Η Τουρκία απεφάνθη: στην Αίγυπτο έγινε πραξικόπημα…

Καθώς το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να αποφύγει να χαρακτηρίσει την ανατροπή του ισλαμιστή προέδρου της Αιγύπτου Μοχάμεντ Μόρσι ως πραξικόπημα, οι πολιτικοί στην Τουρκία όχι μόνο το αναγνώρισαν ως τέτοιο, αλλά και το καταδίκασαν με τον εντονότερο δυνατό τρόπο. Σε ομιλία του στις 5 Ιουλίου, ο Πρωθυπουργός της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επέμεινε ότι «δεν έχει σημασία πού ή εναντίον ποιου, ένα πραξικοπήματα είναι επιζήμιο και απάνθρωπο και στρέφεται κατά του λαού, της εθνικής βούλησης και της δημοκρατίας». Κατσάδιασε επίσης τις δυτικές χώρες επειδή επέμεναν ότι η δυσαρέσκεια των Αιγύπτιων με τον Μόρσι, καθώς και οι τεράστιες διαδηλώσεις εναντίον του, δικαίωσαν, κατά κάποιο τρόπο, την ανατροπή του. «Δεν υπάρχει δημοκρατικό πραξικόπημα», είπε ο Ερντογάν. «Είναι το ίδιο παράδοξο με έναν ζωντανό νεκρό». Με την άρνηση της Δύσης να πει τα πράγματα με το όνομά τους, πρόσθεσε, και ιδίως της ΕΕ, «αγνόησαν για άλλη μια φορά τις αρχές του».

Ακόμη και πριν από το 48ωρο τελεσίγραφο του στρατού – το προοίμιο για την παρέμβασή του – οι Τούρκοι αξιωματούχοι έσπευσαν να υπερασπιστούν τον επίμαχο Αιγύπτιο πρόεδρο. Στην Κωνσταντινούπολη, το παράρτημα της νεολαίας του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), κάλεσε τους οπαδούς του να παραστούν σε διαδηλώσεις υπέρ του Μόρσι. Έκτοτε έγιναν πολλές στις συντηρητικές γειτονιές σε όλη την πόλη. Για μια στιγμή – και χάρη κατά ένα μεγάλο μέρος σε μια σειρά από στελέχη του AKP που κατέφυγαν στο Twitter για να διαδώσουν το μήνυμα – το «# Η Τουρκία στηρίζει Μόρσι» ήταν ένα από τα πιο δημοφιλή hashtags στην Τουρκία. Σήμερα, με τον Μόρσι υπό κράτηση και με το φάντασμα του εμφυλίου πολέμου να πλανάται πάνω από τη μεγαλύτερη χώρα του αραβικού κόσμου, η τουρκική κυβέρνηση φαίνεται να είναι η μόνη σημαντική περιφερειακή δύναμη που παραμένει ακόμα πιστή στον ανατραπέντα πρόεδρο της Αιγύπτου.

Εκτός από την επιμονή της ότι μια εκλεγμένη κυβέρνηση δεν μπορεί να καθαιρεθεί παρά μόνο μέσω της κάλπης, η Άγκυρα έχει μια σειρά από άλλους λόγους που συμπαραστέκεται στον Μόρσι. Τον Ιανουάριο του 2011, καθώς οι Αιγύπτιοι βγήκαν στους δρόμους για να ζητήσουν την ανατροπή του προηγούμενου προέδρου τους, Χόσνι Μουμπάρακ, και η Δύση έμενε ουδέτερη, η Τουρκία πυροδότησε την πρώτη διπλωματική βόμβα, καλώντας τον Μουμπάρακ να παραιτηθεί. Με τον Μόρσι και τη Μουσουλμανική Αδελφότητας στο τιμόνι από το 2012, ο Ερντογάν υποδέχτηκε πανηγυρικά τον νέο πρόεδρο στην Άγκυρα κατά τη διάρκεια ενός συνεδρίου του κόμματος, υποσχέθηκε στην κυβέρνηση Μόρσι 2 δις δολάρια σε δάνεια και ενθάρρυνε τους Τούρκους επιχειρηματίες να επενδύσουν στην Αίγυπτο. Κατά τις επόμενες εβδομάδες, σχεδίαζε να κάνει μια πολυαναμενόμενη επίσκεψη στη Λωρίδα της Γάζας, στην οποία θα έφτανε μέσω Καΐρου.

Για το ΑΚΡ και τους υποστηρικτές του, η εκλογή του Μόρσι το 2012 δεν αντιπροσώπευε μόνο τον θρίαμβο της δημοκρατίας, αλλά και του πολιτικού Ισλάμ, το οποίο αποτελεί την ιδεολογική ραχοκοκαλιά του κόμματός τους. Η ανατροπή του Μόρσι από τον στρατό ένα χρόνο αργότερα, – οι υποστηρικτές του AKP έχουν υποβαθμίσει το ρόλο των μαζικών διαμαρτυριών που προηγήθηκε της παρέμβασης του στρατού – θυμίζει σε πολλούς από αυτούς μια σκοτεινή εποχή στην ιστορία της Τουρκίας, όταν οι πολιτικοί κυβερνούσαν στο έλεος των στρατηγών.

Τον περασμένο μήνα, η Τουρκία αντιμετώπισε το δικό της κύμα αντικυβερνητικών διαδηλώσεων, με δεκάδες χιλιάδες να βγαίνουν στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης, ενάντια στην αυταρχική διακυβέρνηση του Ερντογάν. Ακόμη και αν αυτές οι διαδηλώσεις δεν συγκρίνονται με την αναταραχή στην Αίγυπτο, πολλοί Τούρκοι αξιωματούχοι τις παρουσίασαν ως ένα αποτυχημένο πραξικόπημα. Επιπλέον, πολλοί ανώτατοι αξιωματούχοι του ΑΚΡ, ανάμεσά τους και ο ίδιος ο Ερντογάν, έχουν κατηγορήσει τις δυτικές δυνάμεις, τα διεθνή μέσα ενημέρωσης, καθώς και αυτό που ο πρωθυπουργός χαρακτηρίζει κρυφά ως «λόμπι του επιτοκίου», ότι υποδαυλίζουν την αναταραχή. Μόλις την περασμένη εβδομάδα, ο αναπληρωτής πρωθυπουργός, Μπεσίρ Αταλάι, υπέδειξε την «εβραϊκή διασπορά» ως έναν ακόμη πιθανό ένοχο. Αν και τα σχόλιά του είχαν καταγραφεί σε βίντεο, ο Αταλάι αρνήθηκε ότι τα είπε. Εν τω μεταξύ, οι σποραδικές διαδηλώσεις στην Κωνσταντινούπολη και αλλού συνεχίζονται.

Παρόμοια ρητορική ανέκυψε για την περιγραφή των γεγονότων στην Αίγυπτο. Ενώ η κυβέρνηση δεν έχει ακόμη προσκομίσει πειστικά αποδεικτικά στοιχεία παρέμβασης ξένου δάκτυλου στις διαδηλώσεις του Ιουνίου – παρά την εν εξελίξει έρευνα για το θέμα της εθνικής υπηρεσίας πληροφοριών – πολλοί από τους υποστηρικτές της έχουν βιαστεί να κάνουν παραλληλισμούς μεταξύ των γεγονότων στο Κάιρο και την Κωνσταντινούπολη. Οι φιλοκυβερνητικές εφημερίδες που παρομοίασαν τις διαδηλώσεις ενάντια στον Ερντογάν με τη διάλυση της ισλαμικής κυβέρνησης από τον τουρκικό στρατό το 1997, είδαν τα γεγονότα στην Αίγυπτο ακριβώς υπό το ίδιο πρίσμα. Ομοίως, ορισμένοι κατηγόρησαν τις ξένες δυνάμεις ότι συνέβαλαν στην ανατροπή του Μόρσι. Σε ένα μήνυμα στο Twitter, ο υπουργός Οικονομικών της Τουρκίας Μεχμέτ Σιμσέκ χαρακτήρισε τη Δύση «φιλο-πραξικοπηματία». Σε ένα από τα συλλαλητήρια υπέρ του Μόρσι στην Κωνσταντινούπολη, ένα πανό έγραφε: «Απέτυχαν στην Τουρκία, τώρα προσπαθούν να παίξουν το ίδιο παιχνίδι στην Αίγυπτο».

Η Αίγυπτος έχει γίνει επίσης ένα σημείο συσπείρωσης για πολλούς από τους αντιπάλους του Ερντογάν. Γι ‘αυτούς, η μετά την Αραβική Άνοιξη Αίγυπτος – μια χώρα όπου ένα ισλαμικό κόμμα προσπάθησε να εδραιώσει την εξουσία του σε όλα τα κρατικά όργανα, δεν κατάφερε να δώσει στους πολιτικούς του αντιπάλους δίκαιη αντιμετώπιση και ακολούθησε μια θρησκευτική ατζέντα – αντικατοπτρίζει τους μετασχηματισμούς στην Τουρκία, η οποία κυβερνάται από τον Ερντογάν από το 2002, μόνο με πολύ ταχύτερους ρυθμούς. «Όπως και στην Αίγυπτο, έχουμε μια κυβέρνηση που προσπαθεί να επιβάλει το δικό της σύνταγμα και τη δική της προοπτική σε άλλα τμήματα της κοινωνίας, αγνοώντας τη διαφορετικότητα», λέει ο Semih Idiz, ένας γνωστός σχολιαστής. Οι πρόσφατες διαμαρτυρίες κατά του Ερντογάν, προσθέτει, «είναι ένα άμεσο προϊόν αυτής της συμπεριφοράς». Στις 4 Ιουλίου, ο αρχηγός του κόμματος αξιωματικής αντιπολίτευσης της Τουρκίας, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, εξέφρασε την ίδια άποψη με το επιχείρημα ότι οι πολιτικοί δεν έχουν το δικαίωμα να κάνουν ό,τι θέλουν απλώς και μόνο επειδή έχουν την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο και ότι «η δημοκρατία δεν αφορά μόνο την κάλπη». Μια μέρα αργότερα, ο ίδιος αποκάλεσε την πτώση του Μόρσι «ένα μάθημα» για τον Ερντογάν. «Δεν υπάρχει θέση στις δημοκρατίες για όσους χρησιμοποιούν τη θρησκεία ως εργαλείο για να κερδίσουν πολιτικούς πόντους», είπε. «Κανείς δεν πρέπει να μπαίνει μεταξύ ανθρώπων και Θεού».

Φυσικά, πολλές από τις συγκρίσεις που έγιναν και από τις δύο πλευρές του τουρκικού πολιτικού φάσματος φαίνονται άστοχες. Η δέσμευση του Μόρσι στον ισλαμισμό είναι πολύ πιο ριζοσπαστική από την πιο μετριοπαθή προσέγγιση του Ερντογάν. Η τουρκική οικονομία έχει αναπτυχτεί κατά τη διακυβέρνηση του ΑΚΡ, ενώ η αιγυπτιακή έχει πέσει σε νέα ύφεση εν μέσω της πολιτικής αστάθειας κατά τη θητεία του Μόρσι. Στην Αίγυπτο, ο στρατός παραμένει ένας ισχυρός παράγοντας. Στην Τουρκία, μέσω ενός συνδυασμού νομοθετικών μεταρρυθμίσεων, όπου εξετάζονται προσεκτικά οι διορισμοί και οι συλλήψεις των κορυφαίων στρατηγών που κατηγορούνται για συνωμοσία, το ΑΚΡ κατάφερε να επιβληθεί στο πλαίσιο ενός πολιτικού καθεστώτος. Ο τουρκικός στρατός ανέτρεψε τέσσερις δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις από το 1960 και δεν υπάρχει όρεξη για άλλο πραξικόπημα, ακόμη και από τους πιο δυναμικούς αντιπάλους του ΑΚΡ. Καταφανώς, όλα τα μεγάλα πολιτικά κόμματα, ακόμη και εκείνα που δεν δείχνουν καμία συμπάθεια για τον Μορσι, έχουν καταδικάσει την απομάκρυνσή του από την εξουσία. «Ένα πραξικόπημα, όπως και να γίνει, όποιος και να το κάνει, είναι το πιο σοβαρό εμπόδιο για τη δημοκρατία», είπε ο Κιλιτσντάρογλου. «Ένα πραξικόπημα είναι ένα πραξικόπημα».

Ωστόσο, τα γεγονότα στην Αίγυπτο μπορεί να έδωσαν στον Ερντογάν κάποια τροφή για σκέψη, σχολιάζει ο Idiz. Κατά τη διάρκεια της ομιλίας του την Παρασκευή, ο συνήθως ανένδοτος, γεμάτος αυτοπεποίθηση πρωθυπουργός έκανε μια πολύ ασυνήθιστη παραχώρηση. «Κάθε πολιτικός μπορεί να κάνει λάθη», είπε, «συμπεριλαμβανομένου και εμού». Για τον Idiz, η αναγνώριση, ή «η πολιτική φροϋδική ολίσθηση», όπως ο ίδιος το έθεσε, ήταν ένα σημάδι ότι η ηγεσία της Τουρκίας είχε αρχίσει να ακούει ένα από τα βασικά μηνύματα που έρχονται από την Αίγυπτο: «Ότι αν προσπαθήσεις να επιβάλεις μία πλειοψηφική ερμηνεία σε μια ποικιλόμορφη κοινωνία, θα καταλήξεις με κοινωνική σύγκρουση». Όπως προσθέτει: «Η Αίγυπτος έχει αρχίσει να κάνει τους ανθρώπους να σκέφτονται. Μετά από αυτό που συνέβη και μόλις κατακαθίσει η σκόνη, η κατάσταση στην Τουρκία δεν θα είναι η ίδια».

Πηγή World Time

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση