Κύπρος: Διαπραγματεύσεις ή θέατρο;

Μπάκι Μουν, Χριστόφιας και Ταλάτ

Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου
Στη Λευκωσία βρίσκεται τώρα ο ΓΓ του ΟΗΕ Μπαν Κι Μουν. Μόνο που σημαντικά ερωτηματικά εγείρονται για μια διαδικασία «λύσης του κυπριακού», που, όπως και η προηγούμενη (1999-2002, επί κυβερνήσεων Κληρίδη-Σημίτη), πιθανώς εξελίσσεται σε προσπάθεια εξαπάτησης του κυπριακού λαού.
Τότε, το σχέδιο Ανάν ήταν το (περίπου) αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων Κληρίδη-Ντενκτάς και Παπανδρέου-Τζεμ, που εδόθη στον Ανάν για λόγους προστασίας των αυτουργών του και αυξημένου κύρους επί των ατυχών Κυπρίων πολιτών (ατυχών γιατί δεν είναι πολύ σύνηθες, διαδοχικές ηγεσίες του κράτους στο οποίο ζεις να θέλουν να το διαλύσουν, πρόκειται μάλλον περί παγκοσμίου πρωτοτυπίας!)
Μιλάμε για ενδεχόμενο, προσυμφωνημένο «θέατρο», γιατί δυσκολευόμαστε να πιστέψουμε ότι ο Μπαν Κι Μουν επιβάλλει στην κυπριακή κυβέρνηση την παρουσία του, όπως περίπου αφήνει να εννοηθεί η Λευκωσία. Και γιατί δεν είναι σοβαρό να ζητάει ο Ταλάτ τον ουρανό με τα άστρα (με το τελευταίο του έγγραφο), να συγκεντρώνει εκεί και όχι στις προτάσεις Χριστόφια την προσοχή, να αποσύρει στη συνέχεια τις πιο εξωφρενικές δήθεν απαιτήσεις του ώστε να «συγκλίνουν» οι δύο πλευρές στις παγκοσμίως εξωφρενικές, κατάλληλες για Γκίνες, παραχωρήσεις Χριστόφια, τύπου εκ περιτροπής προεδρίας! Αν οι κ.κ. Χριστόφιας και Α. Κυπριανού δεν εξαπατούν απλώς τους πολίτες και τα μέλη του κόμματός τους, όπως μοιάζει σαφώς πιθανότερο, τότε τους ασκούν μια απαράδεκτη πίεση στην οποία δεν ανθίστανται.
Σε ελαφρώς «σουρεάλ» συνθήκες, χωρίς πολύ σαφές εισέτι περιεχόμενο, επισκέπτεται από σήμερα τη Λευκωσία ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Μπαν Κι Μουν, για να «στηρίξει τις προσπάθειες εξεύρεσης λύσης». Ο ΓΓ θα έχει χωριστές και κοινές συναντήσεις με Χριστόφια και Ταλάτ.
Επισήμως, η κυπριακή κυβέρνηση καλωσόρισε την επίσκεψη, ο εκπρόσωπος όμως του ΑΚΕΛ Χρίστος Χριστοφίδης ξεκαθάρισε ότι δεν ενεθάρρυνε η Λευκωσία τον ΓΓ να έρθει! Την Τετάρτη το πρωί ο ΓΓ του κόμματος ‘Αντρος Κυπριανού περίπου διηρωτάτο τι έρχεται να κάνει ο Μπαν Κι Μουν στο νησί, έως το απόγευμα όμως της ίδιας μέρας φαίνεται ότι το κατάλαβαν στο κόμμα. Η εφημερίδα «Σημερινή» υποστήριξε ότι η κυβέρνηση επεχείρησε να αποτρέψει την επίσκεψη με το επιχείρημα ότι δεν έχει σημειωθεί πρόοδος στις διαπραγματεύσεις που θα την καθιστούσε χρήσιμη, ο ΓΓ του ΟΗΕ όμως (δηλ. η Βρετανία και οι ΗΠΑ, που τον επηρεάζουν αποφασιστικά στο κυπριακό) επέμεινε και θα έλθει! (Άλλοι, με δεδομένο και το κλίμα έντονων εσωτερικών αντιπαραθέσεων και αμοιβαίας καχυποψίας που επικρατεί υποπτεύονται «συμπαιγνία» Λευκωσίας και ΟΗΕ ή ότι ο κ. Χριστόφιας έχει προχωρήσει πολύ περισσότερο από όσο επίσημα ομολογείται στις διαπραγματεύσεις).
Στους καχύποπτους, η όλη υπόθεση θύμισε Ανάν το 2004, όταν ο τότε ΓΓ καλούσε με ιταμό ύφος Παπαδόπουλο και Ντενκτάς στη Νέα Υόρκη, θέτοντάς τους μάλιστα προκαταβολική προϋπόθεση να συμφωνήσουν με τις προτάσεις του. Να σημειωθεί ότι ο Μπαν Κι Μουν θεωρείται πιο εξαρτημένος από την αμερικανική διπλωματία απότι ο Ανάν. Η αναγγελία της επίσκεψης συνέπεσε με την απόφαση Χριστόφια-Ταλάτ να παρατείνουν τις «υπερεντατικές» συνομιλίες τους για το κεφάλαιο «διακυβέρνηση».
Τα πολιτικά κόμματα υπεδέχθησαν στο σύνολό τους πολύ ψυχρά την αναγγελία της επίσκεψης. Φοβούνται ότι ο ΓΓ προτίθεται να «κατοχυρώσει» ελληνικές παραχωρήσεις, όπως την κατά καιρούς υποχρεωτική ανάληψη της προεδρίας του κράτους από εκπρόσωπο της τουρκικής μειονότητας, τη στάθμιση των ψήφων ανάλογα με την εθνικότητα των κατοίκων (οι τουρκικές ψήφοι θα βαρύνουν πολλαπλάσια των ελληνικών), την παραμονή εποίκων, την αποστρατιωτικοποίηση. Ακόμη κι αν δεν το κάνει αυτό θα θέσει σε ίση μοίρα τουρκική και ελληνική πλευρά. Να σημειωθεί ότι οι παραπάνω παραχωρήσεις υποστηρίζονται μόνο από τον Χριστόφια και το ΑΚΕΛ, ενώ αμφίθυμη στάση τηρεί ο ΔΗΣΥ. Τα υπόλοιπα κόμματα διαφωνούν, όπως διαφωνεί σταθερά και η μεγάλη πλειοψηφία του κυπριακού λαού, σε επανειλημμένες δημοσκοπήσεις, εγείροντας σπουδαίο ερώτημα ως προς την ίδια τη νομιμοποίηση των προτάσεων αυτών.
Η κυβέρνηση πάντως τονίζει ότι «τίποτα δεν έχει συμφωνηθεί, όσο δεν συμφωνούνται όλα». ‘Ηδη όμως, ο κ. Χριστόφιας επισημοποίησε τις προτάσεις με επιστολή του προς σειρά αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων. Η επιστολή δεν δεσμεύει νομικά, δεσμεύει όμως ηθικο-πολιτικά τους Ελληνοκύπριους, υπογραμμίζουν έγκριτοι νομικοί. Επιδίωξη του Λονδίνου και της ‘Αγκυρας, προσθέτουν, είναι να καταγραφούν οι ελληνικές παραχωρήσεις ως «σημεία συγκλίσεων» Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων σε έκθεση του ΟΗΕ ή ανακοινωθέν του Γενικού Γραμματέα και, ει δυνατόν, να επισημοποιηθούν με απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας. Αντίστοιχη προσπάθεια είχε καταβάλει η βρετανική και τουρκική διπλωματία ώστε να εγκριθεί το σχέδιο Ανάν από τον ΟΗΕ, προσπάθεια που ναυάγησε τότε λόγω ρωσικού βέτο, σήμερα όμως οι σχέσεις Λευκωσίας-Μόσχας δεν είναι στο ίδιο επίπεδο.
Όλο και πιο εχθρικές γίνονται στο μεταξύ οι σχέσεις των συγκυβερνώντων, με τους Σοσιαλδημοκράτες να σκέπτονται σοβαρότερα το ενδεχόμενο αποχώρησής τους, ενώ και η αντιπολίτευση (ΔΗΣΥ, ΕΥΡΩΚΟ) υψώνει τους τόνους. Η διαμάχη με το ΑΚΕΛ πήρε και προσωπικό χαρακτήρα. ‘Όταν ο Πρόεδρος της ΕΔΕΚ Γιαννάκης Ομήρου δήλωσε ότι το τελευταίο έγγραφο Ταλάτ «κονιορτοποίησε» τη βάση των συνομιλιών, ο κ. Χριστόφιας του απήντησε ότι «η βάση κονιορτοποιήθηκε στο μυαλό του…»!
Τόσο οι ηγέτες του ΑΚΕΛ, όσο και η εφημερίδα του κόμματος χαρακτηρίζονται τώρα από προφανή, εντονότατο εκνευρισμό, χάνουν την ψυχραιμία τους και προσφεύγουν συχνά σε ασυνήθιστο για το κόμμα αυτό υβρεολόγιο, στις καλύτερες παραδόσεις του «σταλινο-μπρεζνιεφισμού», εναντίον όσων τυχαίνει να διαφωνούν με την πολιτική Χριστόφια. ‘Όπως σημειώνουν καλά πληροφορημένες πηγές στη Λευκωσία, αυτό οφείλεται πιθανώς στην ύπαρξη σοβαρής εσωτερικής «αντιπολίτευσης» στο ΑΚΕΛ, που εκτιμά ότι οι επιλογές Χριστόφια-Κυπριανού στο κυπριακό έχουν οδηγήσει σε μετωπικό, εξαιρετικά επικίνδυνο αδιέξοδο στο κυπριακό.
1958-2008: ΜΙΣΟΣ ΑΙΩΝΑΣ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΤΙΚΗΣ ΟΛΙΣΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΣΠΑΣΗΣ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕΩΝ
Από τη δεκαετία του 1950, η Βρετανία ακολουθεί μια πολύ δομημένη στρατηγική, αντιμέτωπη με το αίτημα αυτοδιάθεσης του λαού της αποικίας της. Η πολιτική και ηθική θεμελίωση των αιτημάτων του κυπριακού λαού, εκ των οποίων 82% είναι ‘Ελληνες, ήταν πάντα πολύ ισχυρή, σχεδόν ακλόνητη. Τα δικαιώματα αυτοδιάθεσης, αυτοκυβέρνησης, αυτοάμυνας, ο κανόνας της πλειοψηφίας (δημοκρατία) είναι τα θεμέλια του ίδιου του δικαίου στην Ευρώπη, από την εποχή τουλάχιστον του Βολταίρου και του Ρουσσώ, παγκοσμίως μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, έστω και αν η σημασία τους δεν γίνεται πλήρως κατανοητή εις την καθ’ ημάς Ανατολή, πάντα έντονα επηρεασμένη από την κληρονομιά του Οθωμανικού πολιτισμού. Η Βρετανία δεν μπορούσε να βρει σοβαρή πολιτική βάση αμφισβήτησής τους. Για να τα ματαιώσει κινητοποίησε αφενός τον τουρκικό παράγοντα, αφετέρου την υποχωρητικότητα και τους δεσμούς εξάρτησης της ελληνοκυπριακής και ελλαδικής «ελίτ». Οι κυριότεροι σταθμοί αυτής της πορείας ήταν:
- στη δεκαετία του 1950 ο Ευάγγελος Αβέρωφ αναγνώρισε στην Τουρκία ρόλο στην Κύπρο, παρότι η Άγκυρα είχε παραιτηθεί οποιασδήποτε αξιώσεως με τη συνθήκη της Λωζάννης
- το 1958, ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος παραιτήθη του δικαιώματος ενώσεως με την Ελλάδα, πιθανώς με αντάλλαγμα την υπόσχεση της Βρετανίας ότι θα στηρίξει ανεξαρτησία. Ανεξαρτησία εδόθη αλλά τόσο υπονομευμένη που δεν άντεξε στο πλήρωμα του χρόνου
- το 1960, η φιλοαμερικανική κυβέρνηση της Αθήνας πίεσε τους Κυπρίους να δεχθούν τις συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου (την «Ανταλκίδειο Ειρήνη» κατά Ηλία Ηλιού), στις διατάξεις των οποίων είχε «εγγραφεί» ο μηχανισμός πρόκλησης των διακοινοτικών ταραχών, αλλά και οι εγγυήσεις που επικαλέσθηκε η Τουρκία για να εισβάλει το 1974
- το 1977-79, οι Μακάριος και Κυπριανού απεδέχθησαν την ιδέα της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας με την υπόσχεση λύσης του κυπριακού. Η διζωνική, δικοινοτική έμεινε, για τη λύση του κυπριακού ζητήθηκαν όμως πολύ περισσότερες παραχωρήσεις
- το 2008, λίγο μετά την εκλογή Χριστόφια, το Λονδίνο ζήτησε και έλαβε (μνημόνιο Χριστόφια-Γκόρντον Μπράουν) την αναγνώριση από τη Λευκωσία των «υποχρεώσεων που απορρέουν από τις συνθήκες Λονδίνου και Ζυρίχης» (εγγυήσεις, βάσεις κλπ.)
- τώρα, με την εκ περιτροπής προεδρία, η ελληνική συντριπτική πλειοψηφία του κυπριακού λαού παραιτείται της ισχύος του κανόνα της πλειοψηφίας και τίθεται, κατά καιρούς, υπό την εξουσία Προέδρου προερχόμενου αναγκαστικά από τη μειονότητα

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση