Πώς ερμηνεύεται η συνομιλία Μέρκελ - Ερντογάν

Του Κώστα Ράπτη

Σε αρχικό στάδιο, η σιωπή - καθώς το Βερολίνο δεν είχε τίποτε να πει κατά τα πρώτα 24ωρα της κρίσης στον Έβρο. Σε δεύτερο στάδιο ακολούθησε η δήλωση της Άνγκελα Μέρκελ την Δευτέρα - επικριτική για την Άγκυρα, αλλά και με ενδιαφέροντα μηνύματα πίσω από τις γραμμές. Η τηλεφωνική επικοινωνία που είχε, σε τρίτο στάδιο, η Γερμανίδα καγκελάριος με τον Τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν αποτελεί την λογική συνέπεια.

Σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες, ο ισχυρός άνδρας της Άγκυρας ζήτησε "δίκαιη κατανομή" ανάμεσα στην Τουρκία και την Ε.Ε. της ευθύνης έναντι των προσφύγων και μεταναστών, καθώς και των βαρών που προκύπτουν από την προσφυγική και μεταναστευτική κρίση.

Η Γερμανίδα καγκελάριος προβάλλει έτσι ως ο πραγματικός συνομιλητής του Ερντογάν και ως ο μόνος παράγοντας στην Ε.Ε. που μπορεί να δώσει λύση στην παρούσα κρίση - όχι ερήμην της Τουρκίας, αλλά σε συνεννόηση μαζί της. Την ίδια στιγμή, σημειωτέον, που οι επικεφαλής των κοινοτικών θεσμών (Πρόεδρος Κομισιόν, Πρόεδρος Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Πρόεδρος Ευρωκοινοβουλίου) επισκέπτονται τον Έβρο μαζί με τον Έλληνα πρωθυπουργό, σε μια χειρονομία αλληλεγγύης και ευρωπαϊκής συσπείρωσης.

Άλλωστε και η προηγηθείσα δήλωση Μέρκελ ότι είναι "απαράδεκτο" να "χρησιμοποιεί τους πρόσφυγες" ο Ταγίπ Ερντογάν "για να εκφράσει τη δυσαρέσκειά του", αποτελούσε στην πραγματικότητα έκκληση προς συνδιαλλαγή.


Όχι μόνο διότι η καγκελάριος έκρινε πως το να μην εκφράζουν οι Τούρκοι ιθύνοντες "αυτή τη δυσαρέσκεια σε έναν διάλογο μαζί μας ως Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά μάλλον πίσω από τους πρόσφυγες", ακόμη και αν αισθάνονται "ότι δεν έχουν αυτή τη στιγμή επαρκή υποστήριξη από την Ευρώπη", δεν αποτελεί "τον δρόμο για να πάμε μπροστά", αλλά και γιατί προκαταβολικά η ίδια συναίνεσε στη μείζονα διεκδίκηση της Τουρκίας: την κατάπαυση του πυρός στην Ιντλίμπ και την δημιουργία ασφαλούς ζώνης για τους πρόσφυγες που ωθούνται προς τα τουρκικά σύνορα.

Λίγο αφότου οι ελιγμοί της Μόσχας ακύρωσαν τη συζητούμενη διοργάνωση τετραμερούς συνάντησης Μέρκελ, Μακρόν, Πούτιν και Ερντογάν για το ζήτημα της Ιντλίμπ, το Βερολίνο επιχειρεί, μιλώντας πριν από τους "27” και εξ ονόματός τους, να παρεμβληθεί στην καρδιά του συριακού ζητήματος με τρόπο υποστηρικτικό προς την τουρκική πολιτική. Οι αλληλοκαταγγελίες περί το προσφυγικό δεν παραγράφουν το γεγονός ότι οι μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις και η Τουρκία συμπορεύονται στα βασικά της συριακής κρίσης όλα αυτά τα χρόνια.

Αναρωτιέται όμως κανείς με ποιόν πρακτικό τρόπο θέλει και μπορεί να υλοποιήσει την ιδέα μιας ασφαλούς ζώνης εντός της επικράτειας της Συρίας, αλλά έξω από τον έλεγχο της κυβέρνησής της. Ο Ερντογάν, πάντως, αντιμέτωπος με τις μεγάλες δυσκολίες που προκαλεί στις επιχειρήσεις του τουρκικού στρατού ο έλεγχος του εναέριου χώρου από τη ρωσική και συριακή πολεμική αεροπορία έχει προτείνει στους Δυτικούς συμμάχους του την δημιουργία ζώνης απαγόρευσης πτήσεων, που είναι μια καθαρά πολεμική ενέργεια.

Σε κάθε περίπτωση, η στάση του Βερολίνου έναντι της Άγκυρας παραμένει "κατευναστική” για αρκετούς λόγους, στους οποίους θα πρέπει να προστεθεί και η δυσκινησία που προκαλούν στην παρούσα φάση η πολιτική ρευστότητα στο εσωτερικό της Γερμανίας.

Οι λόγοι έχουν να κάνουν με τον όγκο και το βάρος των τουρκο-γερμανικών οικονομικών σχέσεων, την παρουσία ισχυρής κοινότητας Τουρκο-Γερμανών, αλλά και τις ενδο-ευρωπαϊκές ισορροπίες, καθώς η Γερμανία επείγεται να δηλώνει παρούσα στα πράγματα τις Μεσογείου ως αντίβαρο στις σχετικές φιλοδοξίες της Γαλλίας. Η σταθερά αυτή της ευρωπαϊκής πολιτικής επιβεβαιώθηκε σε κάθε μεγάλη κρίση του περασμένου αιώνα. Άλλωστε, το προ δεκαετίας σχέδιο του τότε προέδρου της Γαλλίας Σαρκοζί να ιδρύσει μιαν Ευρω-Μεσογειακή Ένωση με τη συμμετοχή μόνο των παράκτιων κρατών ακυρώθηκε με συνοπτικές διαδικασίες από την Μέρκελ, η οποία επέβαλε ένα χαλαρό σχήμα με τη συμμετοχή και των "27" της Ε.Ε.

Σε ό,τι, πάλι, αφορά καθαυτό το προσφυγικό ζήτημα, το Βερολίνο διαπραγματεύεται από μια θέση σχετικής ασφάλειας. Το πλαίσιο που έχει οικοδομηθεί τα τελευταία χρόνια εγγυάται ότι η γραμμή των κλειστών συνόρων θα υλοποιείται σε κάθε περίπτωση, είτε στα όρια της Ε.Ε. είτε, όπως έδειξε η εμπειρία της Ειδομένης, στο εσωτερικό της.

Capital


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση