Ευρωπαίοι αναζητούν συγγένεια με τους Τούρκους

Αναβιώνει η ιδέα μίας νέας αυτοκρατορίας

Γράφει η Νεφέλη Τζανετάκου

«Περίεργες», αλλά διόλου αθώες, θεωρίες περί φυλετικής γλωσσικής και πολιτισμικής συγγένειας των κατοίκων της Ουγγαρίας, όπως και της Αλβανίας, με την Τουρκία και τα τουρκικά φύλα διατυπώνονται, ανοιχτά πλέον, όλο και πιο συχνά από κύκλους που φιλοδοξούν να διαμορφώσουν ένα κοινό πλαίσιο αναφοράς στην ευρύτερη περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπης, στοιχείο που γεννά πολλά ερωτήματα για τη σκοπιμότητα αυτής της τακτικής σε μία περίοδο μάλλον δύσκολη για την Ευρώπη.

Τι περιλαμβάνει όμως η λεγόμενη θεωρία του «παντουρκισμού» ή «παντουρανισμού»;
Πρόκειται, όπως πολύ απλά διευκρινίζεται, για την ιδεολογία εκείνη που επιζητά ακόμη και σήμερα τη δημιουργία ενός ενιαίου χώρου, με κυρίαρχη ιδιότητα τα κοινά χαρακτηριστικά που παραπέμπουν στην Τουρκία και τα νορμανδικά φύλα, από τα Βαλκάνια, την Τουρκία βεβαίως, το Ιράν, τον Καύκασο και την Κεντρική Ασία, μέχρι τις βορειοδυτικές επαρχίες της Κίνας.
Η λογική που υποκρύπτεται προκρίνει ότι όλοι οι τουρκόφωνοι ή τουρκογενείς πληθυσμοί θα πρέπει να ενταχθούν σε αυτό το υποτιθέμενο ενιαίο τουρκικό κράτος, καθώς η κοινή καταγωγή υπερτερεί των πάντων.

Ούγγροι οι εμπνευστές
Οι ρίζες του δόγματος αυτού εντοπίζονται στις αρχές του 19ου αιώνα. Το αξιοσημείωτο όμως, όπως επισημαίνουν ειδικοί επιστήμονες, είναι ότι η ιδέα μίας αυτοκρατορίας των τουρανικών φύλων δεν προήλθε από στοχαστές εντός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αλλά από την Ουγγαρία και τον καθηγητή Armin Vambery (1832 – 1913), ο οποίος ήταν ο πρώτος που μίλησε για τη συγγένεια της ουγγρικής με την τουρκική γλώσσα. Αυτό, μάλιστα, υπήρξε η αφορμή για την πρόκληση του λεγόμενου «Ugric-Turk War» και τη δημόσια σκληρή αντιπαράθεση μεταξύ επιστημόνων στην Ουγγαρία για την επιβεβαίωση ή αμφισβήτηση των πονημάτων του. Αφήνεται, δηλαδή, να εννοηθεί ότι υποκρύπτονταν άλλες «δυνάμεις», οι οποίες επεδίωκαν τον έλεγχο της περιοχής της Ευρασίας μέσω της ανάπτυξης αυτής της «λογικής του ανήκειν» σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, βασικό συστατικό του οποίου θα ήταν τα κοινά χαρακτηριστικά. Παράλληλα, πλούσια είναι η βιβλιογραφία στην οποία καταγράφεται η προσπάθεια που καταβλήθηκε την εποχή εκείνη για την δημιουργία μίας «παντουρανικής» οντότητας με σκοπό να λειτουργήσει ως αντίβαρο στη Μόσχα και στην ήδη διαδεδομένη και επιβεβλημένη εξάπλωσή της στη ζώνη της Κεντρικής Ασίας.

Όμως η θεωρία αυτή επανέρχεται σήμερα σε πληθώρα δημοσιευμάτων, μέσω των οποίων εκφράζεται η αντίδραση στην πρόθεση –που αγγίζει τα όρια της εμμονής- της άκρας Δεξιάς στην Ουγγαρία να αναγεννήσει την «παντουρανική» πολιτική –και όχι τη γλωσσολογική- συνάφεια της χώρας με την Ανατολή, σε μία προσπάθεια απόρριψης και καταδίκης της Ευρώπης. Ταυτόχρονα, μάλιστα, υποστηρίζεται ότι, όποτε κρίθηκε σκόπιμο, υποδαυλίστηκε από τις μυστικές υπηρεσίες η δημιουργία ενός «παντουρανικού» οράματος, προκειμένου να λειτουργήσει αντισταθμιστικά κατά τις προηγούμενες δεκαετίες, στη δύναμη της ΕΣΣΔ και τώρα στη Ρωσία.

Η ουσία, ωστόσο, του προβλήματος έγκειται το γεγονός ότι, επιχειρώντας την αναβίωση αυτής της θεωρίας και κατ’ επέκταση τον έλεγχο και την παραπλάνηση της κοινής γνώμης, αναβιώνουν και αναδιαμορφώνονται αναλόγως την περίπτωση στα Βαλκάνια αλυτρωτικές τάσεις. Ειδικά στην Αλβανία, την Ουγγαρία και τη Ρουμανία βρίσκουν, δυστυχώς, πρόσφορο έδαφος, με την Τουρκία να μην εκφράζει επισήμως άποψη, αλλά να υποστηρίζει και να ενισχύει μέσω διαφόρων διαύλων τη δραστηριότητα όσων λειτουργούν υπέρ της «παντουρανικής» ψευδαίσθησης.

Στην Ουγγαρία, για παράδειγμα, πραγματοποιούνται κάθε χρόνο πλέον –με αυξημένο κάθε φορά το ενδιαφέρον και με την πολιτική και οικονομική στήριξη της κυβέρνησης της χώρας- συναντήσεις όσων αυτοπροσδιορίζονται ως μέλη της ευρύτερης οικογένειας των τουρανικών φυλών. Ο αριθμός των χωρών που συμμετείχαν αυξήθηκε μέσα σε έναν χρόνο (από το 2011 στο 2012) από τις δώδεκα στις είκοσι πέντε και έπεται συνέχεια.
Ο κίνδυνος που ελλοχεύει είναι, λόγω της αύξησης των ποσοστών του κόμματος Jobbik, ασχέτως εάν η όλη θεωρία περί «παντουρανισμού» έχει τελικά βάση ή όχι, να διατυπώνονται θεωρίες περί ανωτερότητας ορισμένων φύλων έναντι των υπολοίπων σε χώρες εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το κοινό μέλλον της Ευρώπης.

Βαλκανικός παντουρανισμός
Αναλόγως τροφοδοτείται, στο μεταξύ, και η κοινή γνώμη στις υπόλοιπες χώρες της Βαλκανικής χερσονήσου, με την αφύπνιση ή, πιο σωστά, με τη δημιουργία τεχνητών στερεοτύπων. Τα στερεότυπα αυτά σκοπό έχουν να λειτουργήσουν κατά του κυρίαρχου σλαβικού στοιχείου, ενώ συμπληρώνονται από σειρά «κρυφών μικρών πραγμάτων», σύμφωνα με τους συγγραφείς του δοκιμίου Geographical Metanarratives in East – Central Europe: Neo-Turanism in Hngary, όπως βιβλία, ειδικές παραδοσιακές στολές, μουσική, παιχνίδια για παιδιά, αναμνηστικά, ακόμη και εκδρομές σε θεματικά πάρκα και οργανωμένα πακέτα διακοπών. Όλα συνεισφέρουν και συμβάλουν στην ιδιαίτερη αποτύπωση της ερμηνείας της «παντουρανικής» γεωπολιτικής αντίληψης.

Η μόνη αισιόδοξη πλευρά της όλης υπόθεσης είναι ότι παντού, κυρίως όμως στην Τουρκία, αμφισβητείται και καταρρίπτεται η θεωρία –την οποία ενστερνίζονται, βεβαίως, οι «Γκρίζοι Λύκοι»- περί κοινής προέλευσης όσων «κατέκτησαν» την Ευρασία, καθώς, όπως επισημαίνεται στο σύγγραμμα Pan-Turanianism takes aim at Azerbaijan: A Geopolitical Agenda, ο «παντουρκισμός ή άλλως ο παντουρανισμός είναι μία ρατσιστική ιδεολογία που προσομοιάζει στον φασισμό και τον ναζισμό, και τούτο διότι μεταδίδει το μήνυμα ότι ο πολιτισμός των Τούρκων είναι ανώτερος όλων των υπολοίπων σε ολόκληρο τον κόσμο, προσδοκώντας στη δημιουργία ενός τουρκικού κράτους το οποίο θα επεκτείνεται από την Ευρώπης ως την Ασία».

Πηγή περιοδικό «Επίκαιρα», τεύχος 267


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
 

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση