Ανάβουν οι ενεργειακοί πόλεμοι στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή: Ο επόμενος στο Λίβανο;

Του Δημήτρη Γ. Απόκη

Μια νέα γεωπολιτική αντιπαράθεση αρχίζει να παίρνει σάρκα και οστά στη Μέση Ανατολή, πέρα από αυτή μεταξύ του Ισραήλ και της Συρίας ή του Ιράν. Όπως συμβαίνει με τις περισσότερες συγκρούσεις εκεί, συμπεριλαμβάνει μια μάχη για τους πόρους των υδρογονανθράκων, του πετρελαίου και του φυσικού αερίου.

Η νέα εστίαση είναι μια διαμάχη μεταξύ του Ισραήλ και του Λιβάνου για την ακριβή οριοθέτηση της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης ανάμεσα στις δύο χώρες. Οι παίκτες σε αυτή την αντιπαράθεση, εκτός από τις κυβερνήσεις του Ισραήλ και του Λιβάνου, περιλαμβάνουν τη Ρωσία, τη Χεζμπολάχ, τη Συρία, το Ιράν και στο παρασκήνιο τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι πρόσφατες αναφορές του Ισραήλ, σχετικά με βάσεις του Ιράν, και στρατόπεδα της Χεζμπολάχ, στο εσωτερικό της Συρίας συνδέονται άρρηκτα με το σχέδιο του Ισραήλ, να αποτρέψει μια σύνδεση μέσω στεριάς, από το Ιράν, μέσα από τη Συρία, κεντρική βάση της Χεζμπολάχ στο Λίβανο. Αυτό το σκηνικό έχει τη δυνατότητα να οδηγήσει σε ένα άσχημο ευρύτερο πόλεμο που κανείς δεν θέλει ή τουλάχιστον κανείς.

Το 2010 η γεωπολιτική πετρελαίου και φυσικού αερίου της Μεσογείου άλλαξε ριζικά. Αυτό συνέβη όταν η εταιρεία πετρελαίου του Τέξας, Noble Energy, ανακάλυψε ένα τεράστιο κοίτασμα φυσικού αερίου υπεράκτια του Ισραήλ στην Ανατολική Μεσόγειο, το λεγόμενο πεδίο Λεβιάθαν, μια από τις μεγαλύτερες ανακαλύψεις κοιτάσματος φυσικού αερίου την τελευταία δεκαετία. Η ίδια εταιρεία επιβεβαίωσε αργότερα σημαντικά κοιτάσματα στα ύδατα της Κύπρου κοντά στο Λεβιάθαν, που ονομάζεται Αφροδίτη. Μέχρι πρόσφατα, η πολιτική παράλυση στο Λίβανο και ο πόλεμος στη Συρία, είχε εμποδίσει το Λίβανο να προχωρήσει ενεργά στη διερεύνηση, υπεράκτια, για αέριο και πετρέλαιο. Αυτό έχει αλλάξει. Με την αλλαγή, υπάρχει κλιμάκωση των εντάσεων μεταξύ του Ισραήλ και του Λιβάνου, και η Ρωσία έχει μπει στο παιχνίδι στο Λίβανο πολύ έντονα.

Σε μια επίσημη τελετή στη Βηρυτό στις 9 Φεβρουαρίου, μαζί με τον Πρόεδρο του Λιβάνου, Michel Aoun , οι επικεφαλής της ENI και της Ρωσικής Novatek, υπέγραψαν τις πρώτες συμφωνίες για την εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου στον υπεράκτιο τομέα ως μέρος της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (ΑΟΖ) του Λιβάνου. Η εκδήλωση προκάλεσε μια αιχμηρή επίθεση από τον Υπουργό Άμυνας του Ισραήλ, Άβιγκντορ Λίμπερμαν, που χαρακτήρισε την εξερεύνηση του Λιβάνου, «πολύ προκλητική», αφού κάλεσε διεθνείς εταιρίες να κάνουν προσφορές για ένα κοίτασμα αερίου που ανήκει στο Ισραήλ. Οι κινήσεις του Λιβάνου στο χώρο της ενέργειας, γίνονται στον απόηχο, των νέων αμυντικών σχέσεων μεταξύ του Λιβάνου και της Ρωσίας, δημιουργώντας μια εντελώς νέα εξίσωση στην περιοχή της Μεσογείου.

Είναι ξεκάθαρο πλέον ότι μετά από τις έρευνες των τελευταίων χρόνων, υπάρχουν στην Ανατολική Μεσόγειο, μεγάλα κοιτάσματα υδρογονανθράκων, που ούτε το Ισραήλ, ούτε ο Λίβανος, μπορούσαν να βρουν νωρίτερα. Για τον Λίβανο αυτό αποτελεί θεόσταλτο δώρο, αφού έχει τρομερά προβλήματα ενέργειας και σε καθημερινή βάση υπάρχουν μπλακ αουτ στο ρεύμα. Συν το γεγονός ότι είναι μια από τις πλέον χρεωμένες χώρες στον κόσμο. Ο πόλεμος στη Συρία και η κρίση στο εσωτερικό πολιτικό σκηνικό είχαν παγώσει την έρευνα μέχρι τώρα.

Μια εταιρία από τη Μεγάλη Βρετανία, η Spectrum, διεξήγαγε γεωφυσικές έρευνες υπεράκτια του Λιβάνου στη λεκάνη του Levant τα τελευταία χρόνια, συμπεριλαμβανομένων των 3D σεισμικών, και εκτίμησε ότι τα ύδατα του Λιβάνου μπορεί να διαθέτουν μέχρι 25 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια αερίου, οικονομικά ανακτήσιμα. Ανάπτυξη των εν λόγω αποθεμάτων φυσικού αερίου θα μεταβάλει ολόκληρη την οικονομία του Λιβάνου.

Οι προοπτικές είναι αρκετά ελπιδοφόρες με αποτέλεσμα μια διεθνής κοινοπραξία με επικεφαλής την γαλλική Total, την ιταλική ENI και τη Novatek της Ρωσίας, μια ιδιωτική εταιρεία πετρελαίου κοντά στο Βλαντιμίρ Πούτιν έχει κάνει προσφορές για τα δικαιώματα εξόρυξης. Η επικεφαλής της κοινοπραξίας Total, ανακοίνωσε ότι η πρώτη γεώτρηση θα αρχίσει την επόμενη χρονιά στο μπλοκ 4, μια περιοχή που αγγίζει τις διεκδικήσεις του Ισραήλ. Η Total, έσπευσε να διευκρινίσει ότι η γεώτρηση στο μπλοκ 9 θα γίνει 15 μίλια από την περιοχή που αμφισβητεί το Ισραήλ, Παρόλα αυτά το Ισραήλ αντιτίθεται έντονα στη γεώτρηση. Ο Λίβανος, έχει μια ανεπίλυτη ναυτική συνοριακή διαφωνία με το Ισραήλ πάνω από μια τριγωνική θαλάσσια περιοχή, περίπου 330 τετραγωνικά μίλια κατά μήκος της άκρης των τριών από τα 10 μπλοκ που υποτίθεται ότι υπάρχει αέριο.

Με την πιθανότητα μια σύρραξης για τους υδρογονάνθρακες της περιοχής να είναι πολύ πιθανή, δεν είναι τυχαίο ότι την ίδια στιγμή, ο Βλαντιμίρ Πούτιν προχωρά σε μια πολύ υψηλού επιπέδου αμυντική συμφωνία με το Λίβανο. Η συμφωνία αυτή περιλαμβάνει στενή συνεργασία των ενόπλων δυνάμεων, συνεργασία στο επίπεδο ανταλλαγής πληροφοριών, εκπαίδευση και πολλά άλλα. Σε συνδυασμό με χρήση των λιμανιών και των αεροδρομίων του Λιβάνου από τη Ρωσία.

Αυτό έρχεται να προστεθεί στις ήδη υπάρχουσες πλέον στρατιωτικές, αεροπορικές και ναυτικές βάσεις της Ρωσίας, στη Συρία. Όλο αυτό το σχέδιο εντάσσεται στην προσπάθεια της Μόσχας να θεμελιώσει ένα ρόλο ειρηνοποιού και μεσολαβητή στην περιοχή, σε μια στιγμή που όπως όλα δείχνουν η Ουάσιγκτον είναι σε διαδικασία αποχώρησης.

Όλο αυτό δεν είναι κάτι που θα ήθελε το Ισραήλ, και οι πρόσφατες, ευρείας κλίμακας αεροπορικές επιδρομές της ισραηλινής αεροπορίας στο εσωτερικό της Συρίας, ήταν σαφώς μια κίνηση αποτροπής της γραμμής εφοδιασμού μεταξύ του Ιράν, του Λιβάνου, της Συρίας, η οποία θα διατηρήσει τη Χεζμπολάχ στο Λίβανο.

Εάν ξεσπάσει ένας πόλεμος μεταξύ του Ισραήλ, του Λιβάνου και της Συρίας, δεν θα είναι, στην πραγματικότητα, για τους υδρογονάνθρακες, αλλά για τη Χεζμπολάχ που υποστηρίζεται από το Ιράν και στέκεται στο πλευρό του Άσαντ και της Ρωσίας, στη Συρία.

Τον περασμένο Νοέμβριο, ένα πιθανό δεύτερο μέτωπο στον πιθανό πόλεμο μεταξύ του Ισραήλ και της Χεζμπολάχ στο Λίβανο, αποσοβήθηκε, όταν ο διάδοχος της Σαουδικής Αραβίας, πρίγκηπας, Mohammed bin Salman, κάλεσε τον Πρωθυπουργό του Λιβάνου, Χαρίρι στο Ριάντ, για να ανακοινώσει από εκεί την παραίτησή του, και να ανακοινώσει, επίσης ότι εάν η Χεζμπολάχ δεν σταματήσει άμεσα την υποστήριξη προς τις δυνάμεις που πολεμούν τη Σαουδική Αραβία στην Υεμένη, τη στήριξη του Άσαντ στη Συρία, το Ριάντ θα επέβαλλε κυρώσεις εναντίον του Λιβάνου, παρόμοιες με αυτές που επέβαλε στο Κατάρ. Αυτό θα αποτελέσει θανατική καταδίκη για την λιβανέζικη οικονομία.

Αυτή τη στιγμή το Ισραήλ βρίσκεται σε συμμαχία με τον διάδοχο της Σαουδικής Αραβία, με τις ΗΠΑ στο παρασκήνιο, για να αποτρέψουν την επιρροή του Ιράν στη Συρία, το Λίβανο και την Υεμένη, μετά τη επίσκεψη του Πρωθυπουργού του Ισραήλ, Νετανιάχου, στο Ριάντ τον περασμένο Σεπτέμβριο.

Η κυβέρνηση Τράμπ, έχει σαφώς στοχοποιήσει το Ιράν. Αναγνώρισε την Ιερουσαλήμ, ως πρωτεύουσα του Ισραήλ, και είναι πολύ πιθανό να αποχωρήσει από την διεθνή συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης.

Όλα αυτά μπορεί να χρησιμοποιηθούν για ένα νέο πόλεμο μεταξύ του Ισραήλ και του Λιβάνου, με την Ουάσιγκτον να τον υποστηρίζει από το παρασκήνιο και τη Σαουδική Αραβία να στηρίζει μέσω οικονομικών κυρώσεων εναντίον του Λιβάνου. Η πιθανότητα για έναν ευρύτερο πόλεμο με την έντονη πλέον παρουσία της Ρωσίας, δεν είναι κάτι αδύνατο.

Πρόκειται για ένα εξαιρετικά σύνθετο και επικίνδυνο, σκληρό πόκερ, το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε γενική ανάφλεξη.

* Ο Δημήτρης Γ. Απόκης, είναι Διεθνολόγος και Δημοσιογράφος, Απόφοιτος του The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies, The Johns Hopkins University και Μέλος του The International Institute of Strategic Studies.
MIgnatiou



Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση