Από Δανία του Νότου, Ισραήλ του Βορρά...

Όσο η κεμαλική Τουρκία ήταν στραμμένη προς τη Δύση η πολιτική του κατευνασμού αποδείχτηκε αρκούντως αποδοτική.

Η Ε.Ε. προκειμένου να την δεχτεί στους κόλπους της είχε επιβάλει κανόνες οικονομικής και θεσμικής σύγκλισης. Οι ΗΠΑ στα πλαίσια του ΝΑΤΟ δεν επιθυμούσαν να υπάρχει οποιοδήποτε ρήγμα στη Ν.Α. πτέρυγα και όταν χρειάζονταν, όπως π.χ. στα Ίμια, παρέμβαιναν πυροσβεστικά...

Αν εξαιρέσει κάποιος το ζήτημα της Κύπρου, όπου μια δράκα πραξικοπηματιών διπλωματικά και ιστορικά αστοιχείωτων καραβανάδων "πούλησε" το νησί δίνοντας νομική επίφαση στην εισβολή, άλλες απώλειες δεν είχαμε.

Η κατάσταση αυτή του δυτικού προσανατολισμού εξασφάλιζε τη βεβαιότητα πως η Τουρκία δεν προέβαινε σε κάποια πράξη έναντι της Ελλάδας ή της Κύπρου η οποία θα έβαζε σε κίνδυνο την προοπτική της στην Ε.Ε. και τη θέση της στη Δύση.

Τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν εδώ και αρκετά χρόνια όταν αρκετοί ευρωπαίοι πολιτικοί κατέστησαν σαφές πως η Τουρκία δεν πρόκειται ποτέ να γίνει πλήρες μέλος της Ε.Ε.

Την ίδια περίοδο στην Τουρκία οι πληθυσμοί της Ανατολίας αυξανόμενοι ταχύτερα από τους δυτικόστροφους των παραλίων και η χώρα συνολικά στρεφόταν προς την αναβάθμιση του ρόλου του Ισλάμ στην πολιτική, κοινωνική και οικονομική ζωή.

Μοιραία κάποια στιγμή τα "κεμαλικά" κόμματα παραμερίστηκαν και κυρίαρχος αναδείχτηκε ο Ρετζέπ Ταγιπ Ερντογάν.

Σταδιακά η Τουρκία άλλαξε προσανατολισμό, αντί να εκλιπαρεί τη Δύση για υποστήριξη, άρχισε να εκβιάζει και να μεθοδεύει την απόκτηση επιρροής στους μουσουλμανικούς πληθυσμούς που διαβιούν σε δυτικές χώρες.

Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες κοιμούνται τον ύπνο του δικαίου καθώς τα βαλκάνια, το Αιγαίο και η Ανατολική Μεσόγειος νομίζουν πως βρίσκονται μακριά.

Θα ξυπνήσουν λίγο πριν κάποιος Πούτιν ή Ερντογάν αποφασίσουν να κλείσουν τις στρόφιγγες των ενεργειακών αγωγών, αφήνοντας τους στο έλεος κάποιου Χειμώνα.

Ας μην κατηγορούμε τους άλλους όμως γιατί δεν αντιλαμβάνονται την ουσία του ελληνικού προβλήματος σε σχέση με την Τουρκία. Και εμείς κάτι ανάλογο κάνουμε όταν οι εταίροι μας στην Ε.Ε. όπως η Πολωνία, η Εσθονία κλπ. ζητάνε έμπρακτη αλληλεγγύη απέναντι στις επεκτατικές βλέψεις της Ρωσίας. Δεν είναι εύκολο κάποιος Έλληνας πολιτικός να αναλάβει το κόστος την αμυντικής αλληλεγγύης στα σύνορα των χωρών αυτών. Θα ωρύονται αριστεροί και δεξιοί των άκρων για ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις και θυσίες στο βωμό του κεφαλαίου... 

Αμυντικό δόγμα

Οι παραπάνω εξελίξεις σε σχέση με τους προσανατολισμούς της Τουρκίας μάς αναγκάζουν άρον-άρον να επαναπροσδιορίσουμε το δόγμα ασφαλείας της χώρας.

Η εθνική στρατηγική της χώρας έναντι της Τουρκίας και σε σχέση με τη θέση της χώρας μας στην Ευρώπη και τη Δύση επαναπροσδιορίζεται μέχρι να δημιουργήσει νέες ισορροπίες.

Η Ελλάδα είναι μια δυτική χώρα μέλος του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε. όπως οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες αλλά δεν συνορεύει με το Βέλγιο, την Ολλανδία και τη Δανία. Βρίσκεται ανάμεσα σε τρεις ηπείρους με αρκετά διαφορετικά πολιτισμικά χαρακτηριστικά και πολιτικά συστήματα.

Τούτο σημαίνει πως η αμυντική θωράκιση της χώρας πρέπει να αναβαθμιστεί σε σημείο που να μπορεί να αποτρέπει επιβουλές εναντίον της. Κατά συνέπεια οι ένοπλες δυνάμεις πρέπει να "αποδημοσιοϋπαλληλοποιηθούν" και οι αμυντικές δαπάνες να αναβαθμιστούν.

Το σκέλος της αμυντικής ισχύος που είχε παραμεληθεί τις τελευταίες δεκαετίες αναδεικνύεται και πάλι σε μια από τις βασικές προτεραιότητες της Ελλάδας.

Η Ελλάδα ανταποκρίθηκε επαρκώς με τη στήριξη κυρίως της Γαλλίας αλλά και των ΗΠΑ στις προκλήσεις της Τουρκίας τόσο σε σχέση με την προσπάθεια υβριδικής εισβολής από τον Έβρο, όσο και τις αυθαιρεσίες στην Ανατολική Μεσόγειο μέχρι νότια της Κρήτης.

Οι δυτικοί μπορεί να τρέφουν για καιρό την πεποίθηση πως με την τακτική του "μαστιγίου και του καρότου" θα καταφέρουν να επαναφέρουν την Τουρκία στην κατάσταση που βρισκόταν πριν ανέλθει ο Ερντογάν στην εξουσία.

Όποιος παρακολουθεί τις κοινωνικές, πολιτισμικές και θρησκευτικές εξελίξεις στο εσωτερικό της Τουρκίας αντιλαμβάνεται πως κάτι τέτοιο πλέον, αν όχι ακατόρθωτο, είναι δύσκολο. Η δημογραφική δυναμική και η πολιτισμική στροφή της τούρκικης κοινωνίας ορίζουν τις πολιτικές της επιλογές.

Η Ελλάδα λοιπόν θα πρέπει να δώσει προτεραιότητα στην αμυντική της ανασύνταξη και τον επαναπροσδιορισμό των σχέσεων εντός της Ε.Ε. και της Δύσης με βάση τα κοινά συμφέροντα στα Βαλκάνια και την Ανατολική Μεσόγειο.

Προς την κατεύθυνση αυτή κινούμαστε με αρκετή επιτυχία αν κρίνουμε από τον εκνευρισμό της Τουρκίας. 

Φρεγάτες ή ανεμότρατες…

Εσχάτως τα ζητήματα του αμυντικού εξοπλισμού της χώρας απασχολούν όλο και περισσότερο τη δημοσιότητα. Ξένες εταιρείες αμυντικού εξοπλισμού διαφημίζονται σε ελληνικά μέσα ενημέρωσης και επιχειρηματικά συμφέροντα προσδοκώντας την αύξηση των αμυντικών δαπανών που προτάσσουν τα σενάρια δημιουργίας εθνικής αμυντικής βιομηχανίας.

Τα μεγέθη της Ελλάδας είναι μικρά και άρα οι δυνητικές οικονομίες κλίμακος αρνητικές για να μπορέσει η Ελλάδα να καταφέρει να αναπτύξει σύγχρονα περίπλοκά οπλικά συστήματα.

Υπάρχουν κάποιες αμυντικές επιχειρήσεις που στέκονται στον διεθνή ανταγωνισμό, αναπτύσσοντας διάφορα εξαρτήματα και αυτές πρέπει να στηριχθούν.

Χώρες με τα μεγέθη της Ελλάδας στις ανάγκες αμυντικού εξοπλισμού πρέπει να κινούνται με το δόγμα πως θα καλύψουν τις ανάγκες τους με τα αποτελεσματικότερα οπλικά συστήματα στις καλύτερες τιμές.

Και κυρίως πώς θα εξασφαλίσουν οι ένοπλες δυνάμεις να λειτουργούν έτσι ώστε τα οπλικά αυτά συστήματα να βρεθούν την κατάλληλη στιγμή στα χέρια των πιο ικανών στρατιωτών της.


Η λύση "με ένα σμπάρο δυο τρυγόνια", εξασφάλιση της άμυνας και της οικονομικής ανάπτυξης εύκολα μπορεί να εξελιχθεί σε παγίδα, σε μια χώρα με "πελατοκρατικό" δημόσιο όπως η Ελλάδα. 

Οι δύο σχολές...

Παρακολουθώ τις τελευταίες εβδομάδες τον διάλογο και τα δημοσιεύματα για τις φρεγάτες που πρέπει επιλέξει το πολεμικό ναυτικό μιας και η αγορά των Ραφάλ και αναβάθμιση των F-16 φαίνεται πως εξασφαλίζουν καλές πιθανότητες επικράτησης στον αέρα.

Παρατηρώ λοιπόν πως υπάρχουν δυο στρατηγικά δόγματα με βάση τα οποία προκρίνονται οι επιλογές.

Το ένα υποστηρίζει πως σημασία δεν έχουν τόσο οι πλατφόρμες εκτόξευσης όπως είναι τα αεροπλάνα και τα πλοία αλλά τα ποιοτικά χαρακτηριστικά και οι ποσότητες των πυραύλων και των βλημάτων που θα επιλεγούν.

Οι τεχνολογικές εξελίξεις στους τομείς αυτούς είναι ραγδαίες και με βάση το πλήθος των νησιών που διαθέτει η Ελλάδα μπορεί να στήσει ένα ισχυρό φράγμα που θα εμποδίσει οποιαδήποτε απόβαση σε ελληνικό έδαφος ή επικράτηση στον αέρα και τη θάλασσα.

Η άλλη άποψη υποστηρίζει πως η αντιπαράθεση δεν περιορίζεται στα νησιά του Αιγαίου όπου τα υπάρχοντα οπλικά συστήματα καλύπτουν ένα σημαντικό μέρος των αναγκών. Τα νησιά από μόνα τους αποτελούν ένα στόλο με αβύθιστα αεροπλανοφόρα και βεληνεκές που αγγίζει ακόμη και την Άγκυρα στα βάθη της Τουρκίας.

Η άλλη άποψη υποστηρίζει πως η Ελλάδα οφείλει να προσφέρει ομπρέλα προστασίας εκτός του Αιγαίου και στη Ν.Α. Μεσόγειο σε νησιά όπως το Καστελόριζο και η Κύπρος. Επιπλέον η δημιουργία συμμαχικών δεσμών με χώρες όπως η Αίγυπτος, το Ισραήλ, η Σαουδική Αραβία, τα ΗΑΕ, προϋποθέτουν μονάδες που μπορούν να μεταφέρουν ισχυρή δύναμη πυρός αν χρειαστεί και μακριά από το σύμπλεγμα του Αιγαίου και τα ελληνικά σύνορα.

Αν απαιτείς από δυνητικούς συμμάχους παρουσία και στήριξη στο Αιγαίο ή την Κύπρο θα πρέπει και εσύ να συνδράμεις αν χρειαστεί στις προστριβές με το Ιράν, στα σύνορα της Αιγύπτου με τη Λιβύη, στον Περσικό ή στο Μαλί όπου Γάλλοι στρατιώτες μάχονται με τζιχαντιστές...

Τέτοιου είδους ανάγκες απαιτούν μεταξύ άλλων μεγάλες και ακριβές φρεγάτες και όχι σκάφη όπως οι τορπιλάκατοι που μπορεί να αποδειχτούν ιδιαίτερα αποτελεσματικά σε περιοχές όπως το Αιγαίο με τα εκατοντάδες νησιά και βραχονησίδες.

Αμφότερες οι απόψεις φαίνεται να έχουν ισχυρά ερείσματα λογικής...

Οι ειδικοί επί των εξοπλισμών και της στρατηγικής γνωρίζουν καλύτερα για να αποφασίσουν.

Εμείς οι δημοσιογράφοι και λοιποί δημοσιολόγοι είναι καλύτερα να μείνουμε στην ανάλυση και ερμηνεία των όποιων επιλογών στο κοινό.

Τι λέει η ιστορία...

Μερικές ιστορίες από το παρελθόν του τελευταίου μεγάλου πολέμου όμως έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Στον β’ Π.Π. π.χ. αν και το περιπλοκότερο και καλύτερο άρμα όταν ξεκίνησε ο πόλεμος ήταν το γερμανικό Tiger 1 αυτό που κέρδισε τελικά ήταν το αμερικάνικο Sherman που ήταν φθηνότερο και απλοϊκότερο.

Τα δυο αυτά τεθωρακισμένα είναι αντιπροσωπευτικά των δυο οικονομικών μοντέλων, του ναζιστικού με κεντρικό σχεδιασμό και του δυτικού των ανταγωνιζόμενων επιχειρήσεων και της ελεύθερης αγοράς.

Όταν οι αμερικάνικες αυτοκινητοβιομηχανίες προσκλήθηκαν να σχεδιάσουν ένα νέο τανκ, το σχεδίασαν με βάση το μοντέλο λειτουργίας τους: την αλυσίδα παραγωγής.

Στην αλυσίδα παραγωγής (Taylorism) κάθε εργαζόμενος ήταν κρίκος μιας αλυσίδας στην οποία έκανε μόνο μια συγκεκριμένη και συνήθως μονότονη δουλειά. Δεν χρειαζόταν μεγάλη εξειδίκευση και γνώση αυτού που κάνει. Αλλά όλοι έκαναν ό,τι έλεγε το σχέδιο και το παραγόμενο προϊόν ήταν ικανοποιητικό σε ποιότητα, το κόστος ήταν χαμηλό και οι παραγόμενες ποσότητες τεράστιες.

Η φιλοσοφία του αμερικανικού δόγματος ήταν πως σε ένα πόλεμο αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία είναι πώς αντικαθιστάς ταχύτερα από τον αντίπαλο τις απώλειες στο πεδίο της μάχης.

Τα γερμανικά Tiger στην αντιπαράθεση ένα προς ένα, ήταν με διαφορά αποτελεσματικότερα από τα Sherman αλλά ήταν βαριά και κολλούσαν εύκολα στη λάσπη και τον πάγο. Επιπλέον ήταν τόσο περίπλοκα που δύσκολα επισκευάζονταν στο πεδίο της μάχης.

Οι Γερμανοί κάποια στιγμή αντελήφθησαν το πλεονέκτημα του αμερικανικού ανταγωνιστικού καπιταλισμού με τις αλυσίδες παραγωγής που αντί για μόνο ειδικευμένους τεχνίτες απασχολούσαν και ανειδίκευτους και πολλές φορές γυναίκες. (Στο Β.Π.Π βρίσκονται οι ρίζες της οικονομικής πρώτα και κοινωνικής και πολιτικής χειραφέτησης των γυναικών).

Όταν ανέλαβε ο Albert Speer το υπουργείο αμυντικής βιομηχανίας στη ναζιστική Γερμανία προσπάθησε να εφαρμόσει το μοντέλο του ανταγωνισμού μεταξύ των μονάδων και της αλυσίδας παραγωγής. Ήταν όμως πλέον αργά και ο κλοιός είχε αρχίσει να σφίγγει γύρω από τις χώρες του Άξονα.

Το νόημα της ιστορίας είναι πως οι ανάγκες και οι επιδιώξεις ορίζουν τις επιλογές του κατάλληλου αμυντικού εξοπλισμού. Επιπλέον αν απαιτείς αλληλεγγύη από εταίρους και συμμάχους πρέπει να στείλεις και εσύ μονάδες στην Εσθονία, την Πολωνία, τον Περσικό και την Αφρική. Κάπως έτσι είχαμε στείλει παλαιότερα εκστρατευτικά σώματα στη Ν. Κορέα και την Κριμαία.

Μέχρι πρόσφατα λοιπόν η Ελλάδα είχε την πολυτέλεια να το παίζει "Δανία του Νότου" με δανεικά. Στις νέες συνθήκες θα πρέπει να κινηθεί προς το μοντέλο ενός Ισραήλ του βορρά ή έστω της Ε.Ε.

Κώστας Στούπας
Capital

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση