Επιβολή τετελεσμένων από την Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο

Η Άγκυρα επιστράτευσε πανεπιστήμια, κέντρα στρατηγικών μελετών και υπηρεσίες για προβολή των θέσεών της

• Του Χρήστου Μηνάγια

ΗΑνατολική Μεσόγειος αποτελεί μια περιοχή με έντονη διαχρονική κινητικότητα, όπου το σκηνικό της παγκόσμιας γεωπολιτικής παρέμβασης παρέμεινε πάντα σταθερό, αλλάζοντας μόνο τους πρωταγωνιστές του. Τη θέση των προηγούμενων πρωταγωνιστών, όπως του Βυζαντίου, της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, των Βενετών και των Οθωμανών, πήραν οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Μεγάλη Βρετανία, η Ρωσία, η Γαλλία, το Ισραήλ, η Κίνα και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Εντούτοις, οι αγωγοί πετρελαίου και φυσικού αερίου έχουν αναβαθμίσει έτι περαιτέρω την ιστορική γεωπολιτική και γεωστρατηγική αξία της Ανατολικής Μεσογείου και διαφαίνεται ότι δεν είναι δυνατόν μόνο μια παγκόσμια δύναμη να κυριαρχήσει στο σύνολο της εν λόγω περιοχής.

Εν τω μεταξύ, σε ό,τι αφορά την Ελλάδα και την Κύπρο θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ακόμη ένας παράγοντας με ιδιάζουσες γεωοικονομικές, γεωπολιτικές, γεωπολιτιστικές και γεωστρατηγικές διαστάσεις. Πρόκειται για την Τουρκία, η οποία έχει αναθεωρήσει το ρόλο που επιθυμεί να διαδραματίσει στην Ανατολική Μεσόγειο και εστιάζεται σε μια νέα στρατηγική και σχεδιασμούς για τις ενδεχόμενες μελλοντικές εξελίξεις. Στα πλαίσια αυτά, οι Τούρκοι επιδιώκουν αφενός να στρατιωτικοποιήσουν τα θέματα που έχουν σχέση με τους ενεργειακούς πόρους, με τη δημιουργία γκρίζων ζωνών, αφετέρου να δημιουργήσουν, μέσω της προπαγάνδας, το αίσθημα ανασφάλειας σε ξένους επενδυτές και εταιρείες που δεν συντάσσονται με
τις θέσεις τους. Στην προσπάθειά της αυτή, η Άγκυρα έχει επιστρατεύσει πανεπιστήμια, κέντρα στρατηγικών μελετών και αρμόδιους φορείς-υπηρεσίες τόσο για τη συλλογή πληροφοριών όσο και για τη σύνταξη σχετικών μελετών. Ειδικότερα: Δημιούργησε μια ειδική ομάδα στη ΜΙΤ για τη διεξαγωγή επιχειρήσεων πληροφοριών περί υδρογονανθράκων, όχι μόνο στην Ελλάδα και την Κύπρο αλλά και στα υπόλοιπα κράτη της Ανατολικής Μεσογείου, όπως το Ισραήλ, το Λίβανο, τη Συρία, την Αίγυπτο κ.λπ. Η ομάδα αυτή υπάγεται στο τμήμα Στρατηγικών Πληροφοριών της Διεύθυνσης Πληροφοριών Εξωτερικού, ενώ κρίνεται σκόπιμο να τονισθεί η ιδιαίτερη βαρύτητα που δίδεται από την τελευταία αναδιοργάνωση της ΜΙΤ στις πληροφορίες εξωτερικού.

Τούρκοι επιστήμονες παρουσιάζουν τις τουρκικές θέσεις για τα προβλήματα του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου στα πλαίσια διεξαγωγής συνεδρίων, σεμιναρίων, ημερίδων κ.λπ. στα μεγάλα αστικά κέντρα της Τουρκίας και των κατεχομένων. Μεταξύ των επιστημόνων αυτών περιλαμβάνεται ο Salih Saner καθηγητής στο πανεπιστήμιο των κατεχομένων, ο Ali Karamahmutδιαλέκτης στις τουρκικές Ακαδημίες Πολέμου, ο Omer Sahinturkσημαντικό στέλεχος του τουρκικού Γεωλογικού Φορέα, ο καθηγητής Sertac Hami Baseren του πανεπιστημίου της Άγκυρας κ.λπ.

Αναφορικά με τον Baseren επισημαίνεται ότι, ο εν λόγω καθηγητής παρουσιάζει στις διαλέξεις του τη Στρατηγική Ερευνών Πετρελαίου στην Ανατολική Μεσόγειο [Dogu Akdeniz Petrol Arama Stratejileri (DAPAS)], καθώς επίσης την επιχειρηματολογία των Τούρκων για την πιθανή οριοθέτηση της τουρκικής Α.Ο.Ζ. και υφαλοκρηπίδας. Άλλωστε, η πρότασή του για τη μεταφορά του παράνομου ορίου της τουρκικής υφαλοκρηπίδας με την αντίστοιχη του ψευδοκράτους, στο μεσημβρινό 32ο 16΄ 18΄΄ φαίνεται να έτυχε αποδοχής από την τουρκική και τουρκοκυπριακή πλευρά, αν λάβουμε υπόψη το χάρτη (Νο 1) που επισυνάφθηκε στην εφημερίδα της κυβερνήσεως του ψευδοκράτους στις 23-11-2011, αναφορικά με τη συμφωνία Ερευνών Πετρελαίου και Κοι νής Παραγωγής μεταξύ της Ανώνυμης Τουρκικής Εταιρείας Πετρελαίου (TPAO) και του ψευδοκράτους.

Εν τω μεταξύ, κρίνεται σκόπιμο να αναφερθεί ότι η παράγραφος 4 της εν λόγω συμφωνίας αναγράφει ότι, οι Τουρκοκύπριοι έχουν νόμιμα, ισότιμα και αναπόσπαστα δικαιώματα εφ’ όλης της υφαλοκρηπίδας της νήσου και σημειώνεται ότι δεν θα αρκεσθούν μόνο στα δικαιώματα που προσπορίζονται από τη συμφωνία που υπέγραψαν με την Τουρκία. Εξάλλου, αυτό αποτυπώνεται με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο στον χάρτη Νο 1, όπου παρουσιάζονται οι περιοχές στις οποίες εκχωρήθηκε το δικαίωμα από το ψευδοκράτος στην ΤΡΑΟ για έρευνες πετρελαίου.

Η διάλεξη του Baseren

Ακολούθως, παρατίθεται το κείμενο μιας εκ των διαλέξεων που πραγματοποίησε ο Baseren, στις 5-11-2009 στο πανεπιστήμιο ΑΤΙLΙΜ της Άγκυρας:

«Η Ανατολική Μεσόγειος αποτελεί ένα επίκαιρο και σημαντικό ζήτημα. Στην περιοχή που αποκαλούμε Ανατολική Μεσόγειο η Τουρκία θα μπορέσει να έχει την κυριότητα περίπου του 1/3 των θαλασσίων περιοχών και ίσως ακόμη περισσότερο. Κατ’ εμέ, ο τρόπος διεκδίκησης του δικαιώματος στην οικονομική περιοχή στην υφαλοκρηπίδα έχει άμεση σχέση με τους πλούτους που θα εξορυχτούν από την περιοχή αυτή. Άλλωστε, εδώ υπάρχει μια περίπλοκη γεωγραφική περιοχή από πολιτικής άποψης. Ειδικά για το θέμα της υφαλοκρηπίδας, στην εν λόγω περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου υπάρχει μια πολύ θερμή αντιπαράθεση…

Στην περίπτωση της Ανατολικής Μεσογείου θα αναφερθούμε σε όλη την Α.Ο.Ζ. Οι αντίδικοι μας ανακήρυξαν την Α.Ο.Ζ. και προβαίνουν στην οριοθέτησή της. Εμείς στην Ανατολική Μεσόγειο δεν έχουμε Α.Ο.Ζ., όμως έχουμε υφαλοκρηπίδα. Με αφορμή αυτό, δράττομαι της ευκαιρίας να κάνω μια σκέψη:

Αφού εμείς δεν έχουμε Α.Ο.Ζ., σε τι μας αφορά εάν οι άλλοι οριοθετούν την Α.Ο.Ζ.; Μας αφορά διότι η Α.Ο.Ζ. περιέχει τα σχετικά δικαιώματα με την υφαλοκρηπίδα. Με άλλα λόγια δηλαδή, μερικά κράτη, όπως η “Ελληνοκυπριακή Διοίκηση της Νότιας Κύπρου/ΕΔΝΚ”, που ανακήρυξαν την Α.Ο.Ζ. στην Ανατολική Μεσόγειο παραβιάζουν τα δικαιώματα της Τουρκίας στην υφαλοκρηπίδα της περιοχής. Μόνο οι ονομασίες των εννοιών είναι διαφορετικές. Όμως με βάση το περιεχόμενό τους υποκρύπτονται πολλά.

Στην Ανατολική Μεσόγειο εκτός από την Α.Ο.Ζ. και την υφαλοκρηπίδα δεν εναπομένουν υπόλοιπες ανοικτές θαλάσσιες περιοχές. Είναι γεγονός λοιπόν, ότι τίθεται η ανάγκη οριοθέτησης αυτής της περιοχής δεδομένου ότι εκδηλώνεται φανερά πλέον το αίτιο σύγκρουσης συμφερόντων.»

Στη συνέχεια, ο Τούρκος καθηγητής παρουσίασε σε χάρτη τις ελληνικές θέσεις για τον τρόπο καθορισμού των ακτών της στην Ανατολική Μεσόγειο, λαμβανομένων υπόψη των νήσων Κρήτη, Κάσο, Κάρπαθο, Ρόδο και Καστελόριζο, επισημαίνοντας τα εξής:

«Ούτως εχόντων των πραγμάτων δεν εναπομένει η δυνατότητα στις μεγάλες ακτές της Τουρκίας να προσεγγίσουν τις περιοχές της ανοικτής θάλασσας. Αυτή είναι μια κατάσταση, αντίθετη με το διεθνές δίκαιο. Τα νομικά στηρίγματα των ελληνικών επιχειρημάτων περιλαμβάνονται στο διάβημα (διακοίνωση) που έκανε η Ελλάδα αναφορικά με τη διαμαρτυρία μας για τη συμφωνία της “ΕΔΝΚ” με την Αίγυπτο. Στο περιεχόμενο του διαβήματος αυτού περιελήφθησαν διπλωματικές διατυπώσεις αναφορικά με την αντίληψη της έννοιας οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας βάσει της αρχής των μέσων γραμμών.
Πρακτικά, αυτό αποτελεί το πιο σημαντικό σημείο των όσων σάς ανέφερα. Με δεδομένο ότι τα δικαιώματα της υφαλοκρηπίδας είναι αποκλειστικά δικαιώματα και ότι μόνο το παράκτιο κράτος θα μπορέσει να κάνει χρήση αυτών, εάν κάποιος εκδίδει άδειες και εάν κάποιος πραγματοποιεί έρευνες, τότε τούτο σημαίνει ότι σε αυτόν αντιστοιχεί η κυριότητα.
Μια άλλη εξέλιξη είναι οι συμφωνίες που υπέγραψε η “EΔNK” με την Αίγυπτο και τον Λίβανο οι οποίες στηρίχθηκαν στην αρχή των μεσων γραμμών. Μετέπειτα, η “EΔNK”, αφού χάραξε τα όρια, δήλωσε ότι θα δώσει άδεια στις περιοχές αυτές, προκήρυξε διεθνή διαγωνισμό και κάλεσε ξένες εταιρείες πετρελαίου. Τώρα η Ελλάδα προσπαθεί να χαράξει τα όρια με την Αίγυπτο. Εάν γίνει αυτό τότε σε εμάς δεν θα μείνει τίποτε.
Στο χώρο αυτό υπάρχει μια θαλάσσια περιοχή 140.000 km2. Εάν υλοποιηθεί η εν λόγω οριοθέτηση, τότε η Ελλάδα θα μας κλέψει ένα τμήμα 70.000-80.000 km2, ένα τμήμα 30.000-40.000 km2 θα πάει στην Κύπρο και σ’ εμάς θα μείνει ένα τρίγωνο ανοικτά του κόλπου της Antalya.

Αυτή είναι μια κατάσταση αντίθετη με το διεθνές δίκαιο και πρόκειται για κάτι που δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό από την Τουρκία. Ας δούμε τώρα γιατί αυτό είναι αντίθετο με το διεθνές δίκαιο και ποια λύση θα πρέπει να υπάρξει που θα είναι σύμφωνη με αυτό. Η σύμφωνη με τη δικαιοσύνη λύση προβλέπεται στις συμφωνίες του 1982 και του 1958 για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, καθώς επίσης στους νόμους του Δικαίου περί Ηθών και Εθίμων.

Σύμφωνα με τους νόμους του διεθνούς δικαίου που βρίσκονται σε ισχύ, το όριο της υφαλοκρηπίδας χαράσσεται έτσι ώστε να είναι σύμφωνο με τη νομιμότητα. Αυτό αποτελεί μια βασική αρχή. Λοιπόν, τι είναι η μέση γραμμή που παρουσιάζεται στις προηγούμενες συμφωνίες; Η μέση γραμμή στην οριοθέτηση αποτελεί μια μέθοδο, όμως αυτό δεν έχει καμία πρωτεύουσα σημασία. Σε άλλες περιπτώσεις, όποια μέθοδος παρείχε λύση σύμφωνη με τη νομιμότητα, τότε προβλέφθηκε η εφαρμογή της από το διεθνές δίκαιο. Η μέση γραμμή μπορεί να επιφέρει τα ενδεδειγμένα αποτελέσματα; Φυσικά. Επίσης πρέπει να εφαρμόζεται στο μέτρο που επιφέρει αποτελέσματα σύμφωνα με τη νομιμότητα. Όμως, ειδικά οι μέσες γραμμές, στα πλαίσια των εννοιών που προσπάθησα να σας επεξηγήσω μέχρι τώρα, δεν επέφεραν αποτελέσματα σύμφωνα με τη νομιμότητα.

Για το λόγο αυτό πρέπει να αλλάξει η μέση γραμμή. Πλέον μπορούμε να πραγματοποιήσουμε οριοθέτηση και με άλλες μεθόδους. Όμως, με το δεδομένο ότι οι αντίδικοί μας άρχισαν από τη μέση γραμμή και εμείς έτσι πρέπει να κάνουμε.»

Προσπάθεια δημιουργίας συμμαχιών στην περιοχή

Ένα άλλο στοιχείο το οποίο θα πρέπει να τύχει ιδιαίτερης προσοχής είναι η προσπάθεια της Τουρκίας να δημιουργήσει συμμαχίες με πρωταγωνιστές της παγκόσμιας γεωπολιτικής παρέμβασης στην Ανατολική Μεσόγειο, όπως είναι η Μεγάλη Βρετανία, παραχωρώντας προς αυτούς ένα σημαντικό ποσοστό των «εκτιμωμένων κερδών» της. Συγκεκριμένα, πέραν των αδειών για σεισμολογικές έρευνες που η Άγκυρα επέδωσε σε νορβηγικά πλοία, η Ανώνυμη Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίων (ΤΡΑΟ), στις 23-11-2011, υπέγραψε δύο συμφωνίες με την Ολλανδο-Βρετανική εταιρεία πετρελαίου SHELLγια έρευνα και κοινή παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου στη θαλάσσια περιοχή ανοικτά της Αττάλειας (Αntalya) και στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Τουρκίας.

Επιπρόσθετα, σύμφωνα με δημοσίευμα της τουρκικής εφημερίδος Zaman/14-12-2011, η TPAO βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις με τις εταιρείες Exxon-Mobil (ΗΠΑ), Chevron (ΗΠΑ), Petrobras (Βραζιλία) και Total (Γαλλία) για έρευνες πετρελαίου στον κόλπο της Αλεξανδρέττας (Iskenderun) και της Μερσίνης (Mersin) με πιθανή ημερομηνία υπογραφής σχετικής συμφωνίας στα μέσα του 2012.

Επειδή η τουρκική τακτική της επιβολής τετελεσμένων δεν μας είναι άγνωστη, κρίνεται σκόπιμη μια τελική επισήμανση, η οποία προκύπτει από την παρακολούθηση της τουρκικής επικαιρότητας και απευθύνεται σε όσους ελπίζουν στη δίκαιη επίλυση των ελληνοτουρκικών προβλημάτων με τη συναίνεση των Τούρκων: στην Τουρκία οι φράσεις υπαναχώρηση και συμμόρφωση με το διεθνές δίκαιο είναι άγνωστες, ενώ ιδιαίτερης προβολής τυγχάνουν ο τουρκο-ισλαμικός εθνικισμός, η αμφισβήτηση κυριαρχικών δικαιωμάτων, η αποτροπή με την απειλή χρήσης βίας, η διείσδυση σε κράτη στόχους, οι δολοφονίες αμάχων, η καταπάτηση των ατομικών ελευθεριών, η συνεργασία με τρομοκρατικές οργανώσεις, το παρακράτος, το βαθύ κράτος κ.λπ.

Επικαλείται αντινομίες άλλων χωρών για υφαλοκρηπίδες σε νησιά

Κατόπιν ο Baseren παρουσίασε τις δικαστικές αποφάσεις από τις αντινομίες μεταξύ των ακολούθων κρατών, προκειμένου να υποστηρίξει αφενός τη μετατόπιση της μέσης γραμμής μέχρι τον μεσημβρινό 32ο 16΄ 18΄΄, αφετέρου ότι δεν πρέπει να επιδοθεί υφαλοκρηπίδα στα νησιά Καστελόριζο, Ρόδο, Κάσο και Κάρπαθο:

• Αντινομία μεταξύ Γαλλίας και Καναδά για τις νήσους Saint Pierre Miquelon όπου δεν επιδόθηκε υφαλοκρηπίδα στα εν λόγω νησιά πέραν των οριοθετημένων χωρικών υδάτων.

• Αντινομία μεταξύ Λιβύης και Μάλτας όπου το δικαστήριο τροποποίησε τη μέση γραμμή σε βάρος της Μάλτας. Στο σημείο αυτό ο Baseren επισήμανε το εξής:
«Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα νησιά έχουν υφαλοκρηπίδα. Όμως, οι σχετικοί νόμοι για την οριοθέτησή της καθορίζουν το μέγεθος αυτής. Εξαιτίας αυτού, κοιτάζοντας τα νησιά και ενίοτε το χερσαίο χώρο, θα πρέπει να πούμε ότι στα νησιά πρέπει να δίδεται μικρότερη υφαλοκρηπίδα.»

• Αντινομία μεταξύ Γουινέας και Γουινέας-Μπισσάου όπου τροποποιήθηκε η μέση γραμμή προκειμένου να μην εγκλεισθεί η έξοδος του λιμανιού Buba της Γουινέας-Μπισσάου. Ο Baseren τόνισε ότι η απόφαση αυτή έχει ιδιάζουσα σημασία αναφέροντας ότι: «Μια άλλη ενδιαφέρουσα απόφαση έχει σχέση με το ότι εμείς έχουμε στην περιοχή ένα σημαντικό λιμάνι. Το λιμάνι της Antalya. Η μέση γραμμή της Κύπρου με τη Μικρά Ασία εγκλείει το λιμάνι της Antalya.»

• Αντινομία μεταξύ Γαλλίας και Αγγλίας για τα νησιά του Καλαί όπου το Διεθνές Διαιτητικό Δικαστήριο δεν επέδωσε υφαλοκρηπίδα στα νησιά αυτά.

• Αντινομία μεταξύ Ρουμανίας και Ουκρανίας για το νησί Serpent όπου το Διεθνές Διαιτητικό Δικαστήριο δεν του επέδωσε υφαλοκρηπίδα.

Χάρτης με τις τουρκικές διεκδικήσεις

Τέλος, ο Baseren, αφού αναφέρθηκε στη συμφωνία της Κυπριακής Δημοκρατίας με τον Λίβανο και τη μη επικύρωση αυτής από τον Λίβανο λόγω της διαμαρτυρίας που προέβαλε η Τουρκία, έκλεισε τη διάλεξή του ως εξής:

«Η Ελλάδα ευρίσκεται σε διαπραγματεύσεις για τη χάραξη των ορίων με την Αίγυπτο. Η Τουρκία προέβη σε διαβήματα προς την Αίγυπτο και απέτρεψε την κατάσταση αυτή. Μέχρι σήμερα (σ.σ. 5-11-2009) δεν χαράχθηκαν τα όρια μεταξύ Ελλάδος και Αιγύπτου λόγω των διαβημάτων που έκανε η Τουρκία. Όμως, φυσικά για να ολοκληρωθεί το εγχείρημα αυτό πρέπει να πω ότι θα πρέπει να υπάρξει οριοθέτηση μεταξύ της Τουρκίας και της Αιγύπτου. Όλες οι χώρες του κόσμου ή και όλες οι χώρες της Μεσογείου δεν δίδουν δίκιο στην Τουρκία.

Ακόμη και εάν υπάρχουν κάποιοι που θεωρούν ότι εμείς δεν έχουμε δίκιο σύμφωνα με το νόμο, τότε εάν αυτοί θέλουν λύση στην Κύπρο δεν πρέπει να επιτρέψουν στην “ΕΔΝΚ” να χρησιμοποιήσει από μόνη της τις πηγές αυτές. Η “ΕΔΝΚ” έγινε μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και εκπροσωπεί όλη την Κύπρο σε αυτήν. Αυτό το ασυμβίβαστο δεν συμβάλλει θετικά στην επίλυση του κυπριακού προβλήματος. Αντιθέτως, αναβάθμισε την οντότητα των Ελληνοκυπρίων και τους έκανε αδιάλλακτους. Συμπερασματικά, η δική μας πλευρά καταδεικνύει ότι έχει κυριαρχικά δικαιώματα, στην περιοχή αυτή.

Αυτοί που θέλουν μια λύση στην περιοχή πρέπει να δώσουν δίκαιο σ’ εμάς. Όμως, εάν δεν γίνει αυτό τότε δεν πρέπει να επιτραπεί στους Ελληνοκυπρίους να διαχειρισθούν την κατάσταση από μόνοι τους. Κατ’ εμέ, για να είναι νόμιμη η οριοθέτηση της Ανατολικής Μεσογείου θα πρέπει να γίνει σύμφωνα με το χάρτη (Νο 2) διότι σε αντίθετη περίπτωση θα δημιουργηθούν τα ακόλουθα προβλήματα:

- Εγκλείεται (φράσσεται) ο χερσαίος χώρος της Τουρκίας και παρεμποδίζεται το δικαίωμά της για πρόσβαση στις θαλάσσιες περιοχές που ευρίσκονται εμπρός από αυτόν.

- Κλείνει η είσοδος στο λιμένα της Αττάλειας (Antalya) που αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά λιμάνια της Ανατολικής Μεσογείου.

- Παρεμποδίζονται οι θαλάσσιες μεταφορές της Τουρκίας στον άξονα Ανατολή-Δύση.

- Δημιουργούνται προβλήματα άμυνας και ασφάλειας.

- Οι ακτές της Τουρκίας που έχουν μέτωπο στην Ανατολική Μεσόγειο αρχίζουν από το Gazipasa της Αττάλειας (Antalya), φθάνουν μέχρι το Αιγαίο και έχουν μήκος 290 χλμ. Οι αντίστοιχες ακτές της Κυπριακής Δημοκρατίας, που έχουν μέτωπο στην ίδια περιοχή, έχουν μήκος 25 μίλια.»

Πηγή: Εφημ. «Φιλελεύθερος»

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση