Τα φοροπαλούκια έχουν... ιστορία

Κυβερνήσεις - μαριονέτες με

κοινό παρονομαστή τη σάτιρα

Καθώς ξυπνάμε από τη «δανει­κή» ευημερία των τελευταί­ων χρόνων και βγαίνουμε από τις ψευδαισθήσεις της «ισχυρής Ελ­λάδας», αντιλαμβανόμαστε ότι αυτά που ζούμε δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνουν: Κυβερνήσεις - μαρι­ονέτες, πιστωτές, τραπεζίτες, λαμόγια. Επόπτες από τη μια και ο λαός που πληρώνει τα σπασμένα από την άλλη. Κοινός ιστορικός παρονομαστής η σά­τιρα, όπως μας θυμίζει στο κείμενο που ακολουθεί ο αναγνώστης και φί­λος του «Π» Κώστας Καπετανάκης, με­ταπτυχιακός φοιτητής Πολιτικής Επι­στήμης και Ιστορίας στο Πάντειο.

Η περίοδος κατά τα τέλη του 19ου αιώνα χαρακτηρίζεται από την εξα­γωγή κεφαλαίου από διάφορους ευ­ρωπαϊκούς τραπεζικούς οίκους και ιδιώτες σε χώρες εκτός της Ευρώπης. Οι τοποθετήσεις των κεφαλαίων γίνο­νται συνήθως με τη μορφή δανείων έτσι ώστε οι Ευρωπαίοι κεφαλαιούχοι να εξασφαλίσουν μέσω των εγγυή­σεων των εθνικών προσόδων τα κέρ­δη τους από τα κράτη της περιφέρειας. Η υπόθεση αυτή διαμορφώνει τις προϋποθέσεις ώστε τα δανειζόμενα κράτη να εξαρτώνται πολιτικά και οι­κονομικά από τους δανειστές του ευ­ρωπαϊκού κεφαλαίου. Το γεγονός αυ­τό εξηγεί και έναν από τους λόγους εξαιτίας του οποίου ανοίγουν οι ξέ­νες χρηματαγορές και για την Ελλάδα κατά το 1879.

Αν μοιάζει σε κάτι η εποχή εκείνη με τη δική μας, είναι στο ότι οι ελληνι­κές κυβερνήσεις συνάπτοντας δάνεια με τους εξωτερικούς οικονομικούς οί­κους έμπαιναν σε έναν φαύλο κύκλο: Νέα δάνεια προκειμένου να αποπλη­ρώσουν παλαιότερα δάνεια. Συνεπώς, το αποτέλεσμα, τόσο για το ιστορικό παρελθόν όσο και για το παρόν, είναι ο παρασιτισμός του ευρωπαϊκού κεφαλαίου στην εθνική οικονομία και η εξαθλίωση του λαού από του φόρους. Από την άλλη, την περίοδο του 19ου αιώνα τη χαρακτηρίζει το άλυτο εθνι­κό ζήτημα που αποτελεί και το πεδίο μέσα από το οποίο διαμορφώνονται οι κοινωνικές εντάσεις και ο δημαγω­γικός λόγος. Έτσι τα προβλήματα την περίοδο αυτή ο ελληνικός λαός συνή­θιζε να τα αποδίδει σε ό,τι είχε να κάνει με την απελευθέρωση του αλύτρω­του ελληνισμού. Αντίθετα, στην εποχή μας συναντάμε απόψεις από διάφορα κομμάτια της κοινωνίας που ανάγουν τα προβλήματα της σημερινής κατά­στασης είτε στο πελατειακό κράτος εί­τε στα παράλογα επιδόματα προηγού­μενων ετών είτε στο γεγονός της οξυμμένης αντίθεσης μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας.

Οι αντιλήψεις της κοινωνίας σαφώς και διαφέρουν από εποχή σε εποχή και οι ερμηνείες των ιστορικών γεγο­νότων από την κοινή γνώμη έχουν να κάνουν με το πολιτισμικό και κοινωνι­κό πλαίσιο κάθε ιστορικής περιόδου. Παρ’ όλα αυτά, εάν ανατρέξουμε στον σατιρικό Τύπο την εποχή των δανείων του τέλους του 19ου αιώνα και στις πλατείες του σήμερα θα διακρίνουμε αντιλήψεις που έχουν άρωμα από αυτό το παρελθόν αλλά με διαφορετικό πε­ριεχόμενο ως προς το νόημά τους. Στη λαϊκή σατιρική εφημερίδα «Αριστοφά­νης» που αργότερα θα μετονομαστεί σε «Νέο Αριστοφάνη», την περίοδο της σύναψης των δανείων συχνά γίνε­ται λόγος για τις κυβερνήσεις οι οποίες είναι «φαυλοκρατικές» και τους πολι­τικούς οι οποίοι είναι «καλπουζάνοι». Σήμερα, όπως και σε ανάλογες περι­πτώσεις (πτώχευσης) του παρελθόντος για μεγάλη μερίδα του κόσμου τα πολι­τικά πρόσωπα χαρακτηρίζονται αναξι­όπιστοι και κλέφτες.

Από την άλλη, δεν μπορούμε να ταυ­τίσουμε τις αντιλήψεις εκείνης της επο­χής με τη σημερινή με κοινό σημείο αναφοράς τη γνώμη που είχαν για τα πολιτικά πρόσωπα από τη στιγμή που τότε οι χαρακτηρισμοί ήταν και προϊ­όν αλυτρωτικών συναισθημάτων. Αυτό όμως που προέχει και στις δυο εποχές είναι η αντίληψη που έχει η κοινωνία απέναντι στην αντίθεση μεταξύ ιδιωτι­κού και δημόσιου συμφέροντος.

Ένα από τα πράγματα όμως που μέ­νουν διαχρονικά αναλλοίωτα είναι το μαστίγωμα των κυβερνήσεων από τον κόσμο της σάτιρας, η οποία αποτελεί και προϊόν έμπνευσης και έκφρασης της κοινωνικής διαμαρτυρίας.

Έτσι, λοιπόν, σήμερα τα φορολογι­κά μέτρα που έχει πάρει η κυβέρνηση έχουν κάνει τον κόσμο της σάτιρας να καυτηριάζει την πολιτική της μέσα από άρθρα και γελοιογραφίες. Στην εποχή της δανειακής πολιτικής του τέλους του 19ουαιώνα ο «Αριστοφάνης» που διακρίνεται από μια αμφίδρομη επιρ­ροή μεταξύ των λαϊκών κοινωνικών στρωμάτων γράφει στις 29 Σεπτέμβρη του 1884 για να καυτηριάσει τις φο­ρολογικές επιβαρύνσεις «βρε φορο­μπήχτη Χαρίλαε Τρικούπη τι τρως τον ιδρώτα μας σκυλί, ωσάν χαρούπι; Γιατί στα δάκρυά μας γελάς και όλο χορεύεις και την φτωχή πατρίδα μας πάντα τουρκοπεδεύεις; Χωρίς να λυπάσαι, χωρίς να την πονείς, μα θα έρθει η ώρα, που ούτε θα φανείς».

Επίσης αυτό που έγραφε ο «Νέ­ος Αριστοφάνης» στις 24 Απρίλη του 1893, σε μια περίοδο που η Ελλάδα εί­χε εισέλθει στην τροχιά της χρεοκοπίας, θα μπορούσαμε να το συναντήσου­με ως αντίληψη στο σήμερα: «φαντα­στείτε έναν κατάχρεον άνθρωπο, όστις να καυχιέται ότι έκαμεν δάνειο διά να πληρώσει τους τόκους, αν είναι δυνα­τόν να καυχάται αφού τα χρέη του προφανώς αυξάνουν και αφού δεν δύναται να πληρώσει τους τόκους των παλαιών χρεών. Πώς θα δυνηθεί εις το μέλλον να πληρώσει και τους τόκους του νέου;»

Τελικά ζούμε σε ένα έργο που ο λαός είναι αυτός που πληρώνει τα βά­ρη των κυβερνήσεων οι οποίες κάθε φορά βασίζονται στις ντόπιες και ξέ­νες κυρίαρχες κοινωνικές δυνάμεις. Σε μια παράσταση όμως που το επί­πεδο της κοινωνίας και της οικονομί­ας είναι εντελώς διαφορετικό από το παρελθόν.

Πηγή

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση