Ο Ερντογάν πάει για πρόεδρος με υπερεξουσίες σουλτάνου

Να ετοιμαστούν για μια «νέα, ισχυρή Τουρκία», κάλεσε χθες τους υποστηρικτές του, ο πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος θεωρείται αδιαφιλονίκητο φαβορί της σημερινής αναμέτρησης που για πρώτη φορά θα αναδείξει πρόεδρο εκλεγμένο απευθείας από τον λαό

 

Σύμφωνα με το Bloomberg, η προεδρία του Ερντογάν ίσως είναι τόσο ισχυρή όσο εκείνη του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ την περίοδο 1923-1938. Στη φωτογραφία, ο Ερντογάν με τη μαντιλοφορούσα σύζυγό του, Εμινέ

 

Περίπου 50 εκατομμύρια Τούρκοι προσέρχονται σήμερα στις κάλπες προκειμένου να εκλέξουν για πρώτη φορά στα τουρκικά χρονικά της τον πρόεδρο της χώρας. Οι υποψήφιοι είναι τρεις. Ο ισλαμιστής Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο επίσης ισλαμιστής, αλλά υποστηριζόμενος από τους κεμαλιστές Εκμελεντίν Ιχσάνογλου, και ο Κούρδος Σελαχατίν Ντεμιρτάς. Ο νικητής, ωστόσο, θα είναι ένας και μας είναι ήδη γνωστός.

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, πρωθυπουργός της Τουρκίας από το 2003, δεν θα μπορούσε βάσει Συντάγματος να διεκδικήσει μια τέταρτη πρωθυπουργική θητεία, οπότε αποφάσισε να μετακομίσει στην προεδρία και να πριμοδοτήσει τον προεδρικό θώκο με πρόσθετες εξουσίες. Ο στόχος είναι προφανής.

Ο Ερντογάν θέλει να παραμείνει στο τιμόνι της Τουρκίας συγκεντρώνοντας μάλιστα στα χέρια του όσο το δυνατόν περισσότερες εξουσίες, να μετατραπεί σε έναν σύγχρονο «νέο σουλτάνο» όπως χαρακτηριστικά ανέφερε το περιοδικό «Σπίγκελ».

Ψηφοφόροι του Ταγίπ Ερντογάν σε προεκλογική συγκέντρωση στην Κωνσταντινούπολη

Κι όλα αυτά με λαϊκή νομιμοποίηση, καθώς θα είναι ο πρώτος πρόεδρος στα χρονικά της Τουρκικής Δημοκρατίας που εκλέγεται με ψηφοφορία απευθείας από τον λαό. Εάν μάλιστα επαληθευτούν οι δημοσκοπήσεις που του δίνουν 52% με 56%, τότε η εκλογή του θα «κλειδώσει» εύκολα από τον α' γύρο.

Παραδοσιακά, ο πρόεδρος εκλεγόταν από τους βουλευτές και είχε ρόλο κυρίως συμβολικό-τυπικό. Με τον Ερντογάν στην προεδρία, ωστόσο, τα δεδομένα αλλάζουν, με κάποιους (Bloomberg) να υποστηρίζουν μάλιστα πως η προεδρία του ίσως είναι τόσο ισχυρή όσο εκείνη του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ την περίοδο 1923-1938.

Ως πρόεδρος της Τουρκικής Δημοκρατίας ο Ερντογάν θα ελέγχει το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας και τις ένοπλες δυνάμεις, θα προεδρεύει σε υπουργικά συμβούλια, ενώ θα μπορεί να επιλέγει και τα μέλη του Ανωτάτου Δικαστηρίου.

Αυτό, ωστόσο, που επιθυμεί διακαώς ο ίδιος είναι να μετατρέψει το σύστημα διακυβέρνησης της Τουρκίας σε προεδρικό, καθιστώντας έτσι τον πρόεδρο αρχηγό όχι μόνο του κράτους αλλά και της κυβέρνησης. Στο μυαλό του Ερντογάν, άλλωστε, κράτος και κυβέρνηση πλέον... ταυτίζονται.

Χαρακτηριστικές είναι και οι πρόσφατες δηλώσεις του στο «Kanal 24» πως «το προεδρικό σύστημα ταιριάζει περισσότερο στις ανεπτυγμένες χώρες». Να σημειωθεί δε πως η υιοθέτηση ενός προεδρικού συστήματος αποτελεί πάγιο αίτημα των ισλαμιστών ήδη από την εποχή του Ερμπακάν.

«Ο στόχος μου είναι να μετατρέψω το σύστημα της Τουρκίας σε προεδρικό. Εάν αυτό δεν καταστεί εφικτό, ένα ημιπροεδρικό σύστημα θα μπορούσε επίσης να αποτελέσει επιλογή. Θα επιτάχυνε κατά πολύ τη διαδικασία λήψης αποφάσεων». Η αλήθεια είναι βέβαια πως για να αλλάξει το Σύνταγμα της Τουρκίας απαιτείται πλειοψηφία 2/3 στο Κοινοβούλιο, την οποία το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του Ερντογάν επί του παρόντος δεν διαθέτει.
Οι επόμενες βουλευτικές εκλογές είναι προγραμματισμένες για το 2015 και μια ακόμη μεγαλύτερη νίκη που θα του εξασφάλιζε τα 2/3 των εδρών αποτελεί φυσικά κεντρικό στόχο για τον Ερντογάν. Ακόμη και στην περίπτωση που δεν υπάρξουν συνταγματικές αλλαγές, ο άνθρωπος που θα κινεί τα νήματα θα είναι και πάλι ο Ερντογάν. «Το πιο πιθανό είναι πως ο Ερντογάν θα εφαρμόσει ένα ντε φάκτο ημιπροεδρικό σύστημα» και ότι «θα επηρεάζει την εξουσία παρασκηνιακά και εμμέσως, ασκώντας πίεση στο αδύναμο πρωθυπουργό», όπως προβλέπει μερίδα αναλυτών.

Η «προειδοποίηση» του Ερντογάν φέρνει, ωστόσο, ανακατατάξεις εντός του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), ανακατατάξεις που δεν αποκλείεται να συνοδευτούν από σοβαρούς εσωτερικούς τριγμούς και αστάθεια. Ο νυν πρόεδρος Αμπντουλάχ Γκιουλ προβλέπεται να παραιτηθεί στις 28 Αυγούστου προκειμένου να αναλάβει ο Ερντογάν.
Το AKP από την πλευρά του έχει περιθώριο 45 ημερών για να εκλέξει τον νέο ηγέτη του, ο οποίος θα αναλάβει και χρέη πρωθυπουργού έως τις γενικές εκλογές του Ιουνίου του 2015. Σημειώνεται άλλωστε πως σύμφωνα με το τουρκικό Σύνταγμα, ο πρόεδρος της χώρας πρέπει να είναι αμερόληπτος και να μη βαρύνεται από κομματικούς δεσμούς.
Πολλοί φοβούνται πως η μετακίνηση του Ερντογάν στην προεδρία θα δώσει το έναυσμα για έναν ανηλεή αγώνα εξουσίας εντός του AKP.

«ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΕΙΜΑΙ ΕΓΩ»
Στην υπηρεσία του όλος ο κρατικός μηχανισμός


«Το κράτος είμαι εγώ». Η φράση αποδίδεται στον Λουδοβίκο ΙΔ', βασιλιά της Γαλλίας. Η ίδια φράση, ωστόσο, έρχεται να ταιριάξει «γάντι» και στην περίπτωση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Eπειτα από 11 έτη στην εξουσία, ο 60χρονος ισλαμιστής ηγέτης νιώθει παντοδύναμος και οδεύει προς ακόμη έναν εκλογικό θρίαμβο, έχοντας στην υπηρεσία του ολόκληρο τον κρατικό μηχανισμό της Τουρκίας.

«Οι προεκλογικές δράσεις του πρωθυπουργού είναι μεγάλης κλίμακας εκδηλώσεις που συχνά συνδυάζονται με επίσημες κυβερνητικές εκδηλώσεις», σημειώνει σε έκθεσή του με θέμα τις τουρκικές προεδρικές εκλογές της Κυριακής ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ). Ο επικεφαλής μάλιστα της αποστολής εποπτών του ΟΑΣΕ στη χώρα ανακοίνωσε χθες πως ο Οργανισμός πρόκειται να δημοσιεύσει μέσα στο επόμενο δίμηνο έκθεση με προτάσεις για τη «βελτίωση» του τουρκικού εκλογικού συστήματος, αφήνοντας να εννοηθεί πως υπήρξαν «παρατυπίες».

Νωρίτερα μέσα στο καλοκαίρι, ο Ερντογάν είχε φυσικά φροντίσει να μετατρέψει σε προεκλογικές εκδηλώσεις διάφορα μεγάλα κρατικά γεγονότα, όπως για παράδειγμα την πανηγυρική έναρξη των εργασιών για την κατασκευή του νέου τρίτου αεροδρομίου της Κωνσταντινούπολης (στις 7 Ιουνίου) και τα εγκαίνια της νέας υπερταχείας σιδηροδρομικής γραμμής Αγκυρας - Κωνσταντινούπολης (στις 25 Ιουλίου). Αξίζει να σημειωθεί δε πως αν και η προεκλογική εκστρατεία ξεκίνησε επισήμως στις 11 Ιουλίου, οι κανόνες ίσης προβολής των υποψηφίων τέθηκαν σε εφαρμογή 20 ημέρες μετά, με αποτέλεσμα ο ΟΑΣΕ να χαρακτηρίσει την εκλογική διαδικασία «αμφιλεγόμενη», ενώ την ανησυχία του για το θέμα εξέφρασε και το Συμβούλιο της Ευρώπης.

Είναι χαρακτηριστικό πως το διάστημα μεταξύ 4 και 6 Ιουλίου το κρατικό τηλεοπτικό δίκτυο TRT αφιέρωσε 533 λεπτά στον Ερντογάν και... λιγότερα από πέντε λεπτά στους δύο άλλους προεδρικούς υποψηφίους μαζί.

Αδύναμοι αντίπαλοι
Δεν αμφιβάλλει βεβαίως κανείς πως η νίκη του Ερντογάν στις προεδρικές εκλογές θα ήταν μάλλον εύκολη, ακόμη κι αν αυτός δεν είχε τον κρατικό μηχανισμό στην υπηρεσία του. Και οι δύο αντίπαλοί του, άλλωστε, για την προεδρία (Ιχσάνογλου και Ντεμίρτας) θεωρούνταν εξαρχής «αδύναμες υποψηφιότητες». Και μόνο το γεγονός, ωστόσο, πως ο Ερντογάν έχει φτάσει στο σημείο να ταυτίζεται σε τέτοιο βαθμό με το τουρκικό κράτος γεννά ανησυχίες.

Ο Εκμελεντίν Ιχσάνογλου, 71 ετών, είναι ο κοινός υποψήφιος του κεντροαριστερού Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) και του ακροδεξιού εθνικιστικού Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (MHP).
Ο Ιχσάνογλου, πρώην επικεφαλής του Οργανισμού Ισλαμικής Διάσκεψης, ενός διακυβερνητικού διεθνούς θεσμού, τάσσεται αντίθετα με τον Ερντογάν υπέρ της διατήρησης του θεσμού της προεδρίας ως ενός συμβολικού αξιώματος με ενοποιητικό χαρακτήρα—όπως συνέβη με τη θητεία του απερχόμενου προέδρου Αμπντουλάχ Γκιουλ.

Ο Σελαχατίν Ντεμίρτας, 41 ετών, ο υποψήφιος των Κούρδων, ελπίζει να αντλήσει ψήφους από την τουρκική αριστερά, καθώς το πρόγραμμά του επικεντρώνεται στην προώθηση φιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων και στα ανθρώπινα δικαιώματα.
Ο Ντεμίρτας, ο πρώτος Κούρδος ο οποίος διεκδικεί το αξίωμα, τάσσεται επίσης υπέρ των δικαιωμάτων των ομοφυλόφιλων, ζήτημα το οποίο συνεχίζει να αποτελεί ταμπού στην Τουρκία. Ορισμένοι από τους υποστηρικτές του ελπίζουν ότι θα συγκεντρώσει έως και το 10% των ψήφων.

Υπήρξαν διαμαρτυρίες κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας ότι η δημόσια τηλεόραση στην Τουρκία παραχώρησε στον Ερντογάν πολλές περισσότερες ώρες προβολής από ό,τι στους αντιπάλους του, δίνοντάς του έτσι αθέμιτο πλεονέκτημα.

Οι σκληρές διαθέσεις του Ερντογάν έχουν πάντως φανεί και τις τελευταίες ημέρες, με την τουρκική κυβέρνηση να σφίγγει τον κλοιό γύρω από τους λεγόμενους «γκιουλενιστές», πνίγοντας οικονομικά τη «φιλική προς τον Γκιουλέν» τράπεζα «Bank Asya» και θέτοντας στο στόχαστρο ως υπόπτους για υπονόμευση του καθεστώτος δεκάδες αστυνομικούς και μέλη της υπηρεσίας πληροφοριών της χώρας. «Είμαι πολύ σκληρός και θα γίνω σκληρότερος», διακήρυξε χθες ο Ερντογάν απευθυνόμενος στους «προδότες» του Γκιουλέν, ενώ επιτέθηκε και στον εισαγγελέα Ζεκερίγια Οζ κατηγορώντας τον για «ανηθικότητα».

Συγκέντρωση εξουσιών
Ο πρόεδρος της χώρας μπορεί να υπηρετήσει δύο θητείες. Ο Ερντογάν έχει πει πως ελπίζει να είναι ακόμη ο αρχηγός του κράτους το 2023, όταν η Τουρκία συμπληρώνει 100 χρόνια από την ίδρυσή της από τον Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ.

Οι αντίπαλοι του Ερντογάν ερίζουν ότι εάν ο νυν πρωθυπουργός επιτύχει το σκοπό του να αποκτήσει μια εκτελεστική προεδρία, θα συγκεντρώσει όλες τις εξουσίες στα χέρια του. Η αντιπολίτευση κατηγορεί τον Ερντογάν ότι γίνεται όλο και πιο αυταρχικός τα τελευταία χρόνια.

Η νίκη από τον πρώτο γύρο θεωρείται σημαντική για τον Ερντογάν, που έτσι θα αποκτήσει τη δυνατότητα να προωθήσει την προσπάθεια αναθεώρησης του Συντάγματος.
Εάν κερδίσει, θα πρέπει να αποχωρήσει από την πρωθυπουργία, αλλά και από την αρχηγία του κόμματός του, βάσει του Συντάγματος.

Το AK αναμένεται να συγκαλέσει ένα συνέδριο της ηγεσίας του αμέσως μετά τις εκλογές, ώστε να αναδείξει νέο ηγέτη και πρωθυπουργό.

Η αναμέτρηση θεωρείται πολλαπλώς ένα δημοψήφισμα για τον δημοφιλή πρωθυπουργό, που όμως πολώνει την κοινή γνώμη. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το εκλογικό σώμα είναι μοιρασμένο στα δύο σε ό,τι αφορά το έργο του.

Πάντως το συντηρητικό AK αναδείχθηκε στην πρώτη θέση στις τοπικές εκλογές του Μαρτίου συγκεντρώνοντας το 43% των ψήφων, στην πρώτη εκλογική αναμέτρηση μετά τις κινητοποιήσεις και τις ταραχές του περσινού καλοκαιριού με αφορμή την ανάπλαση του Πάρκου Γκεζί στην πλατεία Ταξίμ της Κωνσταντινούπολης.

Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ
Από δήμαρχος πρόεδρος
1994: Εκλέγεται δήμαρχος Κων/πολης, θέση στην οποία παραμένει έως το 1998
1997: Βελούδινο πραξικόπημα ανατρέπει τον πρωθυπουργό Ερμπακάν, στο κόμμα του οποίου ανήκει ο Ερντογάν
1999: Ο Ερντογάν φυλακίζεται για 4 μήνες με την κατηγορία της υποκίνησης θρησκευτικού μίσους
2001: Ιδρύει το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), μαζί με τους Αρίντς και Γκιουλ
2002: Το AKP κερδίζει τις εκλογές με ποσοστό 34,2% και σχηματίζει την πρώτη μονοκομματική κυβέρνηση στην Τουρκία μετά το 1987
2003: Ο Ερντογάν αναλαμβάνει την πρωθυπουργία
2007: Νέα νίκη στις γενικές εκλογές με 46,6%
2011: Αλλη μία εκλογική νίκη με 49,8%
2013: Κύμα αντικυβερνητικών διαδηλώσεων ξεκινάει από το πάρκο Γκεζί και την πλατεία Ταξίμ
2013-2014: Αποκαλύψεις και καταγγελίες για κυβερνητική διαφθορά, στο στόχαστρο μέλη του στενού κύκλου του Ερντογάν
2014: Πολύνεκρο δυστύχημα σε ορυχείο στη Σόμα, ο Ερντογάν στο επίκεντρο κριτικής
2014: Ο Ερντογάν ετοιμάζεται να εκλεγεί πρόεδρος


Πηγή "Έθνος"


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση