Ο Ερντογάν απομυθοποιεί τον Κεμαλισμό
Χρησιμοποιεί τις μειονότητες
Μέχρι στιγμής, εξήμισι χρόνια μετά τη νίκη του Ερντογάν και του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ το παρελθόν της κεμαλικής Τουρκίας, συμπεριλαμβανομένων και των παρεμβάσεων του στρατού στην πολιτική, ήταν θέματα εκτός συζήτησης. Επικεντρωμένοι στο παρόν οι ηγέτες του πολιτικού Ισλάμ απέφευγαν τις αναφορές σε ένα επώδυνο παρελθόν.
Την παράδοση αυτή έσπασε ο Ερντογάν με τις αναφορές του στις διώξεις των μειονοτήτων: Για πρώτη φορά τις χαρακτήρισε ως φασιστικές, μια κατηγορία που εμμέσως πλην σαφώς αφορά και τον χαρακτήρα του καθεστώτος που όχι απλά τις επέτρεψε αλλά τις διοργάνωσε.
Η παρέμβαση Ερντογάν προκάλεσε σοκ αλλά ταυτόχρονα έγινε ευνοϊκά αποδεκτή από την πλειονότητα των ΜΜΕ. Τηρουμένων των αναλογιών, στη σημερινή Τουρκία συμβαίνει ότι συνέβη στην ΕΣΣΔ του 1956, όταν ο Χρουστσόφ με την περίφημη μυστική ομιλία στο 20ο Συνέδριο του ΚΚΣΕ άρχισε την αποκαθήλωση του Σταλινισμού. Μια αποκαθήλωση που στόχευε στην προκαταβολική απονομιμοποίηση των εσωκομματικών του αντιπάλων στα μέτωπα των οικονομικών και πολιτικών μεταρρυθμίσεων.
Οι δηλώσεις Ερντογάν καταγράφονται σε ένα κλίμα γενικότερης απαξίωσης της δράσης των μηχανισμών του Κεμαλισμού: Το ξήλωμα της παρακρατικής οργάνωσης Εργκενέκον προχωρεί με νέες συλλήψεις και αποκαλύψεις, ενώ λίγες ημέρες πριν από την επέτειο του πραξικοπήματος της 27ης.5.60, που ανέτρεψε την κυβέρνηση Μεντερές, μια σειρά από δηλώσεις και δημοσιεύματα απαξιώνουν την πρώτη επέμβαση των Ενόπλων Δυνάμεων στην πολιτική.
Όλα τα παραπάνω καταγράφονται σε ένα σκηνικό τελικής αναμέτρησης με επίκεντρο τη συνταγματική μεταρρύθμιση που αναμένεται να εκδηλωθεί ως κυβερνητική πρωτοβουλία το φθινόπωρο, με στόχο την κατάργηση των στεγανών της εξουσίας που νομιμοποιούνται κατά κύριο λόγο από το Σύνταγμα του 1982, που επεξεργάσθηκε και προώθησε η δικτατορία του στρατηγού Εβρέν.
Αν η συμπεριφορά του κεμαλικού κράτους απέναντι στις μειονότητες αντανακλά φασιστική νοοτροπία, αν οι παρεμβάσεις του Στρατού το 1960, το 1971, το 1980 και το 1997 ήταν εκτροπές από τη νομιμότητα, αν η εκτέλεση του ανατραπέντος από τους πραξικοπηματίες πρωθυπουργού Μεντερές και δύο άλλων υπουργών το 1961 ήταν δολοφονίες, τότε είναι φανερό μπροστά σε ποια δυναμική βρισκόμαστε:
Σε μια δυναμική συνολικής απαξίωσης του ρόλου που διαδραμάτισαν οι μηχανισμοί και οι παραμηχανισμοί του κεμαλικού κατεστημένου από την υιοθέτηση του πολυκομματισμού το 1945 μέχρι και σήμερα.
Είναι φανερό ότι ο Ερντογάν, ενόψει της συνταγματικής μεταρρύθμισης, αλλά και με δεδομένη τη συρρίκνωση της εκλογικής ισχύος του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ στις πρόσφατες δημοτικές εκλογές, επιθυμεί εκ νέου να ανακτήσει τον ρόλο του ηγέτη ενός ευρύτατου μετώπου εκδημοκρατισμού, ρόλο που κατοχύρωσε στην αντιπαράθεσή του με τη στρατιωτική ηγεσία για την εκλογή Γκιουλ την άνοιξη του 2007 με κατάληξη τη θριαμβευτική επανεκλογή του στις πρόωρες εκλογές του Ιουλίου της ίδιας χρονιάς.
Eνα επίκαιρο παρελθόν
Ο Ερντογάν δεν αποβλέπει στην αναθεώρηση της Ιστορίας, αλλά στη νομιμοποίηση σημερινών πολιτικών πρωτοβουλιών σε κρίσιμα για τις εσωτερικές και διεθνείς ισορροπίες της χώρας μέτωπα:
Στο Κουρδικό εντός και εκτός συνόρων, με τη μεγάλη στροφή του Κεμάλ να καταγράφεται το 1926: Μέχρι τότε η επίσημη ρητορική αναφερόταν σε κοινό αγώνα Τούρκων και Κούρδων για εθνική ανεξαρτησία με τη διεκδίκηση της περιοχής της Μοσούλης να νομιμοποιείται με την παραπάνω τοποθέτηση. Όταν η Κοινωνία των Εθνών κατακύρωσε την περιοχή της Μοσούλης στο υπό βρετανικό έλεγχο Ιράκ ο Κεμάλ εγκατέλειψε τη ρητορική της συμμαχίας Τούρκων - Κούρδων και προχώρησε στην υιοθέτηση του συνθήματος «Ενα έθνος - Ενα κράτος». Αν απαξιωθεί η άρνηση αναγνώρισης της κουρδικής εθνότητας τα περιθώρια ελιγμών της Αγκυρας στο Κουρδικό πολλαπλασιάζονται.
Στο Αρμενικό καθώς η αναγνώριση με τη μία ή την άλλη μορφή της ευθύνης του καθεστώτος των Νεότουρκων για τη Σφαγή των Αρμενίων το 1915 είναι προϋπόθεση για την αποκατάσταση των διμερών σχέσεων Τουρκίας - Αρμενίας, μια εκκρεμότητα που συνδέεται τόσο με τις σχέσεις με τις ΗΠΑ όσο και με τις ισορροπίες των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ε.Ε.
Σε ό,τι αφορά τις τρεις αναγνωρισμένες από τη Συνθήκη της Λοζάνης μειονότητες εντός της Τουρκίας, τους Ελληνες, τους Εβραίους και τους Αρμενίους, η κριτική στάση απέναντι στο παρελθόν θα διευκολύνει σημερινούς ελιγμούς της τουρκικής διπλωματίας. Ενα παρελθόν που περιλαμβάνει την υποχρεωτική μετακίνηση των Εβραίων της Ανατολικής Θράκης στα τέλη της δεκαετίας του ’30, την επιβολή του φόρου κεφαλαίου το 1942 που έπληξε και τις τρεις παραπάνω μειονότητες, το ανθελληνικό πογκρόμ του Σεπτεμβρίου του 1955 στην Κωνσταντινούπολη και το πακέτο μέτρων που μετά το 1964 εξόντωσαν την ελληνική μειονότητα.
Απαξίωση των μέτρων που επί προεδρίας Ινονού έθιξαν την εβραϊκή κοινότητα της Τουρκίας θα λειτουργήσει σήμερα σαν αναγκαία εξισορρόπηση της σκληρής κριτικής στάσης που υιοθέτησε ο Ερντογάν σε σχέση με τις πρόσφατες επιχειρήσεις του ισραηλινού Στρατού στη Γάζα, ενώ σε ό,τι αφορά την ελληνική μειονότητα είναι φανερό ότι άρση αδικιών του παρελθόντος με επίκεντρο την επαναλειτουργία της Χάλκης θα βελτίωνε την εικόνα της Τουρκίας στην Ε.Ε. σε μια κρίσιμη στιγμή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων.
ΣΗΜΕΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ
Από τον Γιακωβινισμό στον φασισμό
Το κίνημα των Νεότουρκων αλλά και η Κεμαλική Εξέγερση είχαν ως σημείο αναφοράς τη Γαλλική Επανάσταση, από την οποία προέκυψαν η σύγχρονη αντίληψη για το έθνος αλλά και η δυναμική διαχωρισμού της θρησκείας από το κράτος. Με την απαξίωση ως φασιστικής της συμπεριφοράς του κεμαλικού κράτους απέναντι στις μειονότητες ο Ερντογάν δείχνει ότι το πραγματικό σημείο αναφοράς του καθεστώτος που διαμόρφωσαν οι διάδοχοι του Κεμάλ είναι η Ιταλία του Μουσολίνι.
Μέχρι στιγμής, εξήμισι χρόνια μετά τη νίκη του Ερντογάν και του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ το παρελθόν της κεμαλικής Τουρκίας, συμπεριλαμβανομένων και των παρεμβάσεων του στρατού στην πολιτική, ήταν θέματα εκτός συζήτησης. Επικεντρωμένοι στο παρόν οι ηγέτες του πολιτικού Ισλάμ απέφευγαν τις αναφορές σε ένα επώδυνο παρελθόν.Την παράδοση αυτή έσπασε ο Ερντογάν με τις αναφορές του στις διώξεις των μειονοτήτων: Για πρώτη φορά τις χαρακτήρισε ως φασιστικές, μια κατηγορία που εμμέσως πλην σαφώς αφορά και τον χαρακτήρα του καθεστώτος που όχι απλά τις επέτρεψε αλλά τις διοργάνωσε.
Η παρέμβαση Ερντογάν προκάλεσε σοκ αλλά ταυτόχρονα έγινε ευνοϊκά αποδεκτή από την πλειονότητα των ΜΜΕ. Τηρουμένων των αναλογιών, στη σημερινή Τουρκία συμβαίνει ότι συνέβη στην ΕΣΣΔ του 1956, όταν ο Χρουστσόφ με την περίφημη μυστική ομιλία στο 20ο Συνέδριο του ΚΚΣΕ άρχισε την αποκαθήλωση του Σταλινισμού. Μια αποκαθήλωση που στόχευε στην προκαταβολική απονομιμοποίηση των εσωκομματικών του αντιπάλων στα μέτωπα των οικονομικών και πολιτικών μεταρρυθμίσεων.
Οι δηλώσεις Ερντογάν καταγράφονται σε ένα κλίμα γενικότερης απαξίωσης της δράσης των μηχανισμών του Κεμαλισμού: Το ξήλωμα της παρακρατικής οργάνωσης Εργκενέκον προχωρεί με νέες συλλήψεις και αποκαλύψεις, ενώ λίγες ημέρες πριν από την επέτειο του πραξικοπήματος της 27ης.5.60, που ανέτρεψε την κυβέρνηση Μεντερές, μια σειρά από δηλώσεις και δημοσιεύματα απαξιώνουν την πρώτη επέμβαση των Ενόπλων Δυνάμεων στην πολιτική.
Όλα τα παραπάνω καταγράφονται σε ένα σκηνικό τελικής αναμέτρησης με επίκεντρο τη συνταγματική μεταρρύθμιση που αναμένεται να εκδηλωθεί ως κυβερνητική πρωτοβουλία το φθινόπωρο, με στόχο την κατάργηση των στεγανών της εξουσίας που νομιμοποιούνται κατά κύριο λόγο από το Σύνταγμα του 1982, που επεξεργάσθηκε και προώθησε η δικτατορία του στρατηγού Εβρέν.
Αν η συμπεριφορά του κεμαλικού κράτους απέναντι στις μειονότητες αντανακλά φασιστική νοοτροπία, αν οι παρεμβάσεις του Στρατού το 1960, το 1971, το 1980 και το 1997 ήταν εκτροπές από τη νομιμότητα, αν η εκτέλεση του ανατραπέντος από τους πραξικοπηματίες πρωθυπουργού Μεντερές και δύο άλλων υπουργών το 1961 ήταν δολοφονίες, τότε είναι φανερό μπροστά σε ποια δυναμική βρισκόμαστε:
Σε μια δυναμική συνολικής απαξίωσης του ρόλου που διαδραμάτισαν οι μηχανισμοί και οι παραμηχανισμοί του κεμαλικού κατεστημένου από την υιοθέτηση του πολυκομματισμού το 1945 μέχρι και σήμερα.
Είναι φανερό ότι ο Ερντογάν, ενόψει της συνταγματικής μεταρρύθμισης, αλλά και με δεδομένη τη συρρίκνωση της εκλογικής ισχύος του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ στις πρόσφατες δημοτικές εκλογές, επιθυμεί εκ νέου να ανακτήσει τον ρόλο του ηγέτη ενός ευρύτατου μετώπου εκδημοκρατισμού, ρόλο που κατοχύρωσε στην αντιπαράθεσή του με τη στρατιωτική ηγεσία για την εκλογή Γκιουλ την άνοιξη του 2007 με κατάληξη τη θριαμβευτική επανεκλογή του στις πρόωρες εκλογές του Ιουλίου της ίδιας χρονιάς.
Eνα επίκαιρο παρελθόν
Ο Ερντογάν δεν αποβλέπει στην αναθεώρηση της Ιστορίας, αλλά στη νομιμοποίηση σημερινών πολιτικών πρωτοβουλιών σε κρίσιμα για τις εσωτερικές και διεθνείς ισορροπίες της χώρας μέτωπα:
Στο Κουρδικό εντός και εκτός συνόρων, με τη μεγάλη στροφή του Κεμάλ να καταγράφεται το 1926: Μέχρι τότε η επίσημη ρητορική αναφερόταν σε κοινό αγώνα Τούρκων και Κούρδων για εθνική ανεξαρτησία με τη διεκδίκηση της περιοχής της Μοσούλης να νομιμοποιείται με την παραπάνω τοποθέτηση. Όταν η Κοινωνία των Εθνών κατακύρωσε την περιοχή της Μοσούλης στο υπό βρετανικό έλεγχο Ιράκ ο Κεμάλ εγκατέλειψε τη ρητορική της συμμαχίας Τούρκων - Κούρδων και προχώρησε στην υιοθέτηση του συνθήματος «Ενα έθνος - Ενα κράτος». Αν απαξιωθεί η άρνηση αναγνώρισης της κουρδικής εθνότητας τα περιθώρια ελιγμών της Αγκυρας στο Κουρδικό πολλαπλασιάζονται.
Στο Αρμενικό καθώς η αναγνώριση με τη μία ή την άλλη μορφή της ευθύνης του καθεστώτος των Νεότουρκων για τη Σφαγή των Αρμενίων το 1915 είναι προϋπόθεση για την αποκατάσταση των διμερών σχέσεων Τουρκίας - Αρμενίας, μια εκκρεμότητα που συνδέεται τόσο με τις σχέσεις με τις ΗΠΑ όσο και με τις ισορροπίες των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ε.Ε.
Σε ό,τι αφορά τις τρεις αναγνωρισμένες από τη Συνθήκη της Λοζάνης μειονότητες εντός της Τουρκίας, τους Ελληνες, τους Εβραίους και τους Αρμενίους, η κριτική στάση απέναντι στο παρελθόν θα διευκολύνει σημερινούς ελιγμούς της τουρκικής διπλωματίας. Ενα παρελθόν που περιλαμβάνει την υποχρεωτική μετακίνηση των Εβραίων της Ανατολικής Θράκης στα τέλη της δεκαετίας του ’30, την επιβολή του φόρου κεφαλαίου το 1942 που έπληξε και τις τρεις παραπάνω μειονότητες, το ανθελληνικό πογκρόμ του Σεπτεμβρίου του 1955 στην Κωνσταντινούπολη και το πακέτο μέτρων που μετά το 1964 εξόντωσαν την ελληνική μειονότητα.
Απαξίωση των μέτρων που επί προεδρίας Ινονού έθιξαν την εβραϊκή κοινότητα της Τουρκίας θα λειτουργήσει σήμερα σαν αναγκαία εξισορρόπηση της σκληρής κριτικής στάσης που υιοθέτησε ο Ερντογάν σε σχέση με τις πρόσφατες επιχειρήσεις του ισραηλινού Στρατού στη Γάζα, ενώ σε ό,τι αφορά την ελληνική μειονότητα είναι φανερό ότι άρση αδικιών του παρελθόντος με επίκεντρο την επαναλειτουργία της Χάλκης θα βελτίωνε την εικόνα της Τουρκίας στην Ε.Ε. σε μια κρίσιμη στιγμή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων.
ΣΗΜΕΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ
Από τον Γιακωβινισμό στον φασισμό
Το κίνημα των Νεότουρκων αλλά και η Κεμαλική Εξέγερση είχαν ως σημείο αναφοράς τη Γαλλική Επανάσταση, από την οποία προέκυψαν η σύγχρονη αντίληψη για το έθνος αλλά και η δυναμική διαχωρισμού της θρησκείας από το κράτος. Με την απαξίωση ως φασιστικής της συμπεριφοράς του κεμαλικού κράτους απέναντι στις μειονότητες ο Ερντογάν δείχνει ότι το πραγματικό σημείο αναφοράς του καθεστώτος που διαμόρφωσαν οι διάδοχοι του Κεμάλ είναι η Ιταλία του Μουσολίνι.
Αναρτήσεις
Γράψτε τα δικά σας σχόλια
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Θα σας παρακαλούσα να είστε κόσμιοι στους χαρακτηρισμούς σας, επειδή είναι δυνατόν επισκέπτες του ιστολογίου να είναι και ανήλικοι.
Τα σχόλια στα blogs υπάρχουν για να συνεισφέρουν οι αναγνώστες στο διάλογο. Η ευθύνη των σχολίων (αστική και ποινική) βαρύνει τους σχολιαστές.
Τα σχόλια θα εγκρίνονται μόνο όταν είναι σχετικά με το θέμα, δεν αναφέρουν προσωπικούς, προσβλητικούς χαρακτηρισμούς, καθώς επίσης και τα σχόλια που δεν περιέχουν συνδέσμους.
Επίσης, όταν μας αποστέλλονται κείμενα (μέσω σχολίων ή ηλεκτρονικού ταχυδρομείου), παρακαλείσθε να αναγράφετε τυχούσα πηγή τους σε περίπτωση που δεν είναι δικά σας. Ευχαριστούμε για την κατανόησή σας...