Τουρκία: Κυρώσεις και χρήμα
Τα θέματα που θα κυριαρχήσουν στην επικαιρότητα τις επόμενες ημέρες, εβδομάδες και (πιθανότατα) μήνες είναι δύο: η πανδημία και η προκλητική στάση της Τουρκίας απέναντι στην Ελλάδα, στην Κύπρο και στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, γενικότερα.
Η πανδημία, παρότι τα "μεγέθη" της έχουν προ πολλού υπερβεί τα επίπεδα που σημείωσε κατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος, βρίσκεται πολύ μακριά από το μέγιστο ενδιαφέρον που αναμένεται να προσελκύσει. Δυστυχώς η κατάσταση σε αυτόν το τομέα, θα επιδεινωθεί σημαντικά πριν δούμε βελτίωση, άξια λόγου. Τουλάχιστον προς αυτό προδιαθέτει τόσο η μέχρι τώρα πορεία των μεγεθών, όσο και το pattern συμπεριφοράς της κοινωνίας.
Αντίθετα η προκλητική στάση της γείτονος, βρίσκεται πολύ κοντά στο αποκορύφωμά της. Αποκορύφωμα το οποίο πιθανότατα, θα βιώσουμε στη διάρκεια των αμέσως επόμενων εβδομάδων. Η προσοχή της κοινής γνώμης φυσικά, θα εστιασθεί σε δύο σημεία:
Α. την κατάσταση της τουρκικής οικονομίας και
Β. τις επιταγές της United Nations Convention on the Law of the Sea, γνωστότερης ως UNCLOS, δηλαδή το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας.
Σήμερα, θ’ ασχοληθούμε με τη πρώτη.
Η Τουρκική οικονομία
Αποτελεί την αχίλλειο πτέρνα της γείτονος διότι βρίσκεται σε πάρα πολύ κακή κατάσταση, τα τελευταία 3-4 χρόνια. Κυρίως, λόγω κακής διαχείρισης από τον Recep Tayyip Erdogan (RTE) και την οικογένειά του. Ενδεικτικά, o υπουργός Οικονομικών, επιχειρηματίας Berat Albayrak, έχει παντρευτεί τη μία από τις δύο κόρες του Τούρκου προέδρου, την Esra Erdogan (ναι, εκείνη μέσω της οποίας οι οικογένειες Ερντογάν και Καραμανλή έχουν κουμπαριά). Καταλαβαίνετε...
Παρ’ όλα τα χάλια της όμως, απέχει αρκετά από την κατάρρευση. Έχει δοθεί αυτή η εντύπωση αλλά πρόκειται περί υπερβολής. Η κατάσταση είναι κρίσιμη, πιθανότατα θα καταρρεύσει, αλλά αυτό δεν θα συμβεί αύριο, ή τις επόμενες εβδομάδες. Πιθανόν, ούτε στη διάρκεια του τρέχοντος έτους.
Η Τουρκία είναι μια χώρα με σημαντικές παραγωγικές δυνατότητες και λόγω των υψηλότατων ρυθμών ανάπτυξης και διαμόρφωσης ευνοϊκών επενδυτικών συνθηκών επί κυβερνήσεων RTE, έχει δεχθεί τεράστια ποσά σε άμεσες ξένες επενδύσεις. Αυτή η συγκυρία, σε συνδυασμό με τις διεθνείς οικονομικές συνθήκες, είχαν μετατρέψει τα (εταιρικά και όχι μόνο) δάνεια σε ξένο συνάλλαγμα, σε εξαιρετικά συμφέρουσα πρακτική.
Όμως τα ωραία πράγματα, δεν κρατούν πολύ. Μόλις άρχισε να επιδεινώνεται η κατάσταση της τουρκικής οικονομίας, το ξένο συνάλλαγμα ακρίβυνε ιδιαίτερα, καθώς η τουρκική λίρα άρχισε να δέχεται τεράστιες πιέσεις και πλέον σημειώνει ιστορικά χαμηλά ισοτιμίας με το αμερικανικό δολάριο και το ευρώ, σχεδόν καθημερινά.
Ο Τούρκος πρόεδρος, αντί να επιτρέψει στην Κεντρική Τράπεζα της χώρας να ασκήσει ορθόδοξη νομισματική πολιτική, μέσω λελογισμένης υποτίμησης και επιθετικής αύξησης των επιτοκίων της λίρας, προσπάθησε να μετριάσει την πτώση, με παρεμβάσεις στην αγορά συναλλάγματος. Αυτή η τακτική είχε σαν συνέπεια να εξαντληθούν τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας (περισσότερα από $100 δισ.), μέσα σε περίπου δύο χρόνια.
Όταν συμβεί αυτό, σε μία χώρα που εκδίδει δικό της νόμισμα ενώ αυτό δεν είναι κάποιο από τα τέσσερα μεγάλα "αποθεματικά" νομίσματα του πλανήτη (δολάριο, ευρώ, στερλίνα, γιέν), η οικονομία καταρρέει σχεδόν αυτόματα.
Πολύ περισσότερο, όταν η οικονομία αυτή υποφέρει επίσης από υψηλό πληθωρισμό (ο επίσημος πληθωρισμός κυμαίνεται περί το 12% αλλά ο πραγματικός στους δρόμους των πόλεων είναι υπερδιπλάσιος).
Η Τουρκία όμως έχει ένα "κρυφό χαρτί", το οποίο την βοηθά να επιδεικνύει αντοχές τις οποίες δεν θα έπρεπε να διαθέτει, υπό κανονικές συνθήκες. Το χαρτί αυτό είναι η γιγαντιαίου μεγέθους παραοικονομία της, η οποία αγγίζει το 30% του ΑΕΠ, σε πραγματικές τιμές.
Εκτός από το μέγεθός της όμως, η τουρκική παραοικονομία διαθέτει επίσης το εξαιρετικό πλεονέκτημα ότι το μεγαλύτερο μέρος της πραγματοποιείται σε ξένο νόμισμα και μάλιστα δολάριο ΗΠΑ. Το χονδρεμπόριο οπίου και ναρκωτικών γενικότερα, η παράνομη μετανάστευση και το εμπόριο λευκής σαρκός όπως και το χονδρεμπόριο απομιμήσεων επωνύμων προϊόντων, διεξάγονται κατά 95% σε ξένο νόμισμα. Εάν το κράτος επιτρέπει την εύκολη νομιμοποίηση αυτών των χρημάτων, εκείνα καταλήγουν στα αποθεματικά της Κεντρικής Τράπεζας. Αυτή δεν τα χρησιμοποιεί είτε για να στηρίζει το εθνικό νόμισμα, είτε για να παράσχει ρευστότητα στις επιχειρήσεις που έχουν δανεισθεί σε ξένα νομίσματα. Έτσι αυτές κατορθώνουν ν’ αποπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους προς τις ξένες τράπεζες και να παραμένουν ενεργές τόσο την εσωτερική όσο και την εξωτερική αγορά!
Σε απόλυτους αριθμούς, με βάση τα στοιχεία του 2019, το μέγεθος της τουρκικής παραοικονομίας, φθάνει περί τα 200 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ ετησίως...
Φυσικά αυτή η κατάσταση, δεν μπορεί να έχει μακροχρόνιο μέλλον. Ήδη οι "χρηματοροές" από την παράνομη μετανάστευση έχουν σχεδόν μηδενιστεί, ενώ όλοι οι υπόλοιποι κλάδοι, έχουν υποστεί μεγάλες μειώσεις δραστηριοτήτων, λόγω κορονοϊού. Το τέλος δεν θ’ αργήσει να έρθει, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα υπάρξει καταρρεύσει της Τουρκικής οικονομίας και μάλιστα άμεση.
Η επιβολή κυρώσεων
Εάν κάποιος θέλει να δημιουργήσει πρόβλημα στην Τουρκία, ο καλύτερος τρόπος που μπορεί να επιλέξει, είναι τα πλήγματα στην οικονομία. Όμως κάτι τέτοιο, εύκολα λέγεται αλλά (πολύ) δύσκολα γίνεται. Ειδικά εάν αυτός που θέλει να πλήξει την τουρκική οικονομία είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση...
Η Τουρκία το 2019, ήταν ο έκτος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της ΕΕ (4% των εισαγωγών και 3% των εξαγωγών της Ένωσης συνολικά), με συνολικό ύψος διεθνούς εμπορίου, λίγο πάνω από τα 139 δισ. ευρώ.
Η πραγματική αξία για την ευρωπαϊκή οικονομία όμως, είναι αρκετές φορές μεγαλύτερη. Ίσως και να ξεπερνά το ένα τρισεκατομμύριο. Πώς είναι δυνατόν αυτό;
Φανταστείτε ότι ένας Γερμανός (με τουρκικές ρίζες) έμπορος, παραλαμβάνει από την Τουρκία στην αποθήκη του, ένα container με εμπορεύματα. Μέσα σε αυτό, υπάρχουν 100 κιβώτια με μπλουζάκια, χωρίς κανένα διακριτικό φίρμας κ.λπ. Συνολική αξία π.χ. €1.000.000.
Ταυτόχρονα αλλά ανεξάρτητα από το κοντέινερ, παραλαμβάνει δέκα κιβώτια που περιέχουν διάφορα διακριτικά επωνύμων εταιρειών (π.χ. κροκοδειλάκια, δάφνινα στεφάνια, άλογα πόλο κ.ο.κ.). Συνολική αξία του περιεχομένου των κιβωτίων, €10.000!
Στο πίσω μέρος της αποθήκης υπάρχει μια πλήρης και μεγάλη βιοτεχνία ραφής ενδυμάτων. Όλη η παραλαβή κατευθύνεται εκεί και έμπειρες ράφτρες διαλέγουν, ράβουν "πειστικά" τα διακριτικά και πακετάρουν αντίστοιχα τα "αμαρκάριστα" μπλουζάκια. Αυτά μετά φορτώνονται σε φορτηγά και διαχέονται σε όλη την Ευρώπη (νομίζετε ότι τυχαία είναι η Γερμανία ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας σε όλη την ΕΕ;)! Χωρίς πλέον να περνούν κανέναν έλεγχο, σε κανένα τελωνείο, σε κανένα σύνορο! Ξέρετε ποια είναι η τελική αγοραία αξία για τα συγκεκριμένα εμπορεύματα; Σκεφτείτε μόνο ότι κάθε μπλουζάκι μαζί με τα "διακοσμητικά" του φθάνει στην αποθήκη του εμπόρου, κοστολογημένο €3,5-€4. Εάν πρόκειται για καλής ποιότητας απομίμηση πωλείται ως γνήσια προς περισσότερα από €80 το ένα, ενώ εάν είναι κανονική "μαϊμού" θα πωληθεί μεταξύ €10 και €30, αναλόγως τις "συγκυρίες". Τα ποσά που προκύπτουν εάν προσπαθήσετε να κάνετε ένα χονδρικό υπολογισμό, ζαλίζουν. Και μιλάμε μόνο για μία περίπτωση, Εκτός από απομιμήσεις ενδυμάτων υπάρχων απομιμήσεις ηλεκτρονικών, παιχνιδιών κ.ο.κ.
Πόσο εύκολο είναι πιστεύετε, για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να στερήσουν από τις οικονομίες τους, τζίρους εκατοντάδων εκατομμυρίων, επιβάλλοντας πραγματικά αυστηρές κυρώσεις στην Τουρκία;
Ή μήπως νομίζετε πως είναι εύκολο, έστω για την Ελλάδα μόνο, να αποφασίσει εμπάργκο προς την Τουρκία; Το σύνολο των ελληνικών εισαγωγών και εξαγωγών, πλησιάζει τα $4,5 δισ.! Δηλαδή, περισσότερα από το 2% του ΑΕΠ! Υπάρχει κάποιος που νομίζει ότι μπορεί ν’ αντέξει την απομείωση του η Ελληνική οικονομία;
Τι πρέπει να γίνει;
Είναι προφανές ότι εύκολος και ανώδυνος τρόπος αντιμετώπισης της τουρκικής προκλητικότητας, δεν υπάρχει. Όχι ρεαλιστικά!
Ευτυχώς, η Τουρκία πυροβολεί τα ίδια της τα πόδια συνεχώς! Η ημέρα που θα ξεπεραστούν τα όρια της υπομονής ΕΕ και ΗΠΑ, δεν είναι μακριά. Και τότε η γείτων θα τα βρει πολύ, μα πολύ σκούρα.
Μέχρι τότε χρειάζεται ψυχραιμία, υπομονή και προσήλωση στους στόχους της εθνικής στρατηγικής! Ξέρουμε πως το σχέδιο λειτουργεί! Ας του δώσουμε την ευκαιρία να το κάνει
Πέτρος Λάζος
Capital
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
Σήμερα, θ’ ασχοληθούμε με τη πρώτη.
Η Τουρκική οικονομία
Αποτελεί την αχίλλειο πτέρνα της γείτονος διότι βρίσκεται σε πάρα πολύ κακή κατάσταση, τα τελευταία 3-4 χρόνια. Κυρίως, λόγω κακής διαχείρισης από τον Recep Tayyip Erdogan (RTE) και την οικογένειά του. Ενδεικτικά, o υπουργός Οικονομικών, επιχειρηματίας Berat Albayrak, έχει παντρευτεί τη μία από τις δύο κόρες του Τούρκου προέδρου, την Esra Erdogan (ναι, εκείνη μέσω της οποίας οι οικογένειες Ερντογάν και Καραμανλή έχουν κουμπαριά). Καταλαβαίνετε...
Παρ’ όλα τα χάλια της όμως, απέχει αρκετά από την κατάρρευση. Έχει δοθεί αυτή η εντύπωση αλλά πρόκειται περί υπερβολής. Η κατάσταση είναι κρίσιμη, πιθανότατα θα καταρρεύσει, αλλά αυτό δεν θα συμβεί αύριο, ή τις επόμενες εβδομάδες. Πιθανόν, ούτε στη διάρκεια του τρέχοντος έτους.
Η Τουρκία είναι μια χώρα με σημαντικές παραγωγικές δυνατότητες και λόγω των υψηλότατων ρυθμών ανάπτυξης και διαμόρφωσης ευνοϊκών επενδυτικών συνθηκών επί κυβερνήσεων RTE, έχει δεχθεί τεράστια ποσά σε άμεσες ξένες επενδύσεις. Αυτή η συγκυρία, σε συνδυασμό με τις διεθνείς οικονομικές συνθήκες, είχαν μετατρέψει τα (εταιρικά και όχι μόνο) δάνεια σε ξένο συνάλλαγμα, σε εξαιρετικά συμφέρουσα πρακτική.
Όμως τα ωραία πράγματα, δεν κρατούν πολύ. Μόλις άρχισε να επιδεινώνεται η κατάσταση της τουρκικής οικονομίας, το ξένο συνάλλαγμα ακρίβυνε ιδιαίτερα, καθώς η τουρκική λίρα άρχισε να δέχεται τεράστιες πιέσεις και πλέον σημειώνει ιστορικά χαμηλά ισοτιμίας με το αμερικανικό δολάριο και το ευρώ, σχεδόν καθημερινά.
Ο Τούρκος πρόεδρος, αντί να επιτρέψει στην Κεντρική Τράπεζα της χώρας να ασκήσει ορθόδοξη νομισματική πολιτική, μέσω λελογισμένης υποτίμησης και επιθετικής αύξησης των επιτοκίων της λίρας, προσπάθησε να μετριάσει την πτώση, με παρεμβάσεις στην αγορά συναλλάγματος. Αυτή η τακτική είχε σαν συνέπεια να εξαντληθούν τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας (περισσότερα από $100 δισ.), μέσα σε περίπου δύο χρόνια.
Όταν συμβεί αυτό, σε μία χώρα που εκδίδει δικό της νόμισμα ενώ αυτό δεν είναι κάποιο από τα τέσσερα μεγάλα "αποθεματικά" νομίσματα του πλανήτη (δολάριο, ευρώ, στερλίνα, γιέν), η οικονομία καταρρέει σχεδόν αυτόματα.
Πολύ περισσότερο, όταν η οικονομία αυτή υποφέρει επίσης από υψηλό πληθωρισμό (ο επίσημος πληθωρισμός κυμαίνεται περί το 12% αλλά ο πραγματικός στους δρόμους των πόλεων είναι υπερδιπλάσιος).
Η Τουρκία όμως έχει ένα "κρυφό χαρτί", το οποίο την βοηθά να επιδεικνύει αντοχές τις οποίες δεν θα έπρεπε να διαθέτει, υπό κανονικές συνθήκες. Το χαρτί αυτό είναι η γιγαντιαίου μεγέθους παραοικονομία της, η οποία αγγίζει το 30% του ΑΕΠ, σε πραγματικές τιμές.
Εκτός από το μέγεθός της όμως, η τουρκική παραοικονομία διαθέτει επίσης το εξαιρετικό πλεονέκτημα ότι το μεγαλύτερο μέρος της πραγματοποιείται σε ξένο νόμισμα και μάλιστα δολάριο ΗΠΑ. Το χονδρεμπόριο οπίου και ναρκωτικών γενικότερα, η παράνομη μετανάστευση και το εμπόριο λευκής σαρκός όπως και το χονδρεμπόριο απομιμήσεων επωνύμων προϊόντων, διεξάγονται κατά 95% σε ξένο νόμισμα. Εάν το κράτος επιτρέπει την εύκολη νομιμοποίηση αυτών των χρημάτων, εκείνα καταλήγουν στα αποθεματικά της Κεντρικής Τράπεζας. Αυτή δεν τα χρησιμοποιεί είτε για να στηρίζει το εθνικό νόμισμα, είτε για να παράσχει ρευστότητα στις επιχειρήσεις που έχουν δανεισθεί σε ξένα νομίσματα. Έτσι αυτές κατορθώνουν ν’ αποπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους προς τις ξένες τράπεζες και να παραμένουν ενεργές τόσο την εσωτερική όσο και την εξωτερική αγορά!
Σε απόλυτους αριθμούς, με βάση τα στοιχεία του 2019, το μέγεθος της τουρκικής παραοικονομίας, φθάνει περί τα 200 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ ετησίως...
Φυσικά αυτή η κατάσταση, δεν μπορεί να έχει μακροχρόνιο μέλλον. Ήδη οι "χρηματοροές" από την παράνομη μετανάστευση έχουν σχεδόν μηδενιστεί, ενώ όλοι οι υπόλοιποι κλάδοι, έχουν υποστεί μεγάλες μειώσεις δραστηριοτήτων, λόγω κορονοϊού. Το τέλος δεν θ’ αργήσει να έρθει, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα υπάρξει καταρρεύσει της Τουρκικής οικονομίας και μάλιστα άμεση.
Η επιβολή κυρώσεων
Εάν κάποιος θέλει να δημιουργήσει πρόβλημα στην Τουρκία, ο καλύτερος τρόπος που μπορεί να επιλέξει, είναι τα πλήγματα στην οικονομία. Όμως κάτι τέτοιο, εύκολα λέγεται αλλά (πολύ) δύσκολα γίνεται. Ειδικά εάν αυτός που θέλει να πλήξει την τουρκική οικονομία είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση...
Η Τουρκία το 2019, ήταν ο έκτος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της ΕΕ (4% των εισαγωγών και 3% των εξαγωγών της Ένωσης συνολικά), με συνολικό ύψος διεθνούς εμπορίου, λίγο πάνω από τα 139 δισ. ευρώ.
Η πραγματική αξία για την ευρωπαϊκή οικονομία όμως, είναι αρκετές φορές μεγαλύτερη. Ίσως και να ξεπερνά το ένα τρισεκατομμύριο. Πώς είναι δυνατόν αυτό;
Φανταστείτε ότι ένας Γερμανός (με τουρκικές ρίζες) έμπορος, παραλαμβάνει από την Τουρκία στην αποθήκη του, ένα container με εμπορεύματα. Μέσα σε αυτό, υπάρχουν 100 κιβώτια με μπλουζάκια, χωρίς κανένα διακριτικό φίρμας κ.λπ. Συνολική αξία π.χ. €1.000.000.
Ταυτόχρονα αλλά ανεξάρτητα από το κοντέινερ, παραλαμβάνει δέκα κιβώτια που περιέχουν διάφορα διακριτικά επωνύμων εταιρειών (π.χ. κροκοδειλάκια, δάφνινα στεφάνια, άλογα πόλο κ.ο.κ.). Συνολική αξία του περιεχομένου των κιβωτίων, €10.000!
Στο πίσω μέρος της αποθήκης υπάρχει μια πλήρης και μεγάλη βιοτεχνία ραφής ενδυμάτων. Όλη η παραλαβή κατευθύνεται εκεί και έμπειρες ράφτρες διαλέγουν, ράβουν "πειστικά" τα διακριτικά και πακετάρουν αντίστοιχα τα "αμαρκάριστα" μπλουζάκια. Αυτά μετά φορτώνονται σε φορτηγά και διαχέονται σε όλη την Ευρώπη (νομίζετε ότι τυχαία είναι η Γερμανία ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας σε όλη την ΕΕ;)! Χωρίς πλέον να περνούν κανέναν έλεγχο, σε κανένα τελωνείο, σε κανένα σύνορο! Ξέρετε ποια είναι η τελική αγοραία αξία για τα συγκεκριμένα εμπορεύματα; Σκεφτείτε μόνο ότι κάθε μπλουζάκι μαζί με τα "διακοσμητικά" του φθάνει στην αποθήκη του εμπόρου, κοστολογημένο €3,5-€4. Εάν πρόκειται για καλής ποιότητας απομίμηση πωλείται ως γνήσια προς περισσότερα από €80 το ένα, ενώ εάν είναι κανονική "μαϊμού" θα πωληθεί μεταξύ €10 και €30, αναλόγως τις "συγκυρίες". Τα ποσά που προκύπτουν εάν προσπαθήσετε να κάνετε ένα χονδρικό υπολογισμό, ζαλίζουν. Και μιλάμε μόνο για μία περίπτωση, Εκτός από απομιμήσεις ενδυμάτων υπάρχων απομιμήσεις ηλεκτρονικών, παιχνιδιών κ.ο.κ.
Πόσο εύκολο είναι πιστεύετε, για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να στερήσουν από τις οικονομίες τους, τζίρους εκατοντάδων εκατομμυρίων, επιβάλλοντας πραγματικά αυστηρές κυρώσεις στην Τουρκία;
Ή μήπως νομίζετε πως είναι εύκολο, έστω για την Ελλάδα μόνο, να αποφασίσει εμπάργκο προς την Τουρκία; Το σύνολο των ελληνικών εισαγωγών και εξαγωγών, πλησιάζει τα $4,5 δισ.! Δηλαδή, περισσότερα από το 2% του ΑΕΠ! Υπάρχει κάποιος που νομίζει ότι μπορεί ν’ αντέξει την απομείωση του η Ελληνική οικονομία;
Τι πρέπει να γίνει;
Είναι προφανές ότι εύκολος και ανώδυνος τρόπος αντιμετώπισης της τουρκικής προκλητικότητας, δεν υπάρχει. Όχι ρεαλιστικά!
Ευτυχώς, η Τουρκία πυροβολεί τα ίδια της τα πόδια συνεχώς! Η ημέρα που θα ξεπεραστούν τα όρια της υπομονής ΕΕ και ΗΠΑ, δεν είναι μακριά. Και τότε η γείτων θα τα βρει πολύ, μα πολύ σκούρα.
Μέχρι τότε χρειάζεται ψυχραιμία, υπομονή και προσήλωση στους στόχους της εθνικής στρατηγικής! Ξέρουμε πως το σχέδιο λειτουργεί! Ας του δώσουμε την ευκαιρία να το κάνει
Πέτρος Λάζος
Capital
Αναρτήσεις
Γράψτε τα δικά σας σχόλια
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Θα σας παρακαλούσα να είστε κόσμιοι στους χαρακτηρισμούς σας, επειδή είναι δυνατόν επισκέπτες του ιστολογίου να είναι και ανήλικοι.
Τα σχόλια στα blogs υπάρχουν για να συνεισφέρουν οι αναγνώστες στο διάλογο. Η ευθύνη των σχολίων (αστική και ποινική) βαρύνει τους σχολιαστές.
Τα σχόλια θα εγκρίνονται μόνο όταν είναι σχετικά με το θέμα, δεν αναφέρουν προσωπικούς, προσβλητικούς χαρακτηρισμούς, καθώς επίσης και τα σχόλια που δεν περιέχουν συνδέσμους.
Επίσης, όταν μας αποστέλλονται κείμενα (μέσω σχολίων ή ηλεκτρονικού ταχυδρομείου), παρακαλείσθε να αναγράφετε τυχούσα πηγή τους σε περίπτωση που δεν είναι δικά σας. Ευχαριστούμε για την κατανόησή σας...