Η οικονομία του Ισλάμ: Τα αίτια και οι στόχοι της τρομοκρατίας

Του Βασίλη Παζόπουλου

Εκτός από τη φθίνουσα πορεία των εσόδων από το πετρέλαιο, η κατάσταση επιδεινώθηκε από τη δραματική αύξηση των γεννήσεων στη Μέση Ανατολή. Σχεδόν ο μισός πληθυσμός είναι σήμερα κάτω των 30 ετών.

Η πλειοψηφία ζει σε αστικές φτωχογειτονιές ή κοινότητες μεταναστών στην Ευρώπη, σε περιοχές όπου δύσκολα εφαρμόζεται ο νόμος και υπάρχουν περιορισμένες οικονομικές δυνατότητες.

Ζώντας μέσα σε μια υποκουλτούρα, τα παράπονα εύκολα μετατρέπονται σε ριζοσπαστισμό. Η αποξένωση, ο εξευτελισμός, η έλλειψη ευκαιριών και η απλή πλήξη κάνει τους νέους ιδιαίτερα ευπαθείς. Αυτό ισχύει τόσο για τα αμόρφωτα παιδιά των γκέτο, όσο και για τους φοιτητές που διαπιστώνουν την έλλειψη προοπτικής για αξιοπρεπή εργασία και ζωή.

Οι λόγοι που συμμετέχουν σε εξτρεμιστικές ομάδες είναι πολύπλοκοι. Η θρησκεία και η ιδεολογία παίζουν μικρότερο ρόλο από όσο πιστεύουν οι περισσότεροι. Ανεξάρτητα από το περιβάλλον που μεγαλώνουν, οι νέοι άνθρωποι έλκονται και παρασύρονται από τα ίδια πράγματα. Έχουν συχνά να κάνουν με την έλλειψη ενός δικτύου υποστήριξης και της ανάγκης να υπάρχουν κάπου, να αμφισβητούν το κατεστημένο, να κυνηγάνε την περιπέτεια.

Το φαινόμενο Μπιν Λάντεν

Ο Μπιν Λάντεν γεννήθηκε από πλούσια Σαουδαραβική οικογένεια. Παρόλα αυτά απαρνήθηκε τον άνετο και ξέγνοιαστο τρόπο διαβίωσης, κάτι που τον έκανε αμέσως συμπαθή ανάμεσα στον φτωχό μουσουλμανικό πληθυσμό.

Για αυτό όταν επέλεξε να διεξάγει ιερό πόλεμο εναντίων των «υποκριτών» στο εσωτερικό, τους οποίους συνέδεσε με τις μηχανορραφίες της Δύσης και των «απίστων» στο εξωτερικό, βρήκε αμέσως υποστηρικτές. Στα μάτια τους ήταν ο μεγάλος μεταρρυθμιστής.

Ειδικά όταν η ηγεσία των Σαουδαράβων επέτρεψε στα στρατεύματα των ΗΠΑ να εισέλθουν στο βασίλειο κατά τη διάρκεια του πολέμου στον Περσικό Κόλπο, δημιουργήθηκε μια ισχυρή δυναμική προς τον ισλαμικό φονταμενταλισμό. Θεώρησαν πως προδόθηκαν από τις ηγεσίες τους, καθώς παράδωσαν τη χώρα στους «σταυροφόρους».

Για τους εξτρεμιστές μουσουλμάνους οι άνθρωποι διαχωρίζονται σε δύο στρατόπεδα. Τους πραγματικούς πιστούς του Ισλάμ, που επιδιώκουν την κάθαρση του κόσμου, και τους άπιστους. Η συμμετοχή σε μια τζιχάντ και το όραμα μιας δίκαιης κοινωνίας έδιναν ελπίδα και νόημα στη ζωή τους.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση ως στόχος

Οι τρομοκρατικές επιθέσεις στην Ε.Ε. ευνοούνται από την πολυπληθή παρουσία θρησκευτικών και εθνικών μειονοτήτων. Οι τρομοκράτες να έχουν σαν στόχο να οδηγήσουν τους πολίτες να ζητήσουν αυστηρότερα αστυνομικά μέτρα, σκληρότερους νόμους για τους μετανάστες, λιγότερες ελευθερίες στο όνομα της ασφάλειας.

Έτσι όμως η στοχοποίηση των μειονοτήτων θα είναι η σπίθα που θα υποδαυλίσει την ένταση. Οι ριζοσπαστικές οργανώσεις θα στρατολογούν ευκολότερα δυσαρεστημένους νέους στις συνοικίες των μεταναστών.

Οι τρομοκρατικές επιθέσεις δεν είναι έκφραση οργής, είναι ένα πολιτικό όπλο. Ο στόχος είναι η συνοχή της κοινωνίας. Αν υποχωρήσει η εντύπωση του ισχυρού κράτους, καταρρέει η εμπιστοσύνη των πολιτών σε αυτό.

Η προβολή του επιχειρήματος ότι οι τρομοκρατικές επιθέσεις από ισλαμιστές δεν πρέπει να συσχετίζονται με τα νέα κύματα της μετανάστευσης, μια και συνήθως γίνονται όχι από τους νεοεισερχόμενους, αλλά από μετανάστες δεύτερης και τρίτης γενιάς, είναι ενδεικτική της σύγχυσης που επικρατεί.

Το παραπάνω γεγονός καταδεικνύει την αποτυχία της απόπειρας πολιτισμικής ενσωμάτωσης στις περασμένες δεκαετίες. Αν απέτυχαν οι προηγούμενες προσπάθειες ενσωμάτωσης, πώς να ελπίζουμε πως θα το κατορθώσουν οι πρόσφατες, όταν οι συνθήκες είναι ακόμα δυσχερέστερες σήμερα και το κλίμα υποδοχής από τους παλαιότερους είναι ήδη επιβαρυμένο;

Μεσαία τάξη και μετανάστες

Οι άνθρωποι της μεσαίας τάξης σε ολόκληρη την Ε.Ε. αρχικά αντιμετώπισαν θετικά τους νεοεισερχόμενους από τρίτες χώρες. Δεν ένοιωσαν ανταγωνισμό στον επαγγελματικό τους χώρο, σε αντίθεση με τα χαμηλότερα στρώματα, όπου οι φτωχοί μετανάστες διεκδικούσαν τις δουλειές τους.

Αντίθετα, ο οικονομικός αντίκτυπος ήταν θετικός, γιατί τους βοήθησε να προσεγγίσουν το όνειρο της αναρρίχησης σε ανώτερες τάξεις. Απόκτησαν υπηρετικό προσωπικό, ερωτικές σχέσεις υψηλών αισθητικά προδιαγραφών, εργαζόμενους με λιγότερες απαιτήσεις.

Σύριοι πρόσφυγες έξω από σιδηροδρομικό σταθμό στη Βουδαπέστι τον Σεπτέμβριο του 2015

Τα τελευταία χρόνια που η κρίση χτύπησε τα μεσαία εισοδήματα και με τους μετανάστες να διεκδικούν υψηλότερους μισθούς, η ευφορία έχει αντικατασταθεί με τον σκεπτικισμό. Οι επιβεβλημένες μεταρρυθμίσεις θίγουν εργασιακά προνόμια της μεσαίας τάξης, προκαλώντας κύματα απεργιών και δυσαρέσκειας.

Από την ανασφάλεια λόγω της εγκληματικότητας, ακολούθησε το επόμενο στάδιο της εχθρότητας σε νοοτροπίες ξένες προς τον δυτικό τρόπο ζωής, κάτι που αυτοτροφοδοτεί το πρόβλημα.

Οι μετανάστες, ακόμα και οι δεύτερης γενιάς που δεν έχουν ενσωματωθεί απόλυτα, θα θεωρούν τη χώρα όχι ως τόπο που τους φιλοξενεί, αλλά που τους στερεί προσωπικές αξίες και δικαιώματα.

Κυβερνοτρομοκρατία, το επόμενο στάδιο

Η τρομοκρατία δεν θα εξαφανιστεί, αλλά θα αλλάξει επίπεδο δράσης. Ενώ σήμερα παρατηρείται το φαινόμενο μεσοαστών μουσουλμάνων που ζουν στην Ευρώπη να πηγαίνουν σε χώρες που λειτουργούν κέντρα εκπαίδευσης τρομοκρατών, στο μέλλον αναμένεται να παρατηρηθεί η αντίστροφη τάση. Υποψήφιοι εξτρεμιστές να πηγαίνουν στην Ευρώπη για να εκπαιδεύονται πώς θα γίνουν κυβερνοτρομοκράτες. Όσο περισσότερα μέσα και τεχνογνωσία διαθέτουν, τόσο πιο επικίνδυνοι γίνονται.

Προβάδισμα στις τρομοκρατικές ομάδες δεν θα δίνει μόνο η θέληση ή ο αριθμός των μελών τους, αλλά και το πόσο καλοί είναι στη διαχείριση της τεχνολογίας. Οι χάκερς είναι συνήθως αυτοδίδακτοι. Η κατανομή των νέων με τεχνικές δεξιότητες μπορεί να είναι ίδια παντού, εφόσον υπάρχει συνδεσιμότητα.

Μετά από κάποιες επιτυχημένες κυβερνοτρομοκρατίες, θα είναι εύκολο να πειστούν οι πολίτες ότι απαιτούνται περιορισμοί στην ελευθερία για λόγους ασφάλειας. Θα είναι πιο δεκτικοί σε υψηλού επιπέδου κυβερνητικούς ελέγχους της διαδικτυακής δραστηριότητας.

Ο αγώνας ανάμεσα στην προστασία της ιδιωτικότητας και της ασφάλειας θα γίνει ακόμα πιο σημαντικός τα χρόνια που έρχονται. Οι κυβερνήσεις μπορεί να επιδεικνύουν ορισμένες επιτυχίες στη σύλληψη και εξάρθρωση τρομοκρατών, αλλά είναι λιγότερο αποτελεσματικές στο να περιορίζουν τις στρατολογήσεις.

Ο στρατηγός McChrystal, πρώην διοικητής των δυνάμεων του ΝΑΤΟ στο Αφγανιστάν, είχε αναφέρει πως δύο πράγματα μπορούν να νικήσουν την τρομοκρατία:

το κράτος δικαίου και οι ευκαιρίες που δίνονται στους νέους. Υπό τέτοιες προϋποθέσεις είναι δύσκολο να θέλει κάποιος να ακολουθήσει τον δρόμο της τρομοκρατίας.

Οι στρατιωτικές ή αστυνομικές δράσεις δεν λύνουν το πρόβλημα.

(Την άλλη εβδομάδα το 4ο και τελευταίο μέρος: Η οικονομία του Ισλάμ, το πετρέλαιο ως ρυθμιστικός παράγοντας της δυτικής οικονομίας)

Πηγές:

Η οικονομία του υδρογόνου, του Jeremy Rifkin
Χρέος, τα πρώτα 5000 χρόνια, του David Graeber
Η νέα ψηφιακή εποχή, των Eric Schmidt και Jared Cohen
Ισλάμ, του Γεράσιμου Μακρή
Ιστορία επιζώντων θρησκευμάτων, του Αναστασίου (Γιαννουλάτου)

* Ο κ. Βασίλης Παζόπουλος είναι οικονομολόγος, χρηματιστηριακός αναλυτής, συγγραφέας του βιβλίου Επενδυτές χωρίς Σύνορα (www.ependytes.com).

** Διαβάστε ΕΔΩ το πρώτο μέρος της ανάλυσης: Η οικονομία του Ισλάμ: Τα πρώτα χρόνια και πώς επηρέασε τη Δύση.

*** Διαβάστε ΕΔΩ το δεύτερο μέρος της ανάλυσης: Η οικονομία στις αραβικές χώρες και η επίδραση της Δύσης.

Πηγή Liberal

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

 

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση