Ο Ερντογάν νικητής στο τουρκικό Game of Thrones

Γράφει ο Γιώργος Ευγενίδης

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επιβίωσε και από ένα πραξικόπημα. Είναι, αν μη τι άλλο, ένας πολιτικός, ο οποίος ήταν ούτως ή άλλως πολύ ισχυρός, τώρα όμως έχει την ευκαιρία να γίνει πανίσχυρος. Και αυτό, διότι οι αντίπαλοί του απέτυχαν στην προσπάθεια βίαιου εκθρονισμού του και τώρα έχει την ευκαιρία να «καθαρίσει» τους αντιπάλους του σε θέσεις-κλειδιά στο κράτος, όπως ο στρατός και το δικαστικό σώμα.

Τα τελευταία χρόνια στην Τουρκία έχει διαμορφωθεί ένα power game με νέους όρους. Αφενός, το νέο καθεστώς που έχει εγκαθιδρύσει ο Ερντογάν έχει ισχυρά ερείσματα, τόσο σε αστικά κέντρα όσο και στην περιφέρεια της βαθιάς Ανατολίας, όπου ο συντηρητικός Ισλαμισμός είναι η κυρίαρχη έννοια. Πλην όμως, ο Ερντογάν έχει δύο βασικούς αντιπάλους: ο πρώτος και πιο light είναι οι εκπρόσωποι της νέας αστικής τάξης που έχει διαμορφωθεί στα χρόνια της τουρκικής ακμής. Αυτοί διεκδικούν νομή της εξουσίας, πλην όμως περιορίζονται σε πιο παραδοσιακά μέσα διεκδίκησης. Από την άλλη, οι εκπρόσωποι του «παλιού» κοσμικού κράτους, του Κεμαλισμού, οι οποίοι μπορεί να είναι μειοψηφούντες στην κοινωνία, αλλά έχουν ισχυρά ερείσματα στον κρατικό μηχανισμό, προσπάθησαν να αλλάξουν τους όρους του παιχνιδιού εξουσίας.

Ο Ερντογάν, όμως, νίκησε και πάλι. Μην κάνετε λάθος, δεν τον έσωσε ούτε το twitter ουτε μόνο η αντίδραση του κόσμου. Αυτή είναι μια μάλλον επιφανειακή ανάλυση. Αρχικά, μας λείπει ένα κομμάτι από το παζλ: ο ανορθόδοξος τρόπος εκτέλεσης του πραξικοπήματος και η έλλειψη συνεκτικότητας σε κάποια σκέλη της στρατηγικής των πραξικοπηματιών, αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να υπήρξε κάποιος «αδύναμος κρίκος». Ποιος ήταν και τι σημασίας, δεν το ξέρουμε ακόμα. Επίσης, τεράστιο ρόλο έπαιξαν τα ιδιωτικά ΜΜΕ, τα οποία ο Ερντογάν έχει είτε απαξιώσει είτε καταδιώξει, καθώς από εκεί λειτούργησε πολλαπλασιαστικά το μήνυμά του, ενώ καίρια ήταν και η συνεισφορά των θρησκευτικών εκπροσώπων, οι οποίοι κινητοποίησαν από τα τζαμιά κόσμο.

Μπορεί σε κάποιους να φαίνεται παράλογο όλο αυτό που συνέβη, κυρίως ως προς την αντίδραση του κόσμου, πρέπει όμως να αντιληφθούμε πως η δική μας κοσμοαντίληψη εν συγκρίσει με αυτή των Τούρκων είναι εντελώς διαφορετική. Με βασικούς πυλώνες στήριξης τους συντηρητικούς Ισλαμιστές και όσους βελτίωσαν κατά πολύ την οικονομική και κοινωνική τους θέση επί των ημερών τους, ο Ερντογάν είναι ο αδιαμφισβήτητος κυρίαρχος και αυτό «δεν χαλάει» πολλούς εντός Τουρκίας. Αν το δούμε ρεαλιστικά, αυτοί που ενοχλούνται, που διαμαρτύρονται είναι μειοψηφία. Και επ’ αυτής της βάσης, ο Ερντογάν έχει πλέον μια μοναδική ευκαιρία να διαιωνίσει το καθεστώς του. Θα πατήσει πόδι σε βραχίονες του κράτους που είτε δεν είχε καλή πρόσβαση είτε συναντούσε σοβαρές αντιστάσεις και θα βελτιώσει κατά πολύ τον βαθμό ελέγχου του συνολικού τουρκικού οικοδομήματος. Με άλλα λόγια, θα μιλάμε για ένα κανονικό καθεστώς.

Τι θα σημάνει αυτό; Για την Ελλάδα είναι δίκοπο μαχαίρι: σε κάθε περίπτωση, ένας πανίσχυρος Ερντογάν, ο οποίος δεν δίνει και πολλή ουσιαστική σημασία στην ελληνοτουρκική φιλία και στη μείωση της τουρκικής προκλητικότητας, δεν είναι ίσως και η καλύτερη εξέλιξη. Από την άλλη όμως, ο Ερντογάν ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για την ατελή συμφωνία για το προσφυγικό, η οποία μπορεί να εφαρμόζεται εν μέρει, πλην όμως έχει συμβάλλει στη σημαντική μείωση των ροών. Επομένως, μας ενδιαφέρει οι τουρκικές αρχές να συνεχίσουν αυτό που κάνουν-να ελέγχουν πλέον επί της ουσίας τη λειτουργία των δικτύων διακίνησης ανθρώπων. Φυσικά, σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, μια ακόμα πιο αυταρχική Τουρκία δεν πρόκειται να γίνει στο ορατό μέλλον μέλος της Ε.Ε., παρά την προσέγγιση ορισμένων Ευρωπαίων που λένε πως τώρα είναι η ώρα για περισσότερη «δυτικοποίηση» της Τουρκίας και προσέγγιση με την Ε.Ε. Η Τουρκία δεν θα τηρήσει τα όσα προβλέπονται για το άνοιγμα κρίσιμων κεφαλαίων και η Ε.Ε. δεν θα μπορεί να την ανταμείψει με σοβαρές ενταξιακές προοπτικές. Αυτό όμως δεν δείχνει να «χαλάει» καμία από τις δύο πλευρές, οι οποίες μπορεί να διαμορφώσουν μια σχέση «προνομιακής συνύπαρξης».

Σε κάθε περίπτωση, η μάχη του τουρκικού Game of Thrones έχει έναν νικητή και αυτός λέγεται Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Αν η νίκη αυτή έχει προοπτικές μακροημέρευσης, δεν είναι εύκολο να ειπωθεί, πλην όμως οι εσωτερικοί κίνδυνοι για τον Ερντογάν σχεδόν εκμηδενίζονται. Όσο για τους εξωτερικούς, στο χέρι του είναι να μην προκαλέσει κάποιον πολύ μεγάλο «παίκτη».

Υ.Γ. Χαιρετίσματα πολλά στους δημοκρατικούς θεσμούς της Τουρκίας. Θα μας λείψουν.

Πηγή RizopoulosPost

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

 

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση