Η Ελλάδα είναι σημαντική για την Αίγυπτο

Επιτυχής κρίνεται η επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών κ. Δένδια στην Αίγυπτο, καθώς το Κάιρο προχώρησε στην τροποποίηση των συντεταγμένων του επίμαχου θαλάσσιου τεμαχίου (οικοπέδου) δεκαοκτώ. Τον εν λόγω τεμάχιο βρίσκεται ανατολικά του ορίου της μερικής οριοθέτησης με την Ελλάδα και τμήμα του ακολουθούσε την γραμμή την οποία διεκδικεί η Τουρκία ως εξωτερικό όριο της ΑΟΖ της. Η εξέλιξη αυτή έκανε πολλούς να σκεφτούν τις άριστες σχέσεις της ελληνικής κυβέρνησης με εκείνη της Αιγύπτου ή και την ικανότητα του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών, τα οποία συνέβαλαν στην υποχώρηση της Αιγύπτου.

Ουδείς μπορεί να αμφισβητήσει τα ανωτέρω. Όμως οι τωρινές αγαστές σχέσεις Ελλάδος και Αιγύπτου δεν εξηγούν από μόνες τους τον συμβιβασμό από μεριάς Καΐρου. Αυτό που πρέπει να εξετάσουμε είναι η μακροχρόνια στρατηγική του καθεστώτος Σίσι, το οποίο επιθυμεί αφενός την επιβίωσή του και αφετέρου την επιστροφή της Αιγύπτου ως μεγάλης δύναμης στην Ανατολική Μεσόγειο. Βλέποντας λοιπόν την μεγάλη εικόνα, οι λόγοι της αναβάθμισης των σχέσεων Ελλάδος και Αιγύπτου είναι καθαρά γεωστρατηγικοί και δεν έχουν να κάνουν μονάχα με τον ανταγωνισμό μεταξύ Καΐρου και Άγκυρας.

Ο Αιγύπτιος πρόεδρος Αλ-Σίσι, παρά το γεγονός ότι στηρίχθηκε αρχικά στην Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, σήμερα προσπαθεί να χαράξει μια περισσότερο αυτόνομη εξωτερική και περιφερειακή πολιτική. Παρά τις οικονομικές παθογένειες, η Αίγυπτος είναι η πολυπληθέστερη χώρα της Μέσης Ανατολής (έχει ξεπεράσει τα 100.000.000) και έχει μια από τις ισχυρότερες στρατιωτικές δυνάμεις παγκοσμίως. Αυτά την καθιστούν ως ενός εκ των ισχυρότερων κρατών της γειτονιάς μας.

Η φιλοδοξία αυτή είναι που φέρνει την Αίγυπτο σε σύγκρουση με την Τουρκία, αν και δεν πρέπει να παραβλέψουμε και τον ρόλο της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στην διαμάχη Αλ-Σίσι – Ερντογάν. Η Αίγυπτος, βασισμένη στο δόγμα Σαντάτ, συνεχίζει να βασίζεται τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ και πάει ένα βήμα παρακάτω με την αυξανόμενη συνεργασία και με άλλα κράτη της Δύσης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η αμυντική συνεργασία Αιγύπτου - Γαλλίας. Ταυτοχρόνως, το καθεστώς ενισχύει περαιτέρω την συμμαχία του με το Ισραήλ και συμμετέχει στις τριμερείς με την Ελλάδα και την Κύπρο.

Η Αίγυπτος, ωστόσο, δεν ακολουθεί πιστά τα προστάγματα της Δύσης: το καθεστώς Σίσι αγοράζει όπλα από την Ρωσία, συνομιλεί με το καθεστώς Άσαντ στην Συρία και συνεργάζεται με την Κίνα, μιας και η Διώρυγα του Σουέζ διαθέτει μια εξαιρετικά σημαντική θέση στον θαλάσσιο διάδρομο του «Νέου Δρόμου του Μεταξιού».

Ποια είναι λοιπόν η θέση της Ελλάδος σε αυτό το γεωπολιτικό παίγνιο και γιατί η χώρα μας είναι σημαντική για την Αίγυπτο; Οι απαντήσεις στις ερωτήσεις αυτές είναι τρεις:

Πρώτον, οι σχέσεις με την Ελλάδα, καθώς και οι τριμερείς με την Κύπρο και το Ισραήλ, δίνουν μια ανάσα σε μια Αίγυπτο η οποία νιώθει «πνιγμένη». Ας θυμηθούμε λίγο τον χάρτη της Αιγύπτου: στα δυτικά, βρίσκεται η Λιβύη στην οποία η Τουρκία παραμένει παρούσα τόσο πολιτικά όσο και στρατιωτικά. Στον Νότο, η Αίγυπτος συνορεύει με το Σουδάν όπου η κατάσταση παραμένει πολιτικά ασταθής μετά το πραξικόπημα του 2019, ενώ το Σουδάν αποτελεί μέρος του ζητήματος του Νείλου. Στα βορειοανατολικά, η Αίγυπτος συνορεύει με την Λωρίδα της Γάζας και γι’ αυτό πρέπει πάντα να είναι προσεκτική για τις κινήσεις της Χαμάς και των λοιπών ισλαμιστικών οργανώσεων που δραστηριοποιούνται στην περιοχή. Η Αίγυπτος, επομένως, έχοντας να αντιμετωπίσει αυτή την αστάθεια στον περίγυρό της, δεν επιθυμεί να έχει και μια αναθεωρητική Τουρκία να αλωνίζει στον Βορρά, και η σύμπραξη με την Ελλάδα εμποδίζει την επέκταση της τουρκικής κυριαρχίας στην Ανατολική Μεσόγειο.

Ας πάμε ένα βήμα παρακάτω: αν δεχτούμε την θεωρία ότι η Αίγυπτος θέλει να γίνει μείζονα περιφερειακή και μεσογειακή δύναμη, τότε πρέπει να καταφέρει να χτίσει ένα δίκτυο συμμαχιών στην Ανατολική Μεσόγειο. Αυτό το πλέγμα συμμαχιών δεν γίνεται να μην περιλαμβάνει την Ελλάδα.

Δεύτερον, η Ελλάδα μπορεί να διαμεσολαβήσει μεταξύ Αιγύπτου και ΗΠΑ. Όπως αναφέρθηκε, η Αίγυπτος συνεργάζεται με τους Ρώσους και τους Κινέζους. Αυτό θα μπορούσε να διαταράξει τις σχέσεις με την Ουάσιγκτον σε περίπτωση που ο ανταγωνισμός Δύσης – Ανατολής κλιμακωθεί. Η Ελλάδα λοιπόν, ως μέλος του ΝΑΤΟ και με τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις να αναβαθμίζονται συνεχώς, θα μπορούσε να διαμεσολαβήσει μεταξύ του Σίσι και των Αμερικανών εφόσον αυτό χρειαστεί.

Τρίτον, η Αίγυπτος χρειάζεται έναν σύμμαχο εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αν η Ελλάδα δεν καταφέρει να μεσολαβήσει ανάμεσα στην Αίγυπτο και τις ΗΠΑ, αυτό μπορεί να το κάνει κάλλιστα το Ισραήλ. Όμως η Ελλάδα και η Κύπρος είναι οι μοναδικές χώρες τις περιοχής οι οποίες ανήκουν στην ευρωπαϊκή οικογένεια. Έτσι, αν Αίγυπτος και Ελλάδα χτίσουν μια στρατηγικού τύπου συμμαχία, τότε η Αθήνα θα μπορέσει να εμποδίσει μια ενδεχόμενη ευρωπαϊκή καταδίκη του καθεστώτος Σίσι αναφορικά με την καταπάτηση δικαιωμάτων ή να πιέσει για την παροχή ενωσιακής οικονομικής βοήθειας στην Αίγυπτο.

Ακόμα και αν αλλάξει πολιτική η Τουρκία, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα παραμείνει η Ελλάδα σημαντική για την Αίγυπτο. Εξάλλου, Τουρκία και Αίγυπτος είναι δύο κράτη με παρόμοια χαρακτηριστικά (πολυπληθείς, με ισχυρές ένοπλες δυνάμεις και ένδοξο παρελθόν) και ως εκ τούτου τα συμφέροντά τους είναι εν γένει αντικρουόμενα. Αυτό φυσικά δεν τις εμπόδισε να έχουν φιλικές σχέσεις μέχρι το 2011. Όμως ακόμα και αν εγκαταλειφθεί η πολιτική υποστήριξης της Μουσουλμανικής Αδελφότητας από την Άγκυρα και αποκατασταθούν οι σχέσεις των δύο κρατών, η Αίγυπτος δεν θα απομακρυνθεί από την Ελλάδα. Αυτό που θα κάνει ενδεχομένως είναι να ακολουθήσει μια περισσότερο ουδέτερη στάση στα ζητήματα οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο, όπως ακολουθούσε επί Μουμπάρακ.

Κλείνοντας, είναι σαφές ότι οι σχέσεις μεταξύ Ελλάδος και Αιγύπτου έχουν αναβαθμιστεί και έχουν τεθεί οι βάσεις για την δημιουργία μιας συμμαχίας μεταξύ των δύο χωρών. Η θέση της Ελλάδας στην Ανατολική Μεσόγειο, η στάση της Τουρκίας, η φύση του αιγυπτιακού καθεστώτος αλλά και η συμμετοχή μας στους Ευρωατλαντικούς θεσμούς συμβάλλουν καθοριστικά στην προσέγγιση μεταξύ Καΐρου - Αθηνών. Οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι η Αίγυπτος είναι σημαντική για την Ελλάδα, αλλά και η Ελλάδα είναι στρατηγικά σημαντική για την Αίγυπτο, για τους λόγους οι οποίοι αναλύθηκαν στο παρόν άρθρο. Αυτό που χρειάζεται είναι η συνέχιση της αποφασιστικής και δυναμικής ελληνικής εξωτερικής πολιτικής ώστε χτίσουμε μια στρατηγικού τύπου συμμαχία με την Αίγυπτο.

Γιώργος Μενεσιάν
Liberal

 

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση