 97.153.994.700,95 ευρώ στη χρήση 2014 (αύξηση κατά 614,54%).

Εν προκειμένω, πάντως, δεν προκύπτουν με ακρίβεια ούτε οι φορείς, οι οποίοι συμμετέχουν στον εν λόγω δανεισμό, ούτε πού διοχετεύτηκε η ρευστότητα που προκλήθηκε από τις ανωτέρω πράξεις. Ως προς το πρώτο ζήτημα, με το 59488/08.09.2016 έγγραφο της 7ης Υπηρεσίας του Ελεγκτικού Συνεδρίου προς τον ΟΔΔΗΧ (Οργανισμός Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους) ζητήθηκε αναλυτική κατάσταση των φορέων που συμμετέχουν στο «κοινό κεφάλαιο» και επομένως στον βραχυπρόθεσμο δανεισμό, αλλά με τη 1648/13-09-2016 απαντητική του επιστολή ο ΟΔΔΗΧ δεν παρείχε επαρκή πληροφόρηση».

Με απλά λόγια, δεν γνωρίζουμε ούτε τους κρατικούς φορείς που δανείστηκαν τα εξωπραγματικά αυτά ποσά ούτε από ποια χρηματοπιστωτικά ιδρύματα δανειστήκαμε και σε ποια τα αποπληρώσαμε.

Σύμφωνα με το κ. Χαλυβόπουλο, «εκατοντάδες δισ. ευρώ ανακυκλώνονται μέσα από τον Κρατικό Προϋπολογισμό χωρίς κανείς να γνωρίζει τη διαδρομή τους. Το όλο σκηνικό φαντάζει ως ένα τεράστιο «πλυντήριο παραγώγων», όπου ιδιωτικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα «ξεπλένουν» τοξικούς τίτλους, όπως ομόλογα, repos, τίτλοι με σύμφωνα επαναγοράς και διάφορα άλλα χρηματοοικονομικά προϊόντα. Σε κάθε περίπτωση, όπως εξηγεί και ο καθηγητής Γιώργος Βάμβουκας, ο ανακυκλούμενος αυτός δανεισμός, που σωρευτικά στη διετία αγγίζει το 1,38 τρισ. ευρώ, «δεν συνυπολογίζεται στο επίσημο δημόσιο χρέος της Ελλάδας, όπως αυτό αντικατοπτρίζεται στο χρέος της κεντρικής κυβέρνησης. Τα ερωτήματα που ανακύπτουν με το βουνό των έντοκων γραμματίων είναι πάμπολλα.

Σε ποιους παράγοντες οφείλεται η τρομακτική άνοδος του βραχυπρόθεσμου δανεισμού των έντοκων γραμματίων μετά το 2010; Μήπως με εκδόσεις έντοκων γραμματίων χρηματοδοτούνται δημοσιονομικές δαπάνες που δεν εμφανίζονται στους επίσημους κωδικούς του Κρατικού Προϋπολογισμού; Αν ναι, τότε δεν συνάγεται ότι τα δήθεν πρωτογενή πλεονάσματα χαρακτηρίζονται εικονικά, τα κρατικά ελλείμματα είναι κατά πολύ μεγαλύτερα και άρα το επίσημο δημόσιο χρέος της Ελλάδας θεωρείται αισθητά υποεκτιμημένο;».

Το (επίσημο) χρέος έπειτα από επτά χρόνια

Υστερα από επτά χρόνια σκληρών μνημονιακών μέτρων και ενώ μεσολάβησε το 2012 το πολυδιαφημισμένο «κούρεμα» του ελληνικού χρέους που βρισκόταν στα χέρια ιδιωτών (PSI), το χρέος της χώρας μας στο τέλος του 2016 όχι μόνο δεν ήταν μικρότερο, αντιθέτως ήταν σημαντικά αυξημένο!

Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών, το χρέος διαμορφώθηκε στο τέλος του 2016 στα 326,358 δισ. ευρώ και ήταν αυξημένο κατά περισσότερα από 25 δισ. ευρώ σε σχέση με το τέλος του 2009, λίγο προτού η Ελλάδα μπει στη μνημονιακή μέγκενη. Τότε το χρέος διαμορφωνόταν στα 301,062 δισ. ευρώ. Στη συνέχεια διογκώθηκε, για να μειωθεί ξανά στο τέλος του 2012, μετά το PSI, στα 305,094 δισ. ευρώ. Παρά τα αλλεπάλληλα πρόσθετα φορομπηχτικά μέτρα και τις άγριες περικοπές δαπανών που έχουν επιβληθεί από τότε, η χώρα μας παραμένει εγκλωβισμένη σε Μνημόνιο και το χρέος της στο τέλος του 2016 ήταν 11 δισ. ευρώ μεγαλύτερο σε σχέση με τη χρονιά του PSI.

Η «γεωγραφία» του ελληνικού χρέους, όπως αποτυπώνεται στα στοιχεία τα οποία δημοσιοποίησε χθες ο Οργανισμός Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους, αποτυπώνει τη μεγάλη «μετακίνηση» που έγινε τα τελευταία χρόνια στο ελληνικό χρέος, το οποίο πέρασε από τους ιδιώτες στα κράτη-μέλη της ευρωζώνης και στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, τους επίσημους πιστωτές της χώρας. Είναι ενδεικτικό πως σε ομόλογα και έντοκα γραμμάτια το Δημόσιο χρωστά 71,6 δισ. ευρώ, όταν τα δάνεια του Μηχανισμού Στήριξης ανέρχονται σε 227,7 δισ. ευρώ.

Διάρκεια

Η μέση σταθμική υπολειπόμενη φυσική διάρκεια του χρέους της Κεντρικής Διοίκησης, που αποτελεί διαφορετικό μέγεθος από το χρέος της Γενικής Κυβέρνησης, το οποίο βρίσκεται στο μικροσκόπιο των πιστωτών, είναι τα 16,6 χρόνια.

Την ίδια ώρα, σε υψηλά επίπεδα παραμένει το υφιστάμενο ύψος των εγγυημένων δανείων του Δημοσίου. Παρά τη μικρή υποχώρηση που σημείωσαν στο τέλος του 2016, από τον Σεπτέμβριο του 2016 διαμορφώθηκαν σε 12,88 δισ. ευρώ (από 12,9 δισ. στο τέλος Σεπτεμβρίου). Σε ό,τι αφορά τον νέο δανεισμό, το 2016, το 40,3% αφορούσε δάνεια του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης, το 58,3% αφορούσε έντοκα γραμμάτια και το 1,4 δισ. ευρώ δάνεια της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Το 40,9% του νέου δανεισμού έχει διάρκεια από 15 έως 40 έτη, ενώ το 59,1% έχει διάρκεια μεγαλύτερη του ενός έτους.

Πηγή "Δημοκρατία"


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση