Το επόμενο 6μηνο - Η Γαλλία, η Ελλάδα και το τελικό crash test για την Ευρωζώνη

Γράφει ο Μενέλαος Τασιόπουλος

Οι δίδυμες εκλογές στη Γαλλία και την Ελλάδα δημιουργούν συνθήκες αστάθειας και ρευστότητας, ταυτόχρονα στον κλειστό πυρήνα και την περιφέρεια της Ευρώπης. Η κυριαρχία Ολάντ και η επόμενη κυβέρνηση στην Αθήνα, σε ένα απολύτως διαφορετικής σύνθεσης Κοινοβούλιο, θα εντείνουν το κλίμα που ήδη εμπεδώνεται στο διεθνές προσκήνιο, ότι η γερμανική Ευρώπη της μονομερούς δημοσιονομικής πειθαρχίας και του νέου Συμφώνου του Ευρώ, μέσα στο καλοκαίρι, μόνον διαλυτικά μπορεί να λειτουργήσει για την ένωση.

Η Γαλλία και η Ελλάδα θα προσθέσουν πολιτικές παραμέτρους στις δημοσιονομικές και χρηματοοικονομικές παραμέτρους που ήδη δεσπόζουν στην Ευρώπη. Ο γερμανικός εθνικισμός και μεγαλοϊδεατισμός δεν θα μείνει για πολύ χρονικό διάστημα ακόμη αναπάντητος. Επίσης η αδύναμη και «ματαιόδοξη» τεχνοκρατία των Βρυξελλών δεν θα μείνει για μεγάλο χρονικό διάστημα ανεξέλεγκτη από τα κράτη και τα έθνη-τροφοδότες της. Το ευρωπαϊκό πείραμα αποτυγχάνει γιατί δεν εγγυάται καμία ευημερία στους λαούς, αλλά και καμία σταθερή αναπτυξιακή διέξοδο στις αγορές.

Βεβαίως δεν είναι δυνατόν να περιμένει κάποιος ραγδαίες και τελικές εξελίξεις στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα. Οι εκλογές στη Γαλλία και την Ελλάδα ανοίγουν ένα εξάμηνο, που κλείνει με τις αμερικανικές εκλογές. Από εκεί και πέρα θα περιμένουμε τις οριστικές λύσεις. Το αν δηλαδή υπάρχουν περιθώρια να μείνει ενωμένη η Ευρωζώνη ή θα αρχίσει το «ξήλωμα του πουλόβερ», το πλέον πιθανό από την Ελλάδα. Επίσης το κατά πόσον η Γερμανία θα θελήσει να επιδείξει διαλεκτική στάση απέναντι στους εταίρους της είτε στον Βορρά είτε στον Νότο. Επίσης το κατά πόσον το Βερολίνο μπορεί να σκεφθεί και να σχεδιάσει πολιτικές, πέρα από τα στενά νοούμενα συμφέροντά του. Η ίδια η πραγματικότητα στην Ευρωζώνη θα δρομολογήσει την ταχύτητα των εξελίξεων, αλλά δεν μπορούμε να περιμένουμε ότι η «φούσκα» του ευρώ θα σκάσει ανεξέλεγκτα, υπό τη μορφή του κραχ. Κάτι τέτοιο θα σήμαινε μια αιφνίδια καταστροφή για την παγκόσμια οικονομία. Η ίδια η παρουσία της Ελλάδας εγγυάται ότι ουσιαστικά δεν θα υπάρξει απόλυτο «ντόμινο» σε καμία περίπτωση. Το «ντόμινο», όπως και οι χρεοκοπίες, θα είναι ελεγχόμενο. Αν δεν φύγει η Ελλάδα από την Ευρωζώνη, δεν μπορεί να ξεκινήσει η μόνιμη ανατροπή των δεδομένων.

Από την άλλη, όμως, η παραμονή της Ελλάδας στην Ευρωζώνη δεν σημαίνει ότι το πείραμα του ευρώ θα αρχίσει να πετυχαίνει. Η ύφεση, που κυριαρχεί σε όλο και περισσότερες οικονομίες, αποκτά δεσπόζουσα θέση έναντι των πάντων. Επίσης η αξιολόγηση των ΑΑΑ, αρχίζει μήνα μήνα να αμφισβητείται από τα οικονομικά στοιχεία και τους οίκους αξιολόγησης. Οταν μεγάλες δυνάμεις της Ευρώπης, όπως η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία, ακόμη και η Ολλανδία, απειλούνται με υποβάθμιση στο επίπεδο ΑΑ, τότε όλη η Ευρωζώνη, αλλά και η διεθνής οικονομία, θα πρέπει να υπολογίζει μια Ευρώπη ΑΑ και όχι ΑΑΑ. Το γεγονός ότι η Γερμανία, συνεχίζοντας να επιμένει στο υφεσιακό πλάνο της δημοσιονομικής προσαρμογής με παράλογους στόχους και μη κυκλοφορία ενός πιο πληθωριστικού ευρώ, θα κατορθώσει να έχει αυτή τα ΑΑΑ, σε μια Ευρώπη ΑΑ, δεν αποτελεί παράμετρο σταθεροποίησης, αλλά, αντίθετα, ανατροπής των δεδομένων.

Η παρουσία Ολάντ στο ευρωπαϊκό προσκήνιο, εφόσον επιβεβαιωθούν οι δημοσκοπήσεις στη Γαλλία, με την έντονη αμφισβήτηση του περιεχομένου της νέας Συνθήκης του Ευρώ, όσοι και αν είναι οι «εκβιασμοί» της Γερμανίας, με την Ισπανία και την Ιταλία να πιέζονται από τις συνθήκες, θα δημιουργήσει μια ζώνη «απομονωτισμού» στη Γερμανία. Η θεώρηση πραγμάτων του «μπάτλερ» της Μέρκελ, Σαρκοζί, σε μια ύστατη προσπάθεια να μείνει ζωντανός στην κούρσα της εξουσίας, περί «κενής καρέκλας» στην οποία αναφέρθηκε, ήρθε για να μείνει. Εστω και αν δεν διατυπωθεί στην «γκωλική» αυτή διαλεκτική, υπογραμμίζει την τάση που αρχίζει να επικρατεί στο Παρίσι, και είναι ο γαλλικός ευρωσκεπτικισμός και εθνισμός, που μπορεί να φέρει τη Γαλλία πολύ πιο κοντά στον Νότο, παρά στη Συνομοσπονδία του Ρήνου, όπως επικράτησε στην τελευταία τριετία.

Από την άλλη πλευρά, η Ελλάδα, ακόμη κι αν υποθέσουμε ότι ο επόμενος πρωθυπουργός της, Σαμαράς, είναι πολύ διαλλακτικός με τις επιλογές του Βερολίνου και η κυβέρνησή του, είτε αυτοδύναμη είτε, το πιθανότερο, συνασπισμού, με Κοινοβούλιο πολυκομματικό και στη βάση του αντιμνημονιακό, πολύ δύσκολα θα μπορεί να συνεχίσει να λέει «ναι» στην τρόικα, όπως την περίοδο Παπανδρέου και Παπαδήμου-Βενιζέλου. Αλλά και τα μνημόνια της Ελλάδας πόση αξιοπιστία μπορούν να διατηρήσουν, με τις προβλέψεις τους να διαψεύδονται συνεχώς και τα έκτακτα μέτρα να ξεπερνούν κάθε όριο κτηνωδίας;

Η Γερμανία απέναντι σε τέτοιες εξελίξεις μπορεί και να δείξει ευελιξία προτείνοντας μια τριζωνική Ευρώπη με πιο αυστηρά όρια και προδιαγραφές στον βασικό της πυρήνα, όπου θα υπάρξει και ευρωομόλογο, και πιο χαλαρά ως προς τις προδιαγραφές στον δεύτερο πυρήνα, όπου θα εξελίσσονται προγράμματα προσαρμογής και στήριξης από τον μηχανισμό σταθεροποίησης. Επίσης μπορεί να προβλέπεται ένα τρίτο επίπεδο, για περιπτώσεις όπως η Ελλάδα, αλλά και οι άλλες βαλκανικές ή πρώην ανατολικές χώρες, που δεν μπορούν να παρακολουθήσουν τα αυστηρά όρια του ευρώ, με κίνδυνο εσωτερικού κραχ στις οικονομίες τους, όπου θα υπάρξει διπλό νόμισμα. Δηλαδή να χρησιμοποιείται το ευρώ στις εξωτερικές συναλλαγές τους και ένας συνδυασμός πληθωριστικού εσωτερικού νομίσματος στις εγχώριες συναλλαγές τους, μισθούς-συντάξεις κ.λπ., κάτι που θα τροφοδοτήσει τη ρευστότητά τους, χωρίς να επηρεάζεται η διεθνής αξιοπιστία του ευρώ.

Με τον τρόπο αυτόν η Γερμανία θα επιδιώξει να κρατήσει τη Γαλλία στον Βορρά και το «Berlin Club», να δώσει διέξοδο αναπτυξιακό σε οικονομίες όπως της Ιταλίας και της Ισπανίας στον Νότο και να μετατρέψει σε ευρωπαϊκές (εσωτερικές) αποικίες την Ελλάδα και όσες άλλες δεν μπορούν να ακολουθήσουν τα δεδομένα του γερμανικού ευρώ.

Βεβαίως ακόμη και σε μια τέτοια εξέλιξη, κάποιος θα πρέπει να χρηματοδοτήσει την ανακεφαλαιοποίηση οικονομιών και τραπεζών στην Ευρώπη, κάτι που απαιτεί κεφάλαια, τα οποία δεν υπάρχουν, σύμφωνα με τη συνταγή του Βερολίνου. Τέτοιο ρόλο, όμως, μπορεί να παίξει το ΔΝΤ, ως μηχανισμός ασφαλείας μεταξύ των διεθνών αγορών και τραπεζών, που είναι φορτωμένες με κεφάλαια και αναζητούν ασφαλή επένδυσή τους, αλλά όχι με επιτόκια της τάξης του 0-1% και των διψασμένων για κεφάλαια στήριξης και επενδύσεις χωρών της Ευρωζώνης, που θα αποδέχονταν εύκολα να δίνουν επιτόκια της τάξης του 2-4%, μεσοσταθμικά. Η συγχώνευση ή η επιτροπεία του EFSF ή του ESM (του μόνιμου μηχανισμού σταθερότητας) από το ΔΝΤ θα κλείσει το έργο που άρχισαν από την Αθήνα και την Ουάσιγκτον οι Γ. Παπανδρέου και Στρος-Καν, με μεθοδολογία «μπάι πας» κεφαλαίων από τις διεθνείς αγορές και τις BRIC, μέσω ΔΝΤ, στην Ευρώπη.

Το σχέδιο αυτό, σε μια πρώτη ανάγνωση, δείχνει επαρκές. Δεν είναι, όμως! Διότι το έφτιαξαν τραπεζίτες και επικεφαλής funds, επιθετικού κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Δεν λαμβάνει υπόψη δύο κρίσιμες παραμέτρους. Πρώτον, ότι η Ευρώπη δεν είναι ένωση πολιτειών, αλλά ένωση εθνών. Δεύτερον, ότι ακριβώς επειδή εμπλέκονται τραπεζίτες, έχουν υποεκτιμήσει το κριτήριο της ευημερίας των λαών, που σημαίνει τη λειτουργία της πολιτικής. Το παγκόσμιο αυτό «deal» των λεσχών της παγκοσμιοποίησης θα καταρρεύσει ή θα δοκιμασθεί θεσμικά, μέσα από την πραγματικότητα των εθνών και την ανάγκη των κοινωνιών να ζουν με οράματα και βάσιμες προσδοκίες.

Το πλέον πιθανό είναι ότι, με απαρχή την Ελλάδα, που θα προτιμήσει την επιστροφή της στη Μεσόγειο, μέσα και από τον στρατηγικό άξονα με Κύπρο και Ισραήλ, η θεωρία θα καταρρεύσει πριν από την κυριαρχία του ΔΝΤ στην Ευρώπη. Σε δεύτερη φάση η Ιταλία θα αναλάβει τη δεσπόζουσα θέση της στον Νότο της Ευρώπης, μη αποδεχόμενη μαζί με την Ισπανία τις ντιρεκτίβες, αθέμιτου ανταγωνισμού, του Βορρά στην αναπτυξιακή και οικονομική διαδικασία. Σε μια τρίτη φάση η Μεγάλη Βρετανία θα ενεργοποιηθεί, δραστηριοποιούμενη στις χώρες της Σκανδιναβίας, σε μια προσπάθεια δημιουργίας μιας νέας ζώνης εμπορίου τύπου ΕΖΕΣ, που θα βλέπει επίσης στον ευρωπαϊκό Νότο και τη Μεσόγειο, στη βάση των διεθνών αγορών και τραπεζών, η έδρα των οποίων στην Ευρώπη βρίσκεται επί του εδάφους της. Σε απάντηση, η Γερμανία μπορεί να δομήσει, ως δημοσιονομική και οικονομική ένωση, το «Berlin Club» κρατώντας τη Γαλλία μέσα σε μια νέα Συνομοσπονδία του Ρήνου. Η Γερμανία θα χρηματοδοτήσει με το «σκληρό» ευρώ το Παρίσι, προκειμένου να υπάρξει απόλυτη σύγκλιση, αλλά και μια ελαστικοποίηση στο ευρω-μάρκο. Το Βερολίνο με τον τρόπο αυτόν μπορεί να επιδιώξει και να πετύχει την αναστροφή της συγκρότησης μιας νέας Αντάντ (Αγγλίας-Γαλλίας), αλλά όλα θα κριθούν από τις επιλογές της Γαλλίας ως προς το κατά πόσον θα μείνει στον γερμανογαλλικό άξονα του Βορρά ή θα επιστρέψει ως ηγετική δύναμη στη ζώνη του Νότου, συμπληρώνοντας τις βιομηχανικές δυνάμεις της Ιταλίας και της Ισπανίας.

Η Ελλάδα, με τη στρατηγική επιλογή της εκτός Ευρώπης, μπορεί να επαναφέρει τις ΗΠΑ, ως έθνος-υπερδύναμη στη Μεσόγειο, σε μια ειδική στρατηγική σχέση στον Νότο, όπως η σχέση ΗΠΑ-Βρετανίας στον Βορρά, και να ενθαρρύνει νέα δεδομένα στη Βαλκανική, με τη Ρωσία να έρχεται σε συσχετισμό με τις ΗΠΑ προκειμένου να υπάρξει μια «νέα Γιάλτα» στη Μεσόγειο και τα Βαλκάνια, όχι μέσω περιφερειακών δυνάμεων τύπου Τουρκίας, αλλά απευθείας με την «υιοθεσία», στρατηγική-στρατιωτική σχέση, με ιστορικά έθνη της ευρύτερης περιοχής. Η Γερμανία στην περίπτωση αυτή θα μείνει ισχυρή και κυρίαρχη, αλλά περίκλειστη, άρα ελεγχόμενη, στο κέντρο της Ευρώπης.

Στο επόμενο εξάμηνο θα εξελιχθεί το τελικό crash test για την Ευρώπη του Μάαστριχτ και της Λισαβόνας. Στη συνέχεια όλα είναι ανοιχτά και τα γεωπολιτικά «στοιχήματα» ευημερίας και αναδιάταξης δυνάμεων στο τραπέζι…

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση