Δύο γλώσσες στη σύνοδο της Βάρνας

«Κανένα νέο ίσον καλό νέο». Αυτό ήταν το συμπέρασμα της Συνόδου Κορυφής Ε.Ε. - Τουρκίας στη Βάρνα, καθώς η συνάντηση στο βουλγαρικό θέρετρο την περασμένη Δευτέρα ολοκληρώθηκε μεν χωρίς αποτέλεσμα, αλλά θετικό θεωρείται το γεγονός ότι απεφεύχθη μια ανοικτή αντιπαράθεση παρά τους πρόσφατους υψηλούς τόνους. Οπως χαρακτηριστικά έγραψε ο ανταποκριτής της «Χουριέτ» Γκιουβέν Ουζάλπ, «η γλώσσα που χρησιμοποιείται εσωτερικά διαφέρει από αυτήν που χρησιμοποιήθηκε επισήμως στη Βάρνα». Οι διαφωνίες και τα προβλήματα συζητήθηκαν στο εσωτερικό της συνόδου, αλλά δημοσίως οι ηγέτες χρησιμοποίησαν διπλωματική γλώσσα εξαιτίας των αμοιβαίων συμφερόντων τους. Ο οικοδεσπότης, Βούλγαρος πρωθυπουργός Μπόικο Μπορίσοφ, παραδέχθηκε ενώπιον των ΜΜΕ ότι ήταν ένα δείπνο γεμάτο ένταση. Εσπευσε, όμως, να προσθέσει ότι οι συνδαιτυμόνες επικεντρώθηκαν κυρίως στα κοινά παρά στις διαφορές μεταξύ Ε.Ε. και τουρκικής κυβέρνησης.

Ο Μπορίσοφ έπλεξε το εγκώμιο της Αγκυρας επειδή δεν περνούν πλέον πρόσφυγες τα σύνορα της χώρας του, αφήνοντας να εννοηθεί ότι η Τουρκία εφαρμόζει πλήρως τη συμφωνία για το μεταναστευτικό.

Λίγο πριν αναχωρήσει από τη χώρα του, ο πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν επιβεβαίωσε ότι η ένταξη στην Ε.Ε. παραμένει στρατηγικός στόχος της Αγκυρας. Στον αντίποδα, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ επανέλαβε τις επιφυλάξεις των Βρυξελλών, προβάλλοντας τα γνωστά επιχειρήματα: παραβίαση του διεθνούς δικαίου με εισβολές και επιχειρήσεις σε Συρία και βόρειο Ιράκ στο όνομα της καταπολέμησης της «τρομοκρατίας» (YPG και ΡΚΚ αντίστοιχα), χειραγώγηση της Δικαιοσύνης, πογκρόμ και συλλήψεις αντιφρονούντων με πρόσχημα το πραξικόπημα, έλεγχος των ΜΜΕ και υπονόμευση της ελευθεροτυπίας.

Το πρόβλημα είναι ότι τόσο η απόπειρα πραξικοπήματος όσο και οι τουρκικές επιχειρήσεις στο Αφρίν, αλλά και η δυτική αδυναμία να κατανοήσει τις τουρκικές «ευαισθησίες», συσπειρώνουν τελικά την τουρκική κοινή γνώμη γύρω από τον Ερντογάν. «Η Ευρώπη τελεί υπό ελληνική επιρροή», έγραψε εξάλλου αυτή την εβδομάδα ο βετεράνος αρθρογράφος της «Χουριέτ» Τάχα Ακιόλ, αναφερόμενος στο Αιγαίο και στο Κυπριακό.

Σύμφωνα με την Ντόιτσε Βέλε, οι δύο πλευρές δεν προχώρησαν ούτε ένα εκατοστό μπροστά. «Ανάμεικτα συναισθήματα, σαφή μηνύματα», ήταν τα λόγια του Τουσκ, ο οποίος υπογράμμισε ότι η Αγκυρα οφείλει να τηρήσει τα δημοκρατικά ιδεώδη, έναν τομέα στον οποίο παρουσιάζονται σοβαρές ανεπάρκειες. «Ανησυχούμε ότι κινδυνεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου», είπε χαρακτηριστικά. Η Τουρκία σέβεται τα θεμελιώδη δικαιώματα, ανταπάντησε ο Ερντογάν και κάλεσε την Ε.Ε. να μην είναι τόσο επικριτική, ούτε να απομονώνει συστηματικά την Αγκυρα. Σφοδρή επίθεση εξαπέλυσε προχθές ο Ερντογάν εναντίον της Γαλλίας, όταν το Παρίσι άφησε να εννοηθεί ότι προτίθεται να παρέμβει στη Συρία, στο πλευρό των Κούρδων. «Ποιοι είστε εσείς που μιλάτε για μεσολάβηση ανάμεσα στην Τουρκία και μια τρομοκρατική οργάνωση;», είπε χαρακτηριστικά, ενώ o αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης προειδοποίησε πως τέτοια πρωτοβουλία θα καθιστούσε τη Γαλλία «στόχο της Τουρκίας».

Για τους πρόσφυγες

Αναλυτές εκτιμούν ότι οι δύο πλευρές θα αποφύγουν τελικά τη ρήξη, γιατί όσα τους ενώνουν είναι περισσότερα από αυτά που τους χωρίζουν. Ειδικά η συμφωνία για τους πρόσφυγες είναι ζωτικής σημασίας για την Ευρώπη και ο ίδιος ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ σημείωσε ότι από το 2015 οι ροές έχουν μειωθεί κατά 75%. Το 2017 έφτασαν στη Γηραιά Ηπειρο μόλις 200.000 μετανάστες, στην πλειονότητά τους από τη Λιβύη. Η συμφωνία έχει, ωστόσο, καταστεί ένα πολύτιμο μέσον εκβιασμού στα χέρια του Ερντογάν, ο οποίος κάθε τόσο απειλεί την Ε.Ε. με μαζική εισροή προσφύγων.

Ενδιαφέρον έχουν και τα διπλά λογιστικά βιβλία Ε.Ε. - Τουρκίας: ενώ ο πρόεδρος Ερντογάν επιμένει ότι η Ε.Ε. δεν έχει αποπληρώσει ακόμη το συνολικό ποσόν των 3 δισ. ευρώ που του είχε υποσχεθεί στο πλαίσιο της συμφωνίας για τη φιλοξενία των προσφύγων, οι Βρυξέλλες ισχυρίζονται το αντίθετο και προσθέτουν ότι σύντομα θα καταβληθεί η δεύτερη δόση, ύψους ακόμη 3 δισ. ευρώ. Ωστόσο τα κράτη-μέλη τσακώνονται ακόμη για τον τρόπο διάθεσης των κονδυλίων, προκειμένου να είναι βέβαιο ότι θα φτάσουν στους πρόσφυγες και δεν θα χαθούν σε κάποια γραφειοκρατικά γρανάζια, μέσα σε συνθήκες πλήρους αδιαφάνειας.

Από την άλλη, ο Ερντογάν νιώθει όλο και εντονότερα την ανάγκη να αποκαταστήσει τις σχέσεις του με την Ε.Ε. καθώς και ξεχωριστά με τις χώρες-μέλη. Οι σχέσεις αυτές έχουν διαρραγεί με αποκορύφωμα τη σύγκρουση Αγκυρας - Βερολίνου για την απαγόρευση προεκλογικών ομιλιών Τούρκων πολιτικών ενόψει του περυσινού δημοψηφίσματος, τις συγκρίσεις της σημερινής Γερμανίας υπό την Αγκελα Μέρκελ με τη ναζιστική Γερμανία και την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων από το Ιντσιρλίκ, τον περασμένο Σεπτέμβριο.

Σκεπτικισμός

Σε περιόδους σοβούσας οικονομικής κρίσης, υψηλού πληθωρισμού, ανεργίας και αυξανόμενης διεθνούς απομόνωσης της Τουρκίας, ο Ερντογάν δεν έχει την πολυτέλεια να σνομπάρει την Ευρώπη. Επιπλέον, γνωρίζει ότι η εχθρική ρητορική προς την Ε.Ε. έχει απήχηση στην τουρκική γνώμη, αλλά η ευρωπαϊκή προοπτική, ειδικά δε η απελευθέρωση της βίζας που προβλέπει η συμφωνία για το μεταναστευτικό θέλγει πολλούς Τούρκους.

Πάντως, στα social media είναι έντονος ο σκεπτικισμός για τις πολιτικές πρωτοβουλίες του προέδρου. «Μεταξύ της γλώσσας της Ε.Ε. και της Τουρκίας υπάρχει ένα ογκώδες τείχος. Μην πιστεύετε τις ψευδείς ειδήσεις περί απελευθέρωσης της βίζας από την προσεχή άνοιξη!», έγραψε στο Twitter ο δημοσιογράφος Γιαβούζ Μπαϊντάρ, ενώ ο πολιτικός επιστήμονας Τσενγκίχ Ακτάρ εκτιμά ότι «ο Ερντογάν ζει σε έναν μαγικό κόσμο» αν πιστεύει ότι όντως βρίσκονται σε εξέλιξη ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Ε.Ε.

Ξένια Κουναλάκη
Καθημερινή


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση