Πόσο μακρυά θα φτάσει η σύγκρουση ΗΠΑ – Ρωσίας στην Ουκρανία

Των Αλεξάντρ Γκαμπούγιεφ, Ελένα Τσερνιένκο
Kommersant

Τα βαθύτερα αίτια της ουκρανικής κρίσης, καθώς και τους στόχους των ΗΠΑ στην Ουκρανία, αναλύει ο επικεφαλής του αμερικανικού think tank, Stratfor, Τζορτζ Φρίντμαν (George Friedman), σημειώνοντας ότι τα αμερικανικά και τα ρωσικά συμφέροντα στην προκειμένη περίπτωση είναι εντελώς αντίθετα.

Στη Μόσχα βρέθηκε πρόσφατα ο γνωστός αμερικανός πολιτικός επιστήμονας, επικεφαλής του φορέα αναλύσεων, Stratfor, Τζορτζ Φρίντμαν (George Friedman). Στην αποκλειστική συνέντευξή του στην «Kommersant», μίλησε για τους στόχους των ΗΠΑ στην Ουκρανία και γιατί αυτοί είναι ασύμβατοι με τα συμφέροντα της Ρωσίας.

Αναλυτικά, το πρώτο μέρος της συνέντευξης έχει ως εξής: 

ΕΡ: Στις αναλύσεις σας μιλάτε για διαδικασία κατακερματισμού της Ευρώπης. Με ποιό τρόπο αυτή εκδηλώνεται;

ΑΠ: Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, τα σύνορα στην Ευρώπη διατηρήθηκαν χωρίς μεταβολές. Ήταν σε όλους κατανοητό ότι, αν ξεκινούσε η διαδικασία αλλαγής τους, αυτό θα οδηγούσε σε αποσταθεροποίηση. Μόλις όμως τελείωσε ο Ψυχρός Πόλεμος, άρχισε η «επαναχάραξη» των συνόρων της Γιουγκοσλαβίας. Αργότερα, στην πραγματικότητα άλλαξαν τα σύνορα και στην περιοχή του Καυκάσου. Και τέλος, το πιο πρόσφατο που συνδέεται με αυτή τη λογική, ήταν το δημοψήφισμα στη Σκωτία, όπου το 45% των Σκωτσέζων ψήφισε υπέρ της ανεξαρτησίας της περιοχής. Την ανεξαρτησία τους επιδιώκουν επίσης και οι Καταλανοί.

Στο πλαίσιο αυτό, δεν νομίζω ότι η κατάσταση στην Ουκρανία είναι κάτι το εντελώς μοναδικό. Η Κριμαία και το Ντονμπάς στην Ανατολική Ουκρανία ταιριάζουν στις φυγόκεντρες τάσεις που παρατηρούμε εδώ και καιρό στην Ευρώπη. Η ουκρανική κρίση συνδέεται και με τη Ρωσία, αλλά και με την κρίση της ίδιας της Ευρώπης. 

Τα βαθύτερα αίτια της ουκρανικής κρίσης

ΕΡ: Οι ευρωπαίοι πολιτικοί λένε ότι οι ενέργειες της Ρωσίας στην Ουκρανία αποσταθεροποιούν την Ευρώπη.

ΑΠ: Οι Ευρωπαίοι αισθάνονται πολύ περήφανοι για το ότι έχουν, υποτίθεται, αποφύγει τους πολέμους για περισσότερο από μισό αιώνα και ότι ζουν σε έναν κόσμο σταθερότητας και ευημερίας. Αλλά μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1990, η Ευρώπη, στην πραγματικότητα, είχε «καταληφθεί» από τη Σοβιετική Ένωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Και μετά ήρθε η Γιουγκοσλαβία, στη συνέχεια, ο Καύκασος… Η ευρωπαϊκή ήπειρος δεν υπήρξε ποτέ πραγματικά ειρηνική. 

ΕΡ: Όμως, οι εκπρόσωποι του Λευκού Οίκου, καθώς και οι επικεφαλής των κρατών-μελών της ΕΕ, δικαιολογούν τη σκληρή πολιτική της Δύσης απέναντι στη Ρωσία διότι, προσαρτώντας την Κριμαία, η Ρωσία για πρώτη φορά μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο «επαναχάραξε τα σύνορα με χρήση ισχύος».

ΑΠ: Οι Αμερικανοί γνωρίζουν ότι αυτό είναι μια ανοησία. Το πρώτο παράδειγμα αλλαγής των συνόρων με τη βία, ήταν η Γιουγκοσλαβία. Και το Κοσσυφοπέδιο ήταν μόνο η κορύφωση αυτής της διαδικασίας. Και οι ΗΠΑ είναι άμεσα εμπλεκόμενες σε αυτά. 

ΕΡ: Ποιός είναι ο στόχος των ΗΠΑ στην Ουκρανία;

ΑΠ: Οι Αμερικανοί ακολούθησαν τα τελευταία 100 χρόνια μια αρκετά συνεπή εξωτερική πολιτική. Ο κύριος στόχος της ήταν να μη δοθεί η δυνατότητα σε κανένα κράτος να συγκεντρώσει στα χέρια του αρκετά μεγάλη εξουσία στην Ευρώπη. Στην αρχή, οι ΗΠΑ δεν άφησαν τη Γερμανία να κυριαρχήσει στην Ευρώπη, στη συνέχεια, προσπάθησαν να εμποδίσουν την ενίσχυση της επιρροής της ΕΣΣΔ στη Γηραιά ήπειρο.

Η ουσία αυτής της αντίληψης περί εξωτερικής πολιτικής είναι η εξής: Να διατηρηθεί όσο το δυνατόν περισσότερο η ισορροπία δυνάμεων στην Ευρώπη, βοηθώντας το ασθενέστερο μέρος. Και αν διαφαίνεται ότι η ισορροπία πρόκειται άμεσα να διαταραχθεί σημαντικά, να παρέμβει η Αμερική ακριβώς την τελευταία, κρίσιμη στιγμή. Έτσι, οι ΗΠΑ ενεπλάκηκαν στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο μετά την παραίτηση του ρώσου τσάρου Νικολάου Β’, το 1917, αποτρέποντας την ενδυνάμωση της Γερμανίας. Και κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, άνοιξαν το Δεύτερο Μέτωπο, αρκετά αργά τον Ιούνιο του 1944, αφού είχε καταστεί σαφές, ότι οι Ρώσοι υπερισχύουν των Γερμανών.

Την ίδια στιγμή, θεωρούσαν δυνητικά πιο επικίνδυνο ένα πιθανό συνασπισμό μεταξύ της Ρωσίας και της Γερμανίας. Αυτό θα ήταν μια ένωση του γερμανικού κεφαλαίου και της κεντροευρωπαϊκής υψηλής τεχνολογίας με τους ρωσικούς φυσικούς πόρους  και το ανθρώπινο δυναμικό της απέραντης ευρασιατικής χώρας. 

Ο στόχος της Ρωσίας στην Ουκρανία 

Ο κατακερματισμός της Ευρώπης συνοδεύεται από την αποδυνάμωση του ΝΑΤΟ. Στις ευρωπαϊκές χώρες, επί της ουσίας, δεν υπάρχουν μεγάλοι Στρατοί. Αν το δούμε από αυτή τη σκοπιά, στο φόντο της αμυντικής αποδυνάμωσης της Ευρώπης, η συγκριτική αμυντική ισχύς της Ρωσίας έχει αυξηθεί σημαντικά.

Η στρατηγική ανάγκη της Ρωσίας επιτάσσει την ύπαρξη μιας βαθιάς ουδέτερης ζώνης στα δυτικά σύνορά της. Ως εκ τούτου, η Ρωσία αντιμετώπιζε πάντα με ιδιαιτερότητα τη Λευκορωσία, την Ουκρανία, τις χώρες της Βαλτικής και τα άλλα κράτη της Ανατολικής Ευρώπης. Όλες αυτές οι χώρες, έχουν μεγάλη σημασία για την εθνική ασφάλεια της Ρωσίας.

Στις αρχές του τρέχοντος έτους, στην Ουκρανία βρισκόταν στην εξουσία μια φιλορωσική, αλλά πολύ ασταθής κυβέρνηση. Αυτή η κατάσταση βόλευε τη Μόσχα. Η Ρωσία δεν θέλει να ελέγξει πλήρως την Ουκρανία ή να την έχει υπό κατοχή. Της αρκεί το γεγονός, ότι η Ουκρανία δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Η ρωσική κυβέρνηση δεν μπορεί να ανεχθεί μια κατάσταση κατά την οποία οι δυτικές Ένοπλες Δυνάμεις θα βρίσκονται σε απόσταση μόλις εκατό χιλιόμετρα μακριά από το Κουρσκ ή το Βορόνεζ. 

Τι θέλουν οι ΗΠΑ

Αντίστοιχα, οι ΗΠΑ ενδιαφέρονταν για το σχηματισμό μιας φιλοδυτικής κυβέρνηση στην Ουκρανία. Είδαν ότι η Ρωσία βρίσκεται σε άνοδο και προσπάθησαν να μην αφήσουν τη Μόσχα να εδραιώσει τη θέση της στο μετασοβιετικό χώρο. Η επιτυχία των φιλοδυτικών δυνάμεων στην Ουκρανία θα βοηθούσε στον περιορισμό της Ρωσίας.

Η Ρωσία αποκαλεί τα γεγονότα των αρχών του έτους κρατικό πραξικόπημα που οργανώθηκε από τις ΗΠΑ. Και ήταν πραγματικά το πιο κραυγαλέο πραξικόπημα στην ιστορία. Οι ΗΠΑ υποστήριζαν ανοιχτά τις ομάδες που μάχονταν για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ουκρανία με κάθε μέσο, διαθέτοντας για το σκοπό τους σημαντικούς χρηματικούς πόρους. Οι ρωσικές μυστικές υπηρεσίες δεν είδαν αυτές τις τάσεις αλλαγής καθεστώτος. Δεν κατάλαβαν τι συνέβαινε, αλλά όταν καθυστερημένα συνειδητοποίησαν τη νέα πραγματικότητα, όπως είχε πλέον διαμορφωθεί, δεν μπορούσαν να λάβουν μέτρα για τη σταθεροποίηση της κατάστασης. Και στη συνέχεια, όμως, δεν αξιολόγησαν σωστά τις διαθέσεις στην Ανατολική Ουκρανία. 

ΕΡ: Εννοείτε ότι η ουκρανική κρίση είναι αποτέλεσμα της αντιπαράθεσης μεταξύ της Ρωσίας και των ΗΠΑ;

ΑΠ: Δείτε ποιά είναι η κατάσταση. Έχουμε δύο χώρες. Η μια θέλει την Ουκρανία να είναι ουδέτερη. Και η άλλη, να αποτελεί η Ουκρανία τμήμα της γραμμής συγκράτησης της ρωσικής επέκτασης. Και οι δύο χώρες ενεργούν βάσει των εθνικών συμφερόντων τους.

Τα τελευταία χρόνια, οι Αμερικανοί έχουν αρχίσει να ανησυχούν σοβαρά για τις δυνατότητες της Ρωσίας και τις προθέσεις του Κρεμλίνου. Η Ρωσία έχει αρχίσει να κινείται από την αμυντική θέση που πήρε το 1992, προς την αποκατάσταση της σφαίρας επιρροής της. Το κρίσιμο θέμα λοιπόν, είναι τα συμφέροντα των δύο μεγάλων δυνάμεων βρίσκονται σε πλήρη αντίθεση. 

ΕΡ: Πώς βλέπετε την περαιτέρω εξέλιξη των γεγονότων γύρω από την Ουκρανία;

ΑΠ: Η Ρωσία δεν θα προχωρήσει σε συμβιβασμό (παραχωρήσεις) για την Κριμαία, αλλά μπορεί να αντιμετωπίσει σοβαρά προβλήματα στον εφοδιασμό της χερσονήσου. Την ίδια στιγμή, η Μόσχα δεν μπορεί να υποχωρήσει σε μια σειρά από δικές της απαιτήσεις σε σχέση με την Ουκρανία. Οι Δυτικές στρατιωτικές δυνάμεις στο έδαφος της Ουκρανίας είναι ένας εφιάλτης για τη Μόσχα. Περιορίζουν σημαντικά το χώρο για τους ελιγμούς της.

Οι ΗΠΑ στο μέλλον θα πρέπει να πάρουν μια στρατηγική απόφαση: Είτε να παρέμβουν πιο ενεργά στα γεγονότα στην Ουκρανία, μια απόφαση που θα είναι γεμάτη δυσκολίες, είτε να δημιουργήσουν μια νέα συμμαχία, στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ ή εκτός, με τη συμμετοχή της Πολωνίας, της Ρουμανίας, των κρατών της Βαλτικής και για παράδειγμα, της Τουρκίας. Και αυτό θα είναι κάτι που η Ρωσία δεν θα το αποδεχθεί: Διότι αποτελεί τη «δημιουργία μιας υγειονομικής ζώνης» στα δυτικά της σύνορα. Οι ΗΠΑ δεν ενδιαφέρονται –δεν τους χρειάζεται- να έχουν οι ίδιες τον έλεγχο της Ουκρανίας. Το σημαντικότερο είναι να μην ελέγχεται η Ουκρανία από τη Ρωσία.

Πολλά θα εξαρτηθούν από τη στάση του Κιέβου. Η κυβέρνηση στο Κίεβο, είναι το αδύναμο σημείο της Ουκρανίας. Αν διασπαστεί, η Ρωσία θα προσπαθήσει να γυρίσει την κατάσταση προς όφελός της.

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
 

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση