Η Γραμμή Μαζινώ, η Κύπρος και το ναυάγιο της διπλωματίας της ΑΟΖ

Η Γαλλία σαρώθηκε νωρίς στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο (εφεξής Β΄ΠΠ) από τις σιδηρόφρακτες γερμανικές μεραρχίες και την γερμανική πολεμική αεροπορία. Μάλιστα, αν ένα γεγονός αποτέλεσε έκπληξη για τους παρατηρητές, αυτό δεν ήταν η ωμή εφαρμογή του δόγματος της στρατιωτικής ισχύος από τον Χίτλερ (όσοι δεν ήταν πολιτικοί μύωπες το διέβλεπαν χρόνια πριν, π.χ. ο Τσώρτσιλ), αλλά η ακαριαία ήττα των γαλλικών δυνάμεων. Ο εξαπολυθείς από τους Ναζί κεραυνοβόλος πόλεμος (1) επέτυχε απολύτως τους σκοπούς του, δοθέντος ότι κατελήφθησαν ταχέως η Γαλλία, το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο και η Ολλανδία (2).

Οι Γερμανοί επιτελείς είχαν καταστρώσει ένα πρωτοποριακό σχέδιο, όμως οι Γάλλοι ομόλογοί τους ήταν απαρχαιωμένοι στην στρατηγική. Η Γαλλία είχε κηρύξει τον πόλεμο στην Γερμανία από τον Σεπτέμβριο του 1949 και είχε παρατάξει τις δυνάμεις της (72 μεραρχίες) όπισθεν της Γραμμής Μαζινώ. Η προσκόλληση σε παρωχημένους τρόπους πολέμου (3) απεδείχθη μοιραία.

Η ονομαστή Γραμμή Μαζινώ (4) άρχισε να κατασκευάζεται μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και επρόκειτο για μια σειρά οχυρωματικών έργων στην γαλλογερμανική μεθόριο. Αιτία της σύλληψης και υλοποίησης του τιτάνιου αυτού έργου ήταν οι μνήμες του Μεγάλου Πολέμου (5). Το γεγονός ότι διεξήχθη σχεδόν εξ ολοκλήρου στα χαρακώματα, τουλάχιστον στο δυτικό μέτωπο, οδήγησε την Γαλλία στην δημιουργία ενός γιγάντιου χαρακώματος. Στο κατώφλι του Β΄ΠΠ, λοιπόν, οι Γάλλοι εκτίμησαν εσφαλμένως τις γερμανικές διαθέσεις και αποφάσισαν να προβάλουν άμυνα κυρίως στην Γραμμή Μαζινώ υποθέτοντας ότι εκεί θα εκδήλωνε την επίθεση ο γερμανικός στρατός. Το ιστορικό αποτέλεσμα είναι γνωστό: με έναν αδιανόητο (για τους Γάλλους…) ελιγμό των Γερμανών η γαλλική άμυνα κατέρρευσε και οι Γάλλοι στρατιώτες παγιδεύτηκαν στο φαραωνικό χαράκωμα, το οποίο προοριζόταν να τους προστατεύσει. Εν τέλει η Γραμμή Μαζινώ δεν απέτρεψε την ήττα, αντιθέτως την διευκόλυνε.


Τι σχέση μπορεί να έχουν τα ανωτέρω με τον Ελληνισμό, Ελλάδα και Κύπρο;

Ο Ελληνισμός από το 1922 και μετά υποχωρεί από τις προαιώνιες εστίες του (6). Όποιος εντρυφήσει στις μαύρες συνέπειες της μικρασιατικής εκστρατείας διαπιστώνει ευχερώς ότι ο Ελευθέριος Βενιζέλος είχε δίκιο όταν ισχυρίστηκε πως η Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 ήταν χειρότερη και από την Άλωση του 1453 (7). Κατοπινή τραγωδία η παράνομη τουρκική εισβολή και κατοχή της μισής Κύπρου Ιούλιο και Αύγουστο του 1974. Στο υπαρκτό κυπριακό ζήτημα προστέθηκαν τότε εκατοντάδες χιλιάδες προσφύγων, χιλιάδες νεκροί και αγνοούμενοι. Η πολιτική αβελτηρία της Αθήνας να προασπίσει τον κυπριακό ελληνισμό την ώρα της επίθεσης, να ανταποδώσει τα πυρά και να διασώσει ό,τι μπορούσε, παγίωσε την κατάσταση που όλοι γνωρίζουμε, ήτοι την παραμονή έως σήμερα 40.000 τουρκικών στρατευμάτων κατοχής στα ζεστά κυπριακά εδάφη. Τα εκδοθέντα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (8) είναι χρήσιμα αλλά δεν απωθούν τον κατακτητή. Αν προσθέσουμε σε αυτά και τις κατά καιρούς τρικυμιώδεις σχέσεις ανάμεσα στις ελλαδικές και κυπριακές ηγεσίες (9), βλέπουμε να εξηγείται η παρελθοντική δυστοκία ενιαίας αντιμετώπισης της τουρκικής απειλής στην Κύπρο και ευρύτερα στην ανατολική Μεσόγειο.

Το 1990 η αδύναμη στρατιωτικά Κύπρος αποφάσισε, εναρμονισμένη με την Ελλάδα, να αξιώσει την είσοδό της στην ευρωπαϊκή οικογένεια, προκειμένου να ανακόψει την διαιώνιση της υπαρκτής βαρβαρότητας και να αποτρέψει την επέκταση του άμεσου και άλλως αναπότρεπτου κινδύνου. Για αυτό στις 4 Ιουλίου του ίδιου έτους η Κυπριακή Δημοκρατία υπέβαλε αίτηση για να καταστεί μέλος της τότε ΕΟΚ. Στις 16 Απριλίου 2003 ο άθλος ολοκληρώθηκε. Ο αείμνηστος Τάσσος Παπαδόπουλος ως Πρόεδρος της μαρτυρικής Μεγαλονήσου υπέγραψε την Συνθήκη Προσχώρησης της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Τουρκία θα είχε απέναντί της πια όχι μια απομονωμένη χώρα, αλλά ένα ευρωπαϊκό κράτος, δηλαδή επαγωγικά σύσσωμη την Ευρώπη.

Επιπροσθέτως, η οδυσσειακή ελληνική διάνοια επέλεξε προς τον σκοπό ενίσχυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας την αξιοποίηση του διεθνούς δικαίου και των προβλεπόμενων σε αυτό θαλασσίων ζωνών. Τοιουτοτρόπως, η Κύπρος αρχικώς οριοθέτησε την Αποκλειστική Οικονομική της Ζώνη (ΑΟΖ) με το Ισραήλ, την Αίγυπτο και τον Λίβανο και εν συνεχεία προσέλκυσε πετρελαϊκές εταιρείες από τις ΗΠΑ, το Ισραήλ, την Γαλλία, την Ιταλία, το Κατάρ και την Νότια Κορέα.

Η λίαν ευρηματική αυτή διπλωματική εφαρμογή λειτούργησε άψογα όσο η Τουρκία ήταν στραμμένη προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Δύση. Η κόλουρη εδαφικά Κυπριακή Δημοκρατία κατόρθωσε να επιβάλει την ύπαρξή της και να διεκδικήσει καρπούς του διεθνούς δικαίου που η Ελλάδα ακόμη και σήμερα δεν έχει αξιωθεί. Το καθεστώς Ερντογάν όμως, εξαιτίας εσωτερικών πιέσεων και αλλαγών, απομακρύνθηκε από την Ευρώπη, και κάπως έτσι η Τουρκία αποδεσμεύτηκε από τον έλεγχό της και επομένως απελευθερώθηκε όσον αφορά τις κινήσεις της.

Ακολούθως προέβη σε πράξεις ενδεικτικές της αμετανόητης συμπεριφοράς της, σκυλεύοντας την περίκλειστη Αμμόχωστο, προωθώντας εδαφικά την κατοχή της στη Νεκρή Ζώνη και σαλτάροντας πειρατικά στην κυπριακή ΑΟΖ με τον Αττίλα ΙΙΙ. Η Κυπριακή Δημοκρατία στάθηκε ανήμπορη ενώπιον της κλιμακούμενης αυτής επιθετικότητας. Προκρίθηκε σε απάντηση των παράνομων και σοβαρών τουρκικών προκλήσεων η άσκηση υψηλής διπλωματίας. Πράγματι, Ελλάδα και Κύπρος προσκάλεσαν ισχυρές όμορες χώρες της ανατολικής Μεσογείου σε σύναψη συμμαχιών. Αυτόν τον σκοπό επιτελούν οι πολυμερείς συνεργασίες ανάμεσα σε Ελλάδα – Κύπρο – Αίγυπτο – Ισραήλ, καθώς και οι προστεθείσες με ΗΠΑ – Γαλλία – ΗΑΕ.

Όσο επιτυχή και να είναι παρ’ όλα αυτά τα προαναφερθέντα σχήματα συνεργασίας σε καμία περίπτωση δεν είναι ικανά να υποκαταστήσουν την αναγκαία σκληρή ισχύ που ελλείπει από την Κύπρο και η οποία θα αποσοβούσε την τουρκική απληστία.

Η ενσκήψασα πανδημία του κορονοϊού επέφερε αρνητικά αποτελέσματα σε όλες τις εκφάνσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας. Ένα εξ αυτών είναι και η κατακρήμνιση της τιμής του πετρελαίου, τροπή που κατέστησε ασύμφορη την ολοκλήρωση των εργασιών των πετρελαϊκών κολοσσών στην κυπριακή ΑΟΖ. Φήμες λένε ότι η αμερικανική EXXON MOBIL σκέφτεται ακόμη και την οριστική αποχώρηση (υφίστανται και άλλοι σοβαροί λόγοι), την ώρα που οι λοιπές εταιρείες αναβάλλουν μέχρι το 2021 τις ερευνητικές τους γεωτρήσεις στα κυπριακά τεμάχια. Από την άλλη πλευρά, το τουρκικό καθεστώς, εκμεταλλευόμενο την αυτονόητη πολιτική κόστους-οφέλους των εταιρειών αλλά και τα δικά του ερευνητικά σκάφη, προωθεί ανενόχλητο πλέον τις παράνομες διεκδικήσεις του. Απέστειλε το γεωτρύπανο Γιαβούζ για έρευνες στο τεμάχιο 6, στο οποίο κατά το παρελθόν είχε διενεργήσει φιλόδοξη έρευνα η γαλλική ΤΟΤΑL. Η αντίθετη στο διεθνές δίκαιο τουρκική πράξη απέδειξε – σύμφωνα με τον πρώην Διοικητή της ΚΥΠ Αντιστράτηγο ε.α. Ανδρέα Πενταρά – δύο τινά: α) ότι η Τουρκία εκτελεί με συνέπεια τους μακρόπνοους σχεδιασμούς της και β) ότι δεν θα την σταματήσουν οι ευρωπαϊκές κυρώσεις και οι ασθενείς επικλήσεις της διεθνούς νομιμότητας. Ο ίδιος, γνώστης λεπτομερειών που δεν είναι προσιτές σε πολλούς, χαρακτηρίζει δικαιολογημένα την στρατηγική της Κυπριακής Δημοκρατίας «όραμα» και την άναντη οδό που αυτή βαδίζει «αρχή του άδοξου τέλους» αυτού του οράματος «που αποσκοπούσε στην εκμετάλλευση του φυσικού αερίου στην ΑΟΖ της ΚΔ».

Η Κυπριακή Δημοκρατία εξοπλίζεται και οι δυνάμεις της εκπαιδεύονται, αλλά κρίνοντας εκ του αποτελέσματος αυτό δεν είναι αρκετό. Συν τοις άλλοις, συνάπτει συμμαχίες με σεβαστά κράτη, αλλά ουδέν εξ αυτών θα πολεμήσει υπέρ της άμυνάς της.

Διαπιστώνουμε ότι η επανάπαυση Ελλάδος και Κύπρου στην «διπλωματία της ΑΟΖ» και η μη στρατιωτική ενδυνάμωση της Κύπρου κατέληξε σε διακινδύνευση του στρατηγικού βάθους του Ελληνισμού. Η ωμή τουρκική απειλή υπερέβη τις έωλες στοχοθεσίες του, διότι η εμπλοκή στην κυπριακή ΑΟΖ των μεγαλύτερων πετρελαϊκών εταιρειών του κόσμου δεν απέτρεψε την πάντοτε διεκδικούσα Άγκυρα. Αντιθέτως, δυστυχώς, αποκοίμισε την ελληνική στρατηγική, η οποία τώρα προσπαθεί να κατευνάσει την επιτιθέμενη Τουρκία και όχι να την αποτρέψει.

Συγκριτικώς, οι ομοιότητες της Γραμμής Μαζινώ και της ελληνικής διπλωματίας της ΑΟΖ συγκλίνουν στο γεγονός ότι αμφότερες μετετράπησαν σε παγίδες των εμπνευστών τους. Και μπορεί η Γαλλία να αποτίναξε τον ναζιστικό δυνάστη μετά την παρέλευση τεσσάρων και πλέον ετών, αλλά Ελλάδα και Κύπρος δεν διαθέτουν τέτοια πολυτέλεια. Αν χαθεί το στρατηγικό βάθος του Ελληνισμού που είναι η ανατολική Μεσόγειος και το Αιγαίο (αδιάρρηκτα ενωμένα), η Τουρκία θα επεκταθεί συνοριακά, προκαλώντας ασφυξία στην Κύπρο, και γεωπολιτική πάρεση στην Ελλάδα. Και βέβαια θα φτάσει έως του σημείου να εμπορεύεται τα κοιτάσματα αντί της Κύπρου.

Ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών ισχυρίστηκε σε πρόσφατη ραδιοφωνική συνέντευξή του πως «η Τουρκία δεν ανταποκρίνεται στη χείρα φιλίας που μονίμως τείνει η χώρα μας». Ωστόσο, όταν εκείνος στον οποίον τείνεις χείρα φιλίας δεν τείνει και την δική του για χειραψία, τότε ελλοχεύει ο κίνδυνος αργά ή γρήγορα να σου κόψει το τεταμένο άκρο.

Καθίσταται σαφής η αναγκαιότητα οικοδόμησης στρατιωτικής γέφυρας προς την Κύπρο, πριν να είναι αργά. Η ικανή και αποτελεσματική εναλλαγή διπλωματίας και στρατιωτικής ισχύος θωρακίζει τα κράτη, υπεραμύνεται των δικαιωμάτων τους και εδραιώνει τις στοχεύσεις τους.

Καιρός να αντιστρέψουμε την κατάσταση.

Παραπομπές

1. Blitzkrieg γερμανιστί.

2. Η εξέλιξη αυτή απομόνωσε την Μεγάλη Βρετανία, αφού παρέμεινε η μόνη ελεύθερη, εμπόλεμη χώρα, μη μέλος του Άξονα στην Ευρώπη εκείνη την στιγμή (Μάιος 1940).

3. Martin van Creveld, «ΠΟΛΕΜΟΣ – ΑΠΟ ΤΗ ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΜΑΡΝΗ ΣΤΟ ΙΡΑΚ», εκδ. Γκοβόστη, σελ. 152.

4. Από τον Γάλλο υπουργό Πολέμου Αντρέ Μαζινώ, λοχία στον Α΄ΠΠ. Norman Stone, «ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ», εκδ. Ψυχογιός, σελ. 72.

5. Έτσι αποκαλείτο ο Α΄ΠΠ μέχρι τον Β΄ΠΠ, οπότε και απέκτησε αριθμητική ονομασία.

6. Μικρά Ασία και Θράκη.

7. Με την Άλωση κατακτήθηκαν οι ελληνικοί πληθυσμοί στα εδάφη τους, ενώ με την Καταστροφή του ΄22 εκριζώθηκαν για πάντα από αυτά.

8. 353/1974, 357/1974, κ.λπ.

9. Είναι γεγονός η δυσκολία επικοινωνίας μεταξύ τους μέχρι το 1974. Και κατόπιν της εισβολής η δυσκολία συνεργασίας παρέμεινε, όπως καταδεικνύει στο σπουδαίο επί του θέματος βιβλίο του «Οι σχέσεις Αθηνών-Λευκωσίας και το Κυπριακό 1977-1988» ο υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου Νίκος Χριστοδουλίδης.

Παναγιώτης Μπαλακτάρης
Liberal


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση