Πώς θα επηρεάσει τις σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ ο Μπάιντεν;

Του Dan Arbell

Καθώς ο Joe Biden αναλαμβάνει τον Λευκό Οίκο, οι περιφερειακοί παράγοντες στη Μέση Ανατολή προσπαθούν να επαναπροσδιορίσουν τις πολιτικές τους με την ελπίδα να διατηρήσουν στενούς δεσμούς ή να βελτιώσουν τις σχέσεις με τις ΗΠΑ. Ένας τέτοιος παράγοντας είναι η Τουρκία, η οποία ανησυχεί ότι μια κυβέρνηση biden θα υιοθετήσει μια πιο αυστηρή προσέγγιση απέναντι στην Άγκυρα από την αρχή.

Στα τέλη Δεκεμβρίου 2020 ο τούρκος πρόεδρος Recep Tayyip Erdogan εξέπληξε πολλούς όταν έκανε συμφιλιωτικές δηλώσεις εκφράζοντας την ελπίδα ότι θα βελτιωθούν οι σχέσεις με τις ΗΠΑκαι την ΕΕ, και δήλωσε επίσης. Δημοσίως ότι η Τουρκία θα ήθελε να φέρει τις σχέσεις με το Ισραήλ σε "καλύτερο σημείο” και ότι οι σχέσεις των λαών της Τουρκίας και του Ισραήλ δεν θα ήταν προβληματικές εάν οι Ισραηλινοί πολιτικοί αναγνώριζαν τις κόκκινες γραμμές της Τουρκίας σε ό,τι αφορά στην πολιτική του Ισραήλ για τους Παλαιστινίους.

Ο Erdogan σχεδόν ζήτησε την άμεση ενίσχυση των διμερών σχέσεων, αλλά τα σχόλια του ήρθαν λίγες ημέρες αφότου τα τουρκικά ΜΜΕ έκαναν λόγο για την πρόθεση του να διορίσει έναν από τους συμβούλους του, τον Ufuk Ulutaş, ως πρεσβευτή της Τουρκίας στο Ισραήλ, μετά από δύο χρόνια που δεν υπήρχε κανείς. Ο Erdogan επίσης αναγνώρισε δημοσίως το γεγονός ότι υπάρχουν επαφές μεταξύ των τουρκικών και ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών, και ότι η προσδοκία του είναι πως θα συνεχιστεί και στο μέλλον.

Αμερικανοί και Ισραηλινοί πολιτικοί και αναλυτές βλέπουν τις τελευταίες δηλώσεις του Erdogan με σκεπτικισμό, σχεδόν με καχυποψία, και δεν τα παίρνουν αψήφιστα. Ενώ οι Ισραηλινοί επισήμως δεν έχουν απαντήσει στα σχόλια, υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι έχουν μιλήσει στα Ισραηλινά ΜΜΕ, τονίζοντας την ανάγκη "για τουρκικές πράξεις, όχι μόνο λόγια”.

Ο υπουργός Εξωτερικών Gabi Ashkenazi φέρεται να συγκάλεσε μια υψηλού επιπέδου διαβούλευση με στελέχη της υπηρεσίας στις αρχές Ιανουαρίου με στόχο να αποκρυπτογραφήσουν τα κίνητρα πίσω από τις πρόσφατες κινήσεις του Erdogan. Υπάρχει ωστόσο ευρεία συναίνεση ότι η έκφραση της επιθυμίας του Erdogan να βελτιώσει τους δεσμούς με το Ισραήλ, είναι μια προσπάθεια να κερδίσει την εύνοια της κυβέρνησης bide και του νέου Κογκρέσου, που ελέγχεται από Δημοκρατικούς.

Παρά την ευρεία κριτική στην Ουάσιγκτον για τις τακτικές της Τουρκίας στη Σύρια, στη Λιβύη και στην Ανατολική Μεσόγειο, και κυρίως, για την εξαγορά των S-400 από τη Ρωσία, ο Erdogan κατάφερε να προστατεύσει την Τουρκία από σοβαρά τιμωρητικά μέτρα υπό τη διοίκηση του Trump. Χρειάστηκε χρόνος , αλλά τον Δεκέμβριο του 2020 η κυβέρνηση trump επέβαλε τελικά περιορισμένες κυρώσεις στην Άγκυρα για τη συμφωνία των 2,5 δισ. δολαρίων για τους S-400.

Ο Erdogan θέλει να αποφύγει μια σύγκρουση με τον Biden, ο οποίος ήταν πολύ επικριτικός για τον Τούρκο πρόεδρο, και ελπίζει να μετριάσει τις μελλοντικές επιπλέον αμερικανικές κυρώσεις είτε για τους S-400 είτε για την κρατική τράπεζα Halkbank. Ο Erdogan θα ελπίζει ότι αυτά τα σχόλια του για το Ισραήλ θα φανούν ελκυστικά στο πανίσχυρο φιλοισραηλινό λό μπα στην Ουάσιγκτον, του οποίου η στήριξη θα μπορούσε να είναι ανεκτίμητη εάν η Τουρκία αντιμετωπίζει περαιτέρω προβλήματα στο μέλλον.

Επίσης ο Erdogan έχει συμφέρον να διατηρήσει στενούς οικονομικούς δεσμούς μεταξύ της Τουρκίας και του Ισραήλ. Στη διάρκεια της δεκαετίας της κρίσης, ήταν το εμπόριο αυτό που διατήρησε τη σχέση. Το 2018, η αξία του διμερούς εμπορίου έφτασε τα 6,2 δισ. Δολάρια, ενώ το 2019 αυτή μειώθηκε στα 5,5 δισ. δολάρια. Η Τουρκία είναι ο έκτος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος του Ισραήλ.

Τα επίσημα στατιστικά στοιχεία για το 2020 δεν έχουν ακόμη ανακοινωθεί, αλλά το εμπόριο αναπόφευκτα υπέστη πλήγμα εξαιτίας της πανδημίας. Η τουρκική οικονομία έχει πληγεί και ο Erdogan θέλει να διασφαλίσει ότι δεν θα υποφέρει περισσότερο.

Καθώς οι εντάσεις για το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσόγειο μεταξύ της Τουρκίας, της Ελλάδας και της Κύπρου είναι ισχυρές, το Ισραήλ, η Κύπρος και η Ελλάδα (μαζί με την Ιταλία) προωθούν το project του αγωγού eastMed, ο οποίος προβλέπεται να μεταφέρει φυσικό αέριο από το Ισραήλ στη Νότια Ευρώπη μέσω της Κύπρου και της Ελλάδας.

Ένα σχέδιο για τον αγωγού φυσικού αερίου μεταξύ Ισραήλ-Τουρκίας, για τον οποίο οι ειδικοί εκτιμούν ότι είναι η πιο βιώσιμη επιλογική οικονομικά και από άποψη logistics, έχει σταματήσει τα τελευταία χρόνια εξαιτίας των εντάσεων μεταξύ των δύο χωρών.

Αποδίδοντας μεγάλη σημασία στη διαφοροποίηση του ενεργειακού μείγματος της χώρας του, ο Erdogan ελπίζει ότι οι βελτιωμένες σχέσεις με το Ισραήλ μπορεί να επαναφέρουν το project στο προσκήνιο (ακυρώνοντας ταυτόχρονα το έργο του αγωγού EastMed).

Τέλος, παρά την εχθρότητα που αισθάνεται ο Τούρκος πρόεδρος για τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Benjamin Netanyahu, και τη σκληρή κριτική για τις Ισραηλινές του πολιτικές, ο Erdogan αντιλαμβάνεται την αξία της συνεχώς ανταλλαγής πληροφοριών και τη συνεργασία για θέματα αμοιβαίου ενδιαφέροντος όπως η Σύρια και η αντιμετώπιση της τρομοκρατίας, που θα μπορούσε να γίνει πιο βαθιά, εάν βελτιωθούν οι διμερείς σχέσεις.

Το Ισραήλ έχει τις δικές του ανησυχίες όταν πρόκειται για την Τουρκία, κυρίως για τις φιλικές σχέσεις του Erdogan με τη Hamas (γραφείο της οργάνωσης φιλοξενείται στην Κωνσταντινούπολη) και άλλων οργανώσεων συνδεδεμένων με τη Μουσουλμανική αδελφότητα, τη συμμαχία της Τουρκίας με το Κατάρ (που επίσης υποστηρίζει τη Hamas), και τέλος, τη σκληρή ρητορική του Erdogan απέναντι στο Ισραήλ, την οποία πολλοί υποστηρίζουν ότι είναι αντί-σημιτική.

Αναμφίβολα, εάν το Ισραήλ ξεκινούσε επαναπροσέγγιση με την Τουρκία, θα έθετε πολύ σαφείς όρους που θα έπρεπε να ικανοποιήσει ο Τούρκος πρόεδρος. Η έναρξη της προεδρίας του Biden, ίσως αποδειχθεί και για τις δύο χώρες μια ευκαιρία να εξερευνήσουν αυτή την πιθανότητα.

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση