Wolff: “Οι Γερμανοί σας ξεζουμίζουν για να γλιτώσουν”!

Ο R.D. Wolff, σίγουρα δεν είναι μια τυχαία προσωπικότητα. Θεωρείται ένας από τους κορυφαίους οικονομολόγους του πλανήτη (δεν το λέμε εμείς, οι New York Times, η New York Post και πολλοί άλλοι το λένε) και είναι καθηγητής στα Πανεπιστήμια της Μασαχουσέτης και της Νέας Υόρκης, ενώ έχει διατελέσει καθηγητής στο Γέιλ, τη Σορβόννη και πολλά ακόμα και έχει γράψει κάποια μπεστ σέλερς, με τελευταίο το Capitalism Hits the Fan: The Global Economic Meltdown and What to Do About It. Μακριά από τους δογματισμούς του τρόμου των σκουριασμένων οικονομολόγων που ο κόσμος δεν καταλαβαίνει, ο Wolff είναι αυτό που λέμε “Μαρξιστής οικονομολόγος”.
Ο κ. Wolff λοιπόν, μας έκανε την τιμή να μιλήσει στην iTabloid και να εξηγήσει τα αίτια της κρίσης, παγκοσμίως, αλλά και στην Ελλάδα. Και τι μας λέει ο διεθνούς φήμης καθηγητής οικονομίας; Με… δικά μας λόγια, το αυτονόητο. Ότι οι Γερμανοί μας ξεζουμίζουν (τους Έλληνες, τους Ιρλανδούς, τους Πορτογάλους) αφήνοντας φτωχούς πολίτες σε φτωχές χώρες, ώστε να μην πληρώσουν αυτοί ακριβά την κρίση…

1. Πού οφείλεται η παγκόσμια οικονομική κρίση;

Η κρίση προέκυψε από τον τρόπο με τον οποίο οι επιχειρήσεις(οι τράπεζες και όχι μόνο) αλληλεπίδρασαν με τους εργαζόμενους και τους καταναλωτές και τον τρόπο με τον οποίο οι επιχειρήσεις, οι εργαζόμενοι και οι καταναλωτές αλληλεπίδρασαν με τις κυβερνήσεις. Κανείς από τους παραπάνω δεν μπορεί να κατηγορηθεί για την κρίση, δεδομένου ότι όλοι συμπεριφέρθηκαν σύμφωνα με τις επιταγές του συστήματος. Επομένως η ουσιαστική αιτία της κρίσης είναι το ίδιο το οικονομικό σύστημα, ο καπιταλισμός. Το πρόβλημα είναι ότι για πολλά χρόνια και μόνο η ιδέα να αμφισβητήσει, πόσο μάλλον να κριτικάρει κανείς το σύστημα, φαινόταν άκαιρη και και πολλές φορές ακόμα και επικίνδυνη. Ο καπιταλισμός, όπως ασταμάτητα λεγόταν, ήταν επαρκής και απολύτως κατάλληλος, το καλύτερο δυνατό σύστημα κ.ο.κ. Η μοναδική κριτική που μπορούσε να ασκηθεί αφορούσε συγκεκριμένους παράγοντές του, όχι όμως το σύστημα αυτό καθ’ αυτό. Παρ’ όλα αυτά όπως και όλα τα προηγούμενα οικονομικά συστήματα(π.χ. δουλεία, φεουδαρχισμός κ.τ.λ.) ο καπιταλισμός, έχει το δικό του χρόνο άνθισης και ανάπτυξης αλλά και την ώρα της παρακμής του. Η πραγματική και βασική ερώτηση για τον κόσμο σήμερα είναι η εξής: Έχει ο καπιταλισμός φτάσει στα όριά του; Είμαστε σήμερα αντιμέτωποι με την καθοδική του πορεία που όλο και περισσότερο αποδεικνύει ότι δεν μπορεί να ικανοποιήσει τις ανάγκες των ανθρώπων;
Σήμερα εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι είναι άνεργοι και αναζητούν δουλειά. Οι οικονομολόγοι υπολογίζουν ότι το 20 με 30% των παραγωγικών μας μέσων(μηχανές, εργαλεία, εργοστάσια, μαγαζιά, χώροι εργασίας κ.λ.π.) μένουν σήμερα αδρανή. Η παγκόσμια φτώχεια θα μπορούσε να εξαλειφθεί με την παραγωγή που θα ήταν δυνατό να έχουμε αν αυτοί που ήθελαν να δουλέψουν μπορούσαν να συγκεντρωθούν και να απασχοληθούν με την χρήση κατάλληλων παραγωγικών μέσων. Παρ’όλα αυτά είναι το καπιταλιστικό σύστημα, που οδηγείται από το κέρδος, αυτό το οποίο αποτυγχάνει να παράξει τον πλούτο που χρειαζόμαστε και έχουμε την δυνατότητα να παράξουμε. Είναι ο καπιταλισμός που αδυνατεί να βρει την κατάλληλη ισορροπία μεταξύ ανθρώπων και φύσης, μια ισορροπία που δεν θα τους κατέστρεφε και τους δύο. Η οικονομική κρίση είναι πρόβλημα του συστήματος. Πάνω απ’όλα ζούμε μια κρίση του καπιταλισμού.

2. Περνάνε τα χρόνια ζωής του συστήματος και το κοινωνικό χάσμα φαίνεται να διευρύνεται συνεχώς. Όλο και περισσότερος πλούτος συγκεντρώνεται στα χέρια όλο και λιγότερων. Στο κίνημα “Occupy Wall Street” που αναπτύσσεται αυτή τη στιγμή στην Αμερική, ο λαός εκφράζεται συμβολικά ως το 99%, το οποίο εναντιώνεται στο υπόλοιπο 1%. Ποιο είναι αυτό το λεγόμενο 1% και ποιοι επωφελούνται εις βάρος των υπολοίπων;

Όλες οι στατιστικές των ΗΠΑ δείχνουν ότι το 1% των αποδεκτών του παγκόσμιου κέρδους(κυρίως διευθυντές επιχειρήσεων αλλά και επαγγελματικοί τους σύμβουλοι) έχουν συγκεντρώσει στα χέρια τους την πλειονότητα του παγκόσμιου παραγωγικού κέρδους τα τελευταία 15 χρόνια. Παράλληλα το εναπομείναν 99% βλέπει το βασικό του εισόδημα είτε στην καλύτερη περίπτωση να αυξάνεται κατά μικρά ποσοστά, είτε να πέφτει κατακόρυφα. Έτσι το χάσμα του εισοδήματος και του πλούτου ανάμεσα στο 1% και όλους τους υπόλοιπους έχει γίνει σημαντικά ευρύτερο. Όπως πάντα κάθε είδους κοινωνικές πιέσεις, συγκρούσεις, φθόνος και μίση ακολουθούν. Επιπλέον το 1% έχει κατανοήσει πλήρως την ανάγκη να ελέγξει την πολιτική σκηνή πολύ περισσότερο απ’ότι παλαιότερα, ακριβώς για να προστατέψει την συνεχώς αυξανόμενη άνιση κατανομή του πλούτου. Ως εκ τούτου η καθοδήγηση των πολιτικών κομμάτων, υποψηφίων κτλ που υποκινούνται από τις προσταγές του 1% γίνεται όλο και πιο ξεκάθαρη.

3. Τι συμβαίνει πραγματικά στην Ελλάδα; Εκτός από την κακοδιαχείριση και την διαφθορά των τελευταίων πολλών ετών, τι είναι αυτό που φέρνει την Ελλάδα στο επίκεντρο της κρίσης;

Οι οικονομικές κρίσεις στον καπιταλισμό, έχουν αντίκτυπο σε όλες τις δομές τις κοινωνίας, είναι όμως η ίδια η δομή του συστήματος που επιτρέπει στους κεφαλαιούχους να διαβιβάσουν το κόστος της κρίσης σ’αυτούς που απαρτίζουν τις κατώτερες οικονομικές τάξεις, όπως ακριβώς τους επιτρέπει να συγκεντρώσουν τον παραγόμενο πλούτο στα χέρια τους. Στις ΗΠΑ αυτό μεταφράζεται σε εκατομμύρια ανέργους, εκατομμύρια αστέγους που τα σπίτια τους κατασχέθηκαν κλπ. Στην Ευρώπη σημαίνει καταπίεση των φτωχότερων κρατών(Ελλάδα, Πορτογαλία, Ιρλανδία κλπ), για να απορροφήσουν όσο το δυνατόν περισσότερο τις αρνητικές συνέπειές της κρίσης, έτσι ώστε άλλες χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία, οι σκανδιναβικές χώρες κλπ να καταφέρουν να ξεπεράσουν την κρίση με το μικρότερο δυνατό κόστος. Ο Γερμανικός καπιταλισμός οδηγεί στη μείωση των οικονομικών πόρων που αφορούν σε κοινωνικές παροχές της χώρας, ακριβώς όπως στη Γαλλία και τη Σκανδιναβία. Τελικά, και μέσα στην Ελλάδα η ίδια διαδικασία επαναλαμβάνεται, ενώ το πρόγραμμα λιτότητας συνεχίζει να πλήττει τα φτωχότερα στρώματα της Ελληνικής κοινωνίας, σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από τις ανώτερες κοινωνικές τάξεις. Παρ’όλα αυτά έτσι οι Έλληνες πολίτες εξαναγκάζονται να είναι φτωχοί σε μια φτωχή χώρα.

4. Τι σημαίνει το περιβόητο κούρεμα;

Είναι κοινότοπο στις καπιταλιστικές οικονομίες ότι οι δανειστές και οι δανειζόμενοι βρίσκονται στη θέση να αντιμετωπίσουν μια κατάσταση στην οποία οι δανειζόμενοι δεν μπορούν πλέον να αντέξουν τους τόκους και το κόστος αποπληρωμής του δανείου. Αυτό συμβαίνει καθημερινά σε κάθε καπιταλιστική χώρα ανάμεσα σε τράπεζες, καταναλωτές αλλά και κυβερνήσεις στους ρόλους τους ο καθένας ως δανειστές και οφειλέτες. Το νομικό σύστημα κάθε καπιταλιστικής κυβέρνησης έχει νόμους, δικαστήρια και διαδικασίες με τις οποίες προσπαθεί να αντιμετωπίσει τέτοιου είδους ζητήματα. Ολόκληρες εθνικές κυβερνήσεις έχουν βρεθεί σε αντίστοιχες καταστάσεις. Δεν υπάρχει τίποτα καινούριο στην κατάσταση της Ελλάδας. Όταν οι δανειζόμενοι δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στις υποχρεώσεις της αποπληρωμής των χρεών τους, απειλούν με χρεοκοπία. Αυτό είναι κάτι το οποίο προκαλεί τους δανειστές να διαπραγματευτούν μία συμβιβαστική προσφορά, μία «διευκόλυνση» στο δάνειο. Αυτή η διαδικασία συνήθως περιλαμβάνει την επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής του δανείου για περισσότερα χρόνια έτσι ώστε η ετήσια απαίτηση χρημάτων για την αποπληρωμή του δανείου να μειωθεί. Ακόμη μπορεί να περιλαμβάνει συμφωνίες για χαμηλότερους τόκους που ο οφειλέτης θα μπορεί να αντέξει ή ακόμη και μείωση του αρχικού κεφαλαίου του δανείου, αυτό που σήμερα ονομάζουμε «κούρεμα». Συχνά διαπραγματεύσεις ανάμεσα σε δανειστές και δανειζόμενους περιλαμβάνουν συνδυασμούς των παραπάνω ή και άλλων διακανονισμών. Συνήθως βέβαια, όσο πιο πειστική είναι η αρχική απειλή για χρεοκοπία από τον δανειζόμενο τόσο πιθανότερο είναι ο δανειστής να αποδεχτεί ένα κούρεμα ή κάποια άλλη διευκόλυνση. Όσο πιο επικίνδυνη είναι μια χρεοκοπία για την «δανειστική» κοινότητα εν γένη(τράπεζες, ασφαλιστές, πολιτικοί που εμπλέκονται με το χρέος κλπ), τόσο πιο γενναιόδωρες είναι και οι προσφορές της. Από την άλλη πλευρά οι απειλές των δανειστών όπως για παράδειγμα «δεν θα σας ξαναδανείσουμε ποτέ» ή «δεν θα ανανεώσουμε τις διαδικασίες για τα επόμενα τρέχοντα δάνεια» παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στην έκβαση της διαπραγμάτευσης. Το τελικό αποτέλεσμα, τόσο στην περίπτωση της Ελλάδας όσο και σε όλες τις υπόλοιπες, έγγυται στην πολιτική βούληση αυτών που διαχειρίζονται την κατάσταση. Αν οι Έλληνες εργαζόμενοι ενώνονταν και απειλούσαν σε σταθερή βάση σαν μια συμπαγής μαζική αντιπολίτευση, αντί να αντιμάχονται σε έναν εσωτερικό εμφύλιο για το αν η ιδιωτική ή δημόσιοι υπάλληλοι δούλεψαν αρκετά σκληρά ή αν τα βόρεια στερεότυπα των δυτικοευρωπαίων είναι σωστά ή λάθος κλπ το αποτέλεσμα θα ήταν μάλλον σημαντικά καλύτερο, σε κάθε περίπτωση ώμος διαφορετικό. Αν υπήρχε πραγματική αλληλεγγύη ανάμεσα στους εργαζόμενους της Ευρώπης, έτσι ώστε μια επίθεση στους εργαζόμενους της Ελλάδας να είχε την έννοια μιας επίθεσης στην πανευρωπαϊκή εργατική κοινότητα. Το αποτέλεσμα θα ήταν και πάλι διαφορετικό. Υπάρχουν σίγουρα κινήματα που έχουν τέτοια κατεύθυνση αλλά δεν έχουν υπάρξει, τουλάχιστον μέχρι τώρα, αρκετά ισχυρά και αποτελεσματικά για να διεκδικήσουν μια καλύτερη συμφωνία για το λαό της Ελλάδας και μια πολύ μεγαλύτερη μείωση στο χρέος της.

5. Τον τελευταίο καιρό πολύς λόγος γίνεται για χρεοκοπία της Ελλάδας. Τι σημαίνει ο όρος χρεοκοπία για ένα κράτος και τι θα σήμαινε για την Ελλάδα;

Αυτό που ουσιαστικά εννοείται με τον όρο χρεοκοπία είναι ότι η Ελλάδα θα σταματήσει να πληρώνει όλο ή μέρος του εθνικού της χρέους. Αυτό είναι που έχει ουσιαστικά συμβεί με μέρος του ελληνικού χρέους μετά την πρόσφατη συμφωνία. Μετά από μια χρεοκοπία μερικά από τα βασικά προβλήματα παραμένουν τα ίδια όπως για παράδειγμα το πως οι δανειστές και οι οφειλέτες συσχετίζονται μεταξύ τους αυτή τη φορά υπό το φως μια χρεοκοπίας. Όταν η Αργεντινή χρεοκόπησε(σταμάτησε να πληρώνει) πριν μια δεκαετία, απειλήθηκε από τους πιστωτές της ότι δεν θα ξαναλάβει κανενός είδους πίστωση. Μέσα σε ελάχιστο χρόνο η Αργεντινή ανακάλυψε ότι οι απειλές αυτές ήταν άδειες. Οι παγκόσμιες συνθήκες είχαν αλλάξει και η Αργεντινή πήρε και παίρνει πάλι πίστωση. Το γεγονός αυτό δεν εγγυάται ότι η Ελλάδα θα έχει την ίδια κατάληξη, αλλά σίγουρα θα έπρεπε να προϊδεάσει οποιονδήποτε για την «αξιοπιστία» των απειλών των πιστωτών.

6. Τι αντίκτυπο θα μπορούσε να έχει η χρεοκοπία της Ελλάδας στην παγκόσμια οικονομία;

Ο κόσμος θα πάρει πολλών ειδών μαθήματα απ’ότι έχει συμβεί στην Ελλάδα. Κάποιοι εργαζόμενοι σε άλλες χώρες θα θελήσουν να παλέψουν πιο σκληρά ενάντια στην λιτότητα, έτσι ώστε να αποφύγουν την επανάληψη μιας αντίστοιχης κατάστασης. Άλλοι θα θελήσουν να συμβιβαστούν και να επαναπαυθούν. Με τον ίδιο τρόπο, οι δανειστές θα πάρουν τα δικά τους μαθήματα. Τέλος, αυτοί που έχουν άλλη στάση απέναντι στις ταξικές μάχες ενάντια στον καπιταλισμό θα μεταφράσουν την κατάσταση διαφορετικά και θα χαράξουν την δικιά τους πορεία.

7. Τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα έχει επιδείξει μια καθαρά μετριοπαθή στάση απέναντι στην Ευρώπη και οι εκάστοτε κυβερνήσεις δέχθηκαν παθητικά ότι αυτή τους επέβαλε. Πού οφείλεται αυτή η αδράνεια των κυβερνώντων και γιατί επιτράπηκε η επιβολή τόσο σκληρών μέτρων στις πλάτες του ελληνικού λαού;

Κατά την διάρκεια των τελευταίων 30 ετών ο καπιταλισμός ανέκαμψε, μετά την σοβαρή οικονομική ύφεση της δεκαετίας του 30′ τον καταστροφικό β’ παγκόσμιο πόλεμο και την ακόλουθη άνοδο του σοβιετικοκινεζικού μπλοκ σε συνδυασμό με μια τάση ιμπεριαλισμού που πήρε σοβαρές αντικαπιταλιστικές διαστάσεις. Η περίοδος από την δεκαετία του 80′ έως το 2007 οδήγησε πολλά αντικαπιταλιστικά κινήματα στην πεποίθηση ότι με κάποιο τρόπο η ροή της ιστορίας έχει ξεπεράσει τον αντικαπιταλισμό δείχνοντας ότι δεν υπάρχει ρεαλιστικά βιώσιμη εναλλακτική(κυρίως μετά την πτώση της ΕΣΣΔ και της ανατολικής Ευρώπης μετά το 89′). Ως εκ τούτου οι οργανώσεις των εργαζομένων-τα εργατικά σωματεία, τα κομμουνιστικά και σοσιαλιστικά κόμματα, μαζικά κοινωνικά κινήματα κτλ αποδυναμώθηκαν. Με τον ίδιο τρόπο οι ιδέες οι έννοιες και οι αντιλήψεις για την ζωή που είχαν κριτική στάση απέναντι στον καπιταλισμό παραδόθηκαν στην συνεχώς προωθούμενη αντίληψη ότι ο καπιταλισμός είναι ένα ασφαλές μέσο που εξασφαλίζει ευημερία και οικονομική ανάπτυξη για όλους. Έτσι όταν η υφέρπουσα αστάθεια του καπιταλισμού επανεμφανίστηκε το 2007, όπως συνέβει και τους προηγούμενους δύο αιώνες η αριστερά είχε αποδιοργανωθεί, διαιρεθεί και είχε χάσει την παλιά της ηθική. Αυτό αλλάζει σημαντικά τον αντίκτυπο της κρίσης και τον τρόπο με τον οποίο τα βάρη της ρίχνονται στην πλάτη των κατώτερων τάξεων. Σ’ αυτήν την πορεία ήττες όπως αυτές που είδαμε να διαδραματίζονται στην Ελλάδα και αλλού, είναι το μέρος του τιμήματος που πρέπει να πληρώσουμε για τις αυταπάτες που είχαμε για το αν ο καπιταλισμός λειτουργεί ή όχι.

Μπέντε

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση