Η παράδοξη γερμανική τραγωδία

Η χώρα αφενός μεν ζημιώθηκε πάνω από 1 τρις €, αφετέρου βιώνει μία μεγάλη τραπεζική κρίση – παρά το ότι δεν είχε καμία φούσκα ακινήτων, ενώ οι τράπεζες της δεν ήταν εκτεθειμένες σε εγχώρια ενυπόθηκα δάνεια χαμηλής εξασφάλισης όπως συνέβη στις Η.Π.Α., στην Ιρλανδία, στην Ισπανία κοκ.

Γράφει ο Βασίλης Βιλιάρδος

Σύμφωνα με τη Moody’s, η Deutsche Bank ευρίσκεται πολύ κοντά στο σημείο χωρίς επιστροφή, κινδυνεύοντας σοβαρά να χρεοκοπήσει – αφού ο δείκτης της αναμενόμενης πτώχευσης της (Expected Default Frequency), έχοντας αυξηθεί το Φεβρουάριο στο 2,85% μειώθηκε μεν στο 1,39% παρουσιάζοντας μεγάλες διακυμάνσεις, αλλά είναι σημαντικά υψηλότερος από τον ανώτατο επιτρεπτό (1,22%).

Η απειλή αυτή είναι πολύ μεγαλύτερη, αφού έχει τεθεί στο στόχαστρο των διεθνών κερδοσκόπων, μεταξύ των οποίων του G. Soros (άρθρο) – ενώ οι σημαντικότεροι πελάτες της, παρά το ότι εμφάνισε ξανά κέρδη, αποχωρούν μαζικά, έχοντας χάσει την εμπιστοσύνη τους (πηγή).

Εν προκειμένω, εύλογα αναρωτιέται κανείς γιατί να συμβαίνει κάτι τέτοιο στην τράπεζα μίας τόσο ισχυρής εξαγωγικής χώρας, όπως είναι η Γερμανία – πόσο μάλλον όταν δεν υποφέρει μόνο η Deutsche Bank, αλλά ολόκληρος ο χρηματοπιστωτικός τομέας της ατμομηχανής της Ευρωζώνης. Στα πλαίσια αυτά τα εξής:

Η άλλη όψη του νομίσματος

Όπως έχουμε αναφέρει στο παρελθόν (ανάλυση), η Γερμανία έχει εξελιχθεί σε έναν από τους μεγαλύτερους δανειστές ξένων χωρών παγκοσμίως – με αποτέλεσμα να είναι επικίνδυνα εκτεθειμένη σε πιστώσεις που δεν είναι εύκολα εισπράξιμες.

Ειδικότερα, σύμφωνα με προβλέψεις του οικονομικού ινστιτούτου του Μονάχου (πηγή), το ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών της Γερμανίας θα καταγράψει πλεόνασμα ύψους 310 δις $ το 2016 ή 8,9% επί του ΑΕΠ της – σημειώνοντας πως τα πλεονάσματα αυτά άρχισαν να δημιουργούνται μετά την είσοδο της Γερμανίας στην Ευρωζώνη (γράφημα), όπου άρχισε να απομυζεί μεθοδικά όλους τους εταίρους της, ενώ έπαψε να ανατιμάται το νόμισμα της (όπως προηγουμένως το μάρκο).

Επεξήγηση γραφήματος: Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της Γερμανίας – έως το 1990 μόνο της δυτικής

Ακούγοντας τώρα κανείς πως η Γερμανία έχει τεράστια πλεονάσματα, θα μπορούσε να υποθέσει ότι, πρόκειται για μία πολύ θετική εξέλιξη – κάτι που όμως δεν ισχύει, επειδή παρουσίασε αντίστοιχες εκροές στο ισοζύγιο κεφαλαίων της (310 δις $). Αυτό σημαίνει με τη σειρά του πως αφενός μεν η εσωτερική ζήτηση είναι πολύ χαμηλή, αφετέρου ότι εκρέουν μαζικά κεφάλαια στο εξωτερικό – αφού τα πλεονάσματα δεν οφείλονται μόνο στην ανταγωνιστικότητα ή στο υποτιμημένο για την ίδια ευρώ αλλά, σε σημαντικό βαθμό, στο ότι οι Γερμανοί αποταμιεύουν υπερβολικά.

Για την καλύτερη κατανόηση του θέματος πρέπει να γνωρίζει κανείς πως στο ισοζύγιο πληρωμών μίας χώρας το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών έχει μία αντίθετη, «αντισταθμιστική» θέση: το ισοζύγιο κεφαλαίων. Υπεραπλουστευμένα, το πλεόνασμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών αντιστοιχεί υποχρεωτικά στο έλλειμμα του ισοζυγίου κεφαλαίων – αφού η πρόσθεση τους δίνει ως αποτέλεσμα το μηδέν. Στα πλαίσια αυτά τα εξής:

(α) Εάν μία οικονομία είναι εντελώς κλειστή, όταν δεν υφίσταται δηλαδή καθόλου το εξωτερικό, τότε υπάρχουν τρεις μόνο «συντελεστές»: τα ιδιωτικά νοικοκυριά, οι επιχειρήσεις και οι δημόσιοι οργανισμοί. Ο κάθε ένας από τους εν λόγω συντελεστές διαθέτει αφενός μεν εισόδημα, αφετέρου τρέχουσες δαπάνες (κατανάλωση).

Όταν τώρα το εισόδημα του εκάστοτε υπερβαίνει τις δαπάνες, τότε δημιουργούνται αποταμιεύσεις – οι οποίες είναι στη διάθεση όλων των άλλων συντελεστών, για τη διενέργεια επενδύσεων. Συμπερασματικά λοιπόν, σε μία κλειστή οικονομία το σύνολο των αποταμιεύσεων είναι εξ ορισμού ίσο με το σύνολο των επενδύσεων (Α=Ε) – ενώ το ύψος των εγχωρίων επιτοκίων καθιστά βέβαιο το ότι, οι αποταμιεύσεις καλύπτουν τις επενδύσεις (όταν μειώνονται τα επιτόκια αυξάνονται οι επενδύσεις κοκ.).

(β) Εάν μία οικονομία δεν είναι κλειστή αλλά ανοιχτή όπως συνήθως συμβαίνει, εάν δηλαδή προϊόντα, υπηρεσίες και κεφάλαια διακινούνται όχι μόνο εντός αλλά και εκτός της εκάστοτε χώρας, τότε η εξίσωση «Α=Ε» στο εσωτερικό παύει να ισχύει. Ειδικότερα, εάν οι εγχώριες αποταμιεύσεις είναι υψηλότερες από τις εγχώριες επενδύσεις, τότε εκρέουν κεφάλαια στο εξωτερικό – ενώ όταν συμβαίνει το αντίθετο, τότε εισρέουν κεφάλαια από το εξωτερικό.

Αυτό που συμβαίνει λοιπόν στη Γερμανία είναι το πρώτο – αφού οι εγχώριες αποταμιεύσεις είναι κατά 310 δις $ υψηλότερες από τις εγχώριες επενδύσεις, οπότε αυτά τα 310 δις $ οδηγούνται νομοτελειακά στο εξωτερικό. Πολύ περισσότερο επειδή ο τρίτος βασικός συντελεστής, το γερμανικό δημόσιο, δεν επενδύει επίσης αλλά αποταμιεύει.

Εάν τώρα συγκρίνει κανείς τα πλεονάσματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της Γερμανίας, με την καθαρή περιουσία των Γερμανών στο εξωτερικό, η οποία προκύπτει αφού αφαιρέσει κανείς από τα χρηματικά περιουσιακά στοιχεία τους τα χρέη τους, θα διαπιστώσει πως υπάρχει μία σημαντική διαφορά μεταξύ τους – της τάξης του 1 τρις €.

Ειδικότερα, η καθαρή περιουσία των Γερμανών στο εξωτερικό υπολογίζεται στα 1,476 τρις €, ενώ την ίδια στιγμή τα συνολικά πλεονάσματα της χώρας μετά την υιοθέτηση του ευρώ ανέρχονται στα 2,634 τρις € – όταν τα δύο μεγέθη θα έπρεπε να είναι περίπου τα ίδια. Επομένως «λείπει» ένα ποσόν ύψους 1,158 τρις € που φαίνεται πως έχει χαθεί – αιτιολογούμενο ως εξής:

Τα χαμένα χρήματα

Εν πρώτοις υπενθυμίζουμε πως τα γερμανικά πλεονάσματα υπάρχουν, επειδή πολλές άλλες χώρες εισάγουν περισσότερα προϊόντα και υπηρεσίες από όσα εξάγουν – ενώ τα ελλείμματα του ενός κράτους, είναι πλεονάσματα του άλλου. Στα πλαίσια αυτά, οι Πολίτες και οι επιχειρήσεις των ελλειμματικών χωρών μπορούν τότε μόνο να χρηματοδοτούν τις αγορές τους από τη Γερμανία, όταν δανείζονται χρήματα «επί τούτου» – τα οποία προέρχονται άμεσα ή έμμεσα από τις γερμανικές τράπεζες, επειδή διαθέτουν πλημμύρα χρημάτων, μεταξύ άλλων λόγω του ότι συσσωρεύουν όλα τα έσοδα που εισπράττουν οι γερμανικές εξαγωγικές επιχειρήσεις από το εξωτερικό.

Υπάρχουν τώρα πολλοί τρόποι, με τους οποίους προμηθεύουν χρήματα οι γερμανικές τράπεζες τους Πολίτες και τις επιχειρήσεις των ελλειμματικών χωρών εισαγωγής – όπως ο απ’ ευθείας δανεισμός τους, η αγορά μετοχών και ομολόγων, τα παράγωγα, η αγορά συναλλάγματος κοκ. Όλα αυτά τα περιουσιακά στοιχεία που συγκεντρώνονται καταγράφονται στην κεντρική τράπεζα της Γερμανίας, συνιστώντας την καθαρή περιουσία των Γερμανών στο εξωτερικό.

Συνεχίζοντας, όταν οι ξένοι οφειλέτες κάποια στιγμή υπερχρεώνονται, αδυνατώντας να εξυπηρετήσουν τις υποχρεώσεις τους, τότε οι εγχώριοι δανειστές εγγράφουν ζημίες – πριν από όλους οι τράπεζες, μέσω των οποίων άλλωστε μεταφέρονται τα χρήματα στο εξωτερικό.

Παρά το ότι λοιπόν η Γερμανία δεν είχε καμία φούσκα ακινήτων, ενώ οι τράπεζες της δεν ήταν εκτεθειμένες σε εγχώρια ενυπόθηκα δάνεια χαμηλής εξασφάλισης όπως συνέβη στις Η.Π.Α., στην Ιρλανδία, στην Ισπανία κοκ., αφενός μεν έχασε πάνω από 1 τρις €, αφετέρου βιώνει μία μεγάλη τραπεζική κρίση – η οποία ίσως αποβεί μοιραία για ορισμένα από τα χρηματοπιστωτικά της ιδρύματα.

Εάν κληθούν δε οι Πολίτες της για να τα διασώσουν μέσω του κρατικού προϋπολογισμού (Bail out), τότε τα ελλείμματα της χώρας θα εκτοξευθούν στα ύψη, οπότε και τα χρέη της – ένα ενδεχόμενο που πιθανότατα δεν έχουν λάβει ακόμη υπ’ όψιν τους οι εταιρείες αξιολόγησης, οι οποίες θεωρούν μάλλον εσφαλμένα πολύ υψηλή την πιστοληπτική της ικανότητα.

Επίλογος

Εάν προσθέσει κανείς στα παραπάνω τη μεγάλη έκθεση της Γερμανίας στο σύστημα διακανονισμού συναλλαγών της Ευρωζώνης (Target 2), μέσω του οποίου η κεντρική της τράπεζα δανείζει ουσιαστικά τις κεντρικές των άλλων χωρών του ευρώ, η οποία έχει φτάσει ξανά σχεδόν στα 700 δις €, θα διαπιστώσει πως οι κίνδυνοι για την οικονομία της είναι ακόμη μεγαλύτεροι – ειδικά εάν τυχόν διαλυθεί η Ευρωζώνη, όπου οι ζημίες της θα ήταν τεράστιες.

Ως εκ τούτου εύλογα συμπεραίνεται ότι, η Γερμανία φοβάται όσο καμία άλλη χώρα στον πλανήτη τυχόν ανεξέλεγκτη διάλυση της νομισματικής ένωσης – οπότε είναι σχετικά εύκολος ο «εκβιασμός» της από οποιοδήποτε κράτος της Ευρωζώνης έχει το κρίσιμο μέγεθος για να απειλήσει το κοινό νόμισμα. Πριν από όλα από την Ιταλία, η οποία θα μπορούσε πολύ καλύτερα να αναπτυχθεί εκτός της Ευρωζώνης – αν και το δημόσιο χρέος της είναι πια πολύ μεγάλο, ενώ ο τραπεζικός της τομέας είναι κάτι περισσότερο από χρεοκοπημένος.

Πηγή Analyst

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

 

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση