Διπλωματικές ακροβασίες, ασταθείς ισορροπίες

Τα πρώτα χρόνια της εποχής Ερντογάν η Τουρκία υιοθέτησε μία εξωστρεφή και επιτυχημένη εξωτερική πολιτική. Όπλα της ήσαν η ισχυρή οικονομία που χτίσθηκε την πρώτη δεκαετία του 2000, η στρατιωτική δύναμη και η καλή γεωγραφική της θέση που την κατέστησε βασικό διαμετακομιστικό παράγοντα ενέργειας. Κυρίως, όμως, ο Ερντογάν απέδειξε ότι έχει τη δυνατότητα και το σθένος να ασκεί επιρροή πέραν των συνόρων της χώρας του.

Γράφει ο Άγγελος Συρίγος

Όλα τα παραπάνω τον κατέστησαν επιθυμητό ως σύμμαχο που δύναται να επηρεάσει τις περιφερειακές εξελίξεις. Παράλληλα, η Τουρκία έδειξε ότι μπορεί να αντιστέκεται σε πιέσεις προερχόμενες από τις μεγάλες δυνάμεις. Ουσιαστικά κατετάγη στο ίδιο περίπου επίπεδο επιρροής με το Ιράν και το Ισραήλ.

Ο Ερντογάν μέθυσε από τις επιτυχίες. Θεώρησε ότι μπορούσε να μετατρέψει την Τουρκία σε γεωπολιτικό παίκτη που θα επηρέαζε τα πράγματα σε επίπεδο Ευρασίας. Το αποτέλεσμα είναι ότι σήμερα οι σχέσεις της Τουρκίας με όλα τα γειτονικά της κράτη είναι από μέτριες έως κακές.

Εκτός από τα προβλήματα με τους γείτονες, το χειρότερο όλων είναι ότι πλέον απειλείται η σταθερότητα, εάν όχι η ακεραιότητα της ίδιας της Τουρκίας. Η αντιμετώπιση του αλυτρωτισμού των κουρδικών πληθυσμών εντός και εκτός της τουρκικής επικράτειας καθίσταται ολοένα και πιο δυσχερής, έως αδύνατη.

Περίπλοκες σχέσεις με τη Ρωσία

Προκειμένου να διασώσει το μείζον, ο Ερντογάν έκλεισε κάποια ανοιχτά μέτωπα για να επικεντρωθεί στο Κουρδικό. Οι υποχωρήσεις που έκανε στον Πούτιν για να κλείσει το μέτωπο μαζί του και να έχει κάπως ελεύθερα τα χέρια στη βόρειο Συρία ήταν πρωτοφανείς για την αλαζονεία του.

Με τη Μόσχα, όμως, τα πράγματα παραμένουν περίπλοκα. Τυπικώς, οι σχέσεις έχουν πλήρως εξομαλυνθεί, αλλά είναι ορατή δια γυμνού οφθαλμού η αμοιβαία καχυποψία. 
Η Ρωσία είναι ο βασικός προμηθευτής φυσικού αερίου της Τουρκίας και η Τουρκία είναι η χώρα με τη δεύτερη μεγαλύτερη κατανάλωση ρωσικού φυσικού αερίου. Επίσης, ρωσικές εταιρείες έχουν αναλάβει την κατασκευή δύο πυρηνικών εργοστασίων στην Τουρκία. Είναι από άκρως αμφίβολο έως απίθανο, όμως, να τα βρουν στο μέτωπο της Συρίας και ειδικότερα στο ζήτημα των Κούρδων.

Εξομάλυνση, αλλά και επιφύλαξη

Εξομάλυνση έχει επέλθει και στις σχέσεις της Άγκυρας με το Ισραήλ. Και σ’ αυτό το επίπεδο, όμως, η επιφύλαξη επικρατεί. Το Ισραήλ ουδέποτε επέλεξε να έχει απέναντί του την Τουρκία και η επιδείνωση των σχέσεών τους δεν υπήρξε δική του πρωτοβουλία.

Ήταν, λοιπόν, θέμα χρόνου η αποκατάσταση των διμερών σχέσεων. Δεν επανήλθαν, όμως, στον στρατηγικό χαρακτήρα που είχαν προ του 2009 και όλα δείχνουν πως αυτό δεν πρόκειται να συμβεί ούτε το επόμενο διάστημα. Το βασικό είναι ότι Τελ Αβίβ και Άγκυρα μοιράζονται την ίδια επιθυμία να αναχαιτισθεί το Ιράν και ευρύτερα ο σιιτικός παράγοντας.

Προς το παρόν τουλάχιστον, η εξομάλυνση των σχέσεων Ισραήλ-Τουρκία δεν έχει επηρεάσει σημαντικά τις τριγωνικές στρατηγικές σχέσεις που διαμορφώνονται στην Ανατολική Μεσόγειο με κοινό παρονομαστή την Ελλάδα και την Κυπριακή Δημοκρατία. Μετά το 2010, άλλωστε, όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις θεωρούν βασική παράμετρο της εξωτερικής πολιτικής τη σχέση με το Τελ Αβίβ.

Ο κίνδυνος γεωπολιτικής καραμπόλας

Η Τουρκία θεωρεί παγίως πως Ελλάδα και Κύπρος παρεμβαίνουν στον «ζωτικό χώρο» της και προσπαθεί να περιορίσει τις δύο αυτές χώρες από την άσκηση των δικαιωμάτων τους. Μετά το γκριζάρισμα στο Αιγαίο, η Τουρκία επικεντρώνει το ενδιαφέρον της στους ενεργειακούς πόρους που βρίσκονται εντός της κυπριακής ΑΟΖ.

Κάτι που δεν πρέπει να ξεχνάμε είναι ότι επί Ερντογάν η Ελλάδα έπαψε να αποτελεί τη βασική προτεραιότητα στην τουρκική εξωτερική πολιτική. Μετά το 1923 Ελλάδα και Τουρκία προσδιόριζαν τη θέση τους στο διεθνές σύστημα κυρίως μέσα από τις διμερείς τους σχέσεις.

Ο Ερντογάν αυτή τη στιγμή παίζει και σε άλλα πεδία. Αυτό σημαίνει ότι τα ελληνοτουρκικά κινδυνεύουν να καταστούν παράπλευρη απώλεια σε κάποια ευρύτερη γεωπολιτική καραμπόλα που θα έχει ως κέντρο την Τουρκία και θα αφορά διευθετήσεις κυρίως στα νοτιοανατολικά σύνορά της.

Τα στρατηγικά τρίγωνα

Η Ελλάδα άρχισε να αποκτά περιφερειακό ρόλο στην Ανατολική Μεσόγειο μόνον σε συνδυασμό με την Κυπριακή Δημοκρατία: Στα τρίγωνα Ελλάδα - Κύπρος - Ισραήλ και Ελλάδα - Κύπρος - Αίγυπτος είναι πολύ πιθανόν να προστεθεί η Ιορδανία, ίσως και ο Λίβανος.

Η κοινή θεώρηση Αθήνας-Λευκωσίας μας βγάζει από τη μιζέρια, στην οποία έχουμε περιπέσει τα τελευταία χρόνια. Είναι ένα στρατηγικό πλεονέκτημα που πρέπει παντοιοτρόπως να διατηρηθεί και να αξιοποιηθεί.

Πηγή "Σταύρος Λυγερός"


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση