Τουρκικός αναθεωρητισμός, ασύμμετρες απειλές και κλιμάκωση των κρίσεων

Σύνορα - Καστανιές και στο βάθος η Τουρκία

Απαιτούνται σχέδια και ετοιμότητα αντιμετώπισης, εάν υπάρξει κλιμάκωση, με ελεγχόμενη ανταπόδοση και με σκοπό να αποτραπεί ο αντίπαλος να συνεχίσει τις ενέργειές του

Γράφει ο Παναγιώτης Ήφαιστος
Ομ. Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων – Στρατηγικών Σπουδών
Παν/μιο Πειραιώς, Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών

Οι σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας βρίσκονται στην κόψη του ξυραφιού και το χτένι έφθασε στον κόμπο δημιουργώντας αδιέξοδο:

1. Επί τέσσερεις δεκαετίες η Τουρκία απειλεί με πόλεμο εάν η Ελλάδα εφαρμόσει τις πρόνοιες του διεθνούς δικαίου που αφορούν την επικράτειά της.

2. Συνεχίζει τα παράνομα τετελεσμένα στην Κύπρο και ολοφάνερα επιδιώκει να κυριαρχήσει πλήρως επί της Μεγαλονήσου με το να εξωθεί σε μια μη βιώσιμη δήθεν «λύση».

3. Εγείρει αναθεωρητικές αξιώσεις που διαρκώς επεκτείνονται σε βαθμό που αφενός εμπίπτει στην κατηγορία της «απέραντης απειλής» και που αφετέρου υποχρεώνουν την Ελλάδα είτε να παραδώσει κυριαρχία –κάτι που αποκλείεται να γίνει εκτός και αν αυτοκτονήσει– είτε να θέσει κόκκινες γραμμές και να τις υπερασπιστεί εάν χρειαστεί ένοπλα.

4. Ο «απέραντος» χαρακτήρας της απειλής φανερώθηκε με το μνημόνιο με την Λιβύη, με τις έρευνες στην Ανατολική Μεσόγειο μέσα σε θαλάσσιες περιοχές που δεν έχει δικαίωμα, με τις διακηρύξεις για την «γαλάζια πατρίδα» και με Νταβουτογλιανών προδιαγραφών νέο-Οθωμανικές πρακτικές στην Θράκη.

5. Το χτένι πάει να σπάσει τον κόμβο και να προκαλέσει πτώση πάνω στην κόψη του ξυραφιού με την μεθόδευση εισβολής χιλιάδων παράνομων μεταναστών.

Εάν ληφθεί υπόψη η κοινώς αποδεκτή Κλαουζεβιτσιανή θεώρηση ότι ο πόλεμος είναι μια μεγάλη αλυσίδα με πολλούς κρίκους που αρχίζει από τις προθέσεις και κλιμακώνεται, μεταξύ άλλων, με σχεδιασμό, απόκτηση ισχύος, απειλές, κρίσεις μικρής έντασης και μεγάλη ένοπλη σύρραξη, γίνεται κατανοητός ο ανυπόστατος χαρακτήρας του ερωτήματος «πόλεμο θέλετε με την Τουρκία;».

Για κάθε κράτος το φαινόμενο «πόλεμος» αφορά την εθνική ασφάλεια και η αποτυχία της αποτροπής του αμυνόμενου κράτους απώλεια κυριαρχίας και θανάτους ανθρώπων. Είναι δηλαδή πολύ σοβαρή υπόθεση για ερασιτεχνισμούς.Δεν χρειάζονται εξάρσειςόπως η τελευταία με το μεταναστευτικό-προσφυγικό που η Τουρκία χρησιμοποίησε ως αιχμή του αναθεωρητικού της δόρατος ή καλύτερα ως μια προπετής ασύμμετρη απειλή.

Για να το πούμε διαφορετικά, πυρήνας και άξονας μιας εθνικής αποτρεπτικής στρατηγικής είναι η σωστή και ακριβής εκτίμηση της απειλής των κρατικών επιτελείων. Ορίζει τα μέσα και τις προσεγγίσεις αποτροπής της απειλής.

Η επίδειξη στρατιωτικής και πολιτικής υπευθυνότητας γι’ αυτές τις προσεγγίσεις είναι ένα πράγμα και άλλο τα γνωστά αυθαίρετα άλματα και οι κραυγές συνεκμετάλλευση και κάποια «μυστήρια Χάγη» που θα «αποφύγει» τον πόλεμο με «λίγες» υλικές, βασικά κυριαρχικές θυσίες. Κατευναστικές και υποχωρητικές αποφάσεις πουθενά δεν οδηγούν παρά μόνο σε αδιέξοδα και πολύ πιθανό σε μεγάλο πόλεμο. Τέτοιες κραυγές τις ακούγαμε επί δεκαετίες και εδώ που καταντήσαμε είναι ακραία ανεύθυνο να επαναλαμβάνονται και η πολιτικές ηγεσίες οφείλουν να μην συμβουλεύονται ερασιτέχνες (στην καλύτερη περίπτωση ερασιτέχνες) και να ορθώνουν το εθνικό συμφέρον και στρατηγική εκπλήρωσής του.

Η «Απέραντη Απειλή»

Σύντομα, θα σκιαγραφήσουμε το είδος της Τουρκικής απειλής, το τι σημαίνει σε γενικές γραμμές ασύμμετρες απειλές, την διαλεκτική σχέση ικανοτήτων, μπλόφας και κινδύνου και την διαλεκτική σχέση κρίσεων χαμηλής έντασης που κλιμακούμενη θα μπορούσε να εξελιχθεί σε γενικευμένη σύρραξη που η αποτρεπτική στρατηγική σκοπό έχει να αποτρέψει. Όπως γίνεται αντιληπτό τόσο κρίσιμα ζητήματα κείμενα όπως το παρόν μπορούν μόνο να διαγνώσουν τους προσανατολισμούς και να αναφερθούν σε τυπολογίες της στρατηγικής ανάλυσης. Επεξεργασμένα σχέδια και αποφάσεις είναι υπόθεση ή πρέπει να είναι υπόθεση επιτελικών κρατικών θεσμών.

Τον πόλεμο δεν τον θέλεις αλλά τον αποτρέπεις ενώ εάν κατευνάζεις τον προκαλείς.

Στην βάση πάγιων τυπολογιών της στρατηγικής ανάλυσης, η Τουρκική απειλή προσδιορίζεται ως «απέραντη απειλή».

Απέραντη απειλή έχουμε όταν οι αναθεωρητικές αξιώσεις δεν έχουν σαφώς οριοθετημένους σκοπούς (πόσα νησιά διεκδικεί η Άγκυρα και σε ποιες ζώνες), όταν ακούγονται θολές διατυπώσεις (γαλάζια πατρίδα) και όταν με συγκεκριμένες δηλώσεις και στάσεις είναι δραστικά προσανατολισμένη αναθεωρητικά (μνημόνιο με Λιβύη και οι θαλάσσιες ζώνες που αφήνει να εννοηθεί ότι διεκδικεί, προσπάθεια να θέσει την Κύπρο υπό πλήρη έλεγχο, έρευνες στην Ανατολική Μεσόγειο, υπαινιγμοί για αναθεώρηση της Συνθήκης της Λοζάνης κτλ).

Καταμαρτυρείται ότι αφενός εάν η αποτροπή του αμυνόμενου καταρρεύσει πιθανότατα η κρίση δεν μπορεί να περιοριστεί σε χαμηλής έντασης γεγονότα αλλά θα γενικευτεί και το αποτέλεσμα θα κριθεί από το που θα σταματήσουν τα στρατεύματα όταν τερματιστεί η σύρραξη. Ενώ καμιά αμφιβολία για το γεγονός ότι σε απειλές όπως αυτές, ο επιτιθέμενος έχει σχέδια εκπλήρωσης των αναθεωρητικών σκοπών –και ως προς τούτο καταμαρτυρείται καθημερινά από ενέργειες και αποφάσεις της Άγκυρας–, το ερώτημα είναι τι κάνει ο απειλούμενος και αποτρέπων, δηλαδή η Ελλάδα.

Ο φορέας της ασύμμετρης απειλής στοχεύει τόσο στην συνολική ψυχολογική αποδυνάμωση των μελών της κοινωνίας-στόχου όσο και στην οργανωτική αποσύνθεση του κράτους.

Η έναρξη μιας κρίσης και η έκβασή της, επίσης, θα εξαρτηθεί και από κάτι πολύ σημαντικό:Το πώς εκατέρωθεν εντάσσονται στο πλέγμα διπλωματικών και στρατηγικών συνεννοήσεων με τα άλλα εμπλεκόμενα κράτη, ιδιαίτερα τα ισχυρά. Σε αναρίθμητες περιπτώσεις και καθημερινά τα τελευταία χρόνια σε κρίσεις όπως στην Συρία γινόμαστε μάρτυρες φανερών ή αθέατων συναλλαγών. Τα ερωτήματα είναι πολλά. Μεταξύ άλλων:

α) Τι υπεισέρχεται στο πάρε-δώσε και πόσο αξιόπιστα-πειστικά λειτουργεί ένα κράτος. Είναι το μνημόνιο με την Λιβύη δουλειά του ποδαριού ή σχοινοβατώντας μεταξύ ζημιών-κινδύνων και οφελών συνεκτιμά τα μακροχρόνια συμφέροντα έχοντας πάντα εναλλακτικά σχέδια; Πόσο εντάσσει τις διεκδικήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο στους στρατηγικούς υπολογισμούς των ΗΠΑ, της Ρωσίας, των Ευρωπαϊκών κρατών, του Ισραήλ και κάθε άλλου ενδιαφερόμενου ή εμπλεκόμενου και τι σημαίνει αυτό για την Ελλάδα;

β) Τι ρίσκα είναι έτοιμη να πάρει η Άγκυρα, για πιο λόγο και πόσο επιδέξια σχοινοβατεί η πολιτική ηγεσία; Για παράδειγμα, ακόμη και αν υπόκειται ζημιές και κατατριβή στην Συρία η Τουρκία συνεχίζει να είναι πρωτεύον παίχτης στο κουρδικό. Συνεκτιμά επίσης τις μελλοντικές ισορροπίες ανάλογα με το πώς θα εξελιχθεί το Ιράκ, το Ιράν, ο Λίβανος και η Λιβύη. Ταυτόχρονα βλέπουμε, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, επιτυχείς ελιγμούς για να μην συνθλιβεί η Άγκυρα στις Συμπληγάδες Ρωσίας-ΗΠΑ αλλά αντίθετα για να αποκομίσει το μέγιστο από αμφότερες αφήνοντας ταυτόχρονα κέρδη και περιθώρια για περισσότερους ελιγμούς;

γ) Τι και με ποιο τρόπο συναλλάσσεται στην βάση όχι μόνο βραχυπρόθεσμων κριτηρίων που συμπλέκονται με μεσοπρόθεσμα/μακροπρόθεσμα σχέδια και σκοπούς των άλλων και ιδιαίτερα των μεγάλων δυνάμεων. Έστω και αν αναμενόμενα όταν ένα κράτος σχοινοβατεί επιδιδόμενο σε στρατηγικά παίγνια, ενώ στην πλάστιγγα οφελών και ζημιών η Τουρκία δεν φαίνεται να είναι πάντα ορατά ωφελημένη, μάλλον εκτιμά σωστά τις γεωπολιτικές σκοπιμότητες κρατών όπως οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Κίνα, η Γερμανία και τις εντάσσει στον δικό της σχεδιασμό κάνοντας διαρκώς ελιγμούς. Λειτουργεί έτσι με τρόπο ούτως ώστε ακόμη και αν αντιμετωπίσει δυσχέρειες να καταστεί περιφερειακή δύναμη και τοποτηρητής στο υπό διαμόρφωση πολυπολικό διεθνές σύστημα.

δ) Τέλος αλλά όχι το τελευταίο που θα μπορούσε να αναφερθεί, αφορά τα ερείσματα, την θέση και τον ρόλο της Τουρκίας. Όπως εξελίσσεται η Τουρκική στρατηγική τα τελευταία χρόνια οι νέο-Οθωμανοί όχι μόνο διαιώνισαν την ευρωστία των επιτελικών θεσμών του κεμαλικού κράτους αλλά τους ενίσχυσαν. Ανεξάρτητα αν στην εξουσία θα μείνει ο Ερντογάν ή αν θα ανέβει κάποιος άλλος η Τουρκία κινείται και ελίσσεται με συντεταγμένο τρόπο για να εκπληρώσει ηγεμονικούς και αναθεωρητικούς σκοπούς.

Τι εννοούμε όταν αναφερόμαστε στις ασύμμετρες απειλές;

Τι είναι, τώρα, σε γενικές γραμμές οι ασύμμετρες απειλές. Στο παρελθόν εδώ αναλύσαμε το ζήτημα αυτό σε συνάρτηση με τις πυρκαγιές. Στο παρελθόν, οι κυβερνήσεις των ΗΠΑ χρησιμοποίησαν τον όρο «ασύμμετρες απειλές» για να περιγράψουν ένα αριθμό προβλημάτων που αφορούν την δική τους εθνική ασφάλεια (διεθνική τρομοκρατία, περιβαλλοντολογικές καταστροφές, απόκτηση μέσων μαζικών καταστροφών από μη κρατικούς δρώντες, παράνομη διακίνηση όπλων, δολιοφθορείς των δικτυακών τόπων και δομών πληροφορικής, κτλ).

Ασύμμετρη απειλή έχουμε όταν υπάρχει ασυμμετρία μέσων που χρησιμοποιούνται και αποτελεσμάτων που προκαλούνται.

Συμφέρει με λίγα μέσα να εκπληρωθούν πολλοί και μείζονος σημασίας σκοποί. Ανεξάρτητα κεκαλυμμένης χρήσης μέσων ή μεταμφίεσής της με ανθρωπιστικό μανδύα όπως κάνει η Τουρκία σήμερα με τους παράνομους μετανάστες και τους δύσμοιρους πρόσφυγες, υπάρχει πρόκληση δυσανάλογων αποτελεσμάτων για το απειλούμενο κράτος. Αξίζει να τονιστεί ότι σχεδόν πάντοτε συνειδητά και μεθοδευμένα ή ανεπίγνωστα και φανερά ή αθέατα δεν εμπλέκονται μόνο κρατικοί δρώντες. Στα ανελέητα και ρευστά στρατηγικά παίγνια η συμπλοκή κρατικών και μη κρατικών δρώντων θολώνει όπως για παράδειγμα γίνεται με την Τουρκία όπου σε μικρό ή μεγαλύτερο βαθμό εμπλέκονται τουρκικές υπηρεσίες, ΜΚΟ, ξένες υπηρεσίες που πάντα θέλουν να ξέρουν τι γίνεται για να λειτουργούν στρατηγικά ορθολογιστικά και ασφαλώς αθώα άτομα ακόμη και βρέφη ή παράνομα κινούμενα άτομα όπως για παράδειγμα μετανάστες από την Άπω Ανατολή που εκμεταλλεύονται –εδώ βοηθούσης και της Άγκυρας– το προσφυγικό πρόβλημα.

Δεν υπάρχει συναίσθημα

Ακόμη πιο σημαντικό, «μαύρα μεσάνυκτα» κάνει όποιος νομίζει ότι οι μεγάλες δυνάμεις λειτουργούν συναισθηματικά και όχι ψυχρά, υπολογιστικά και με γνώμονα τον μακρόχρονο στρατηγικό σχεδιασμού πρόκλησης κατατριβής, ελέγχου και παρεμπόδισης άλλων να είναι γεωπολιτικά και στρατηγικά παρόντες. Στα ανελέητα στρατηγικά παίγνια των ηγεμονικών δυνάμεων και των ενεργειών πρόκλησης ανακατανομών συμφερόντων εις βάρος εχθρών και φίλων για λόγους που αφορούν την θέση/ρόλο άλλων κρατών και την κατανομή ισχύος, η ασύμμετρη απειλή ενδέχεται να προέρχεται από οπουδήποτε, από οποιονδήποτε και να στρέφεται κατά οποιουδήποτε.

Οι σκοποί της Τουρκίας, και μπορεί να μην είναι μόνο αυτής αλλά και άλλων κρατών, μπορούν να κυμαίνονται και να συμπλέκονται δημιουργώντας ανεξέλεγκτες καταστάσεις μέχρι και κατάλυση της εσωτερικής ευνομίας και ευταξίας ή και εμφύλιων διενέξεων όπως τις απίστευτες σκηνές των οποίων όλοι γίναμε μάρτυρες όταν Έλληνες πολίτες συμπλέκονταν με την Ελληνική αστυνομία σε νησιά του Αιγαίου. Πλήττεται επίσης το ηθικό της κοινωνίας, το γόητρο των κρατικών θεσμών, η αξιοπιστία της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας, η κοινωνικοπολιτική συνοχή και η συσπείρωση ηγεσίας και λαού γύρω από θεμελιώδεις στρατηγικούς σκοπούς και προσανατολισμούς.

Στις σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας το κτένι έφτασε στον κόμπο και η υβριδική χρήση του μεταναστευτικού-προσφυγικού δεν είναι παρά μόνο μια ένδειξη.

Ο φορέας της ασύμμετρης απειλής στοχεύει τόσο στην συνολική ψυχολογική αποδυνάμωση των μελών της κοινωνίας-στόχου όσο και στην οργανωτική αποσύνθεση του κράτους. Βασικό κριτήριο που στοιχειοθετεί και τον ασύμμετρο χαρακτήρα είναι το γεγονός ότι εκτελούνται τακτικού χαρακτήρα δράσειςμε σκοπό να προκληθούν εκτεταμένα και στρατηγικού χαρακτήρα αποτελέσματα.Κάποια στιγμή στα εναλλακτικά σχέδια δεν μπορεί παρά να είναι, ευκαιρίας δοθείσης, και ένα εκτεταμένο στρατηγικό πλήγμα χαριστική βολή κατά του απειλούμενου κράτους.

Στην πρακτική των ηγεμονικών δυνάμεων, τονίζουμε και υπογραμμίζουμε ξανά, οι υπηρεσίες των οποίων συχνά εμπλέκονται με τον πιο αόρατο τρόπο, στόχοι ασύμμετρων απειλών (πρακτόρων τους ή στρατευμένων ατόμων που δεν γνωρίζουν τον ηθικό αυτουργόή δεν γνωρίζουν ότι αυτός τους υποκινεί) δυνατό να είναι τόσο (άσπονδα) «φίλια» όσο και εχθρικά κράτη. Μικρό μόνο αλλά καθημερινά καταμαρτυρούμενο παράδειγμα ετοιμότητας εκπλήρωσης εναλλακτικών στρατηγικών σκοπών: Οι εναλλαγές συμμαχιών στο τρίγωνο ΗΠΑ-Ρωσία-Τουρκία σε σχέση με τις εξελίξεις στην Συρία και το μέλλον αυτής της χώρας, του κουρδικού ζητήματος και των υπόλοιπων συσχετισμών συμφερόντων από την Ευρώπη μέχρι τον Περσικό κόλπο.

Το κτένι έφτασε στον κόμπο

Στις σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας το κτένι έφτασε στον κόμπο και η υβριδική χρήση του μεταναστευτικού-προσφυγικού δεν είναι παρά μόνο μια ένδειξη. Οφείλεται πρωτίστως στους Ελληνικούς κατευνασμούς των τελευταίων δεκαετιών που εντάθηκαν τα τελευταία χρόνια και τους τελευταίους μήνες. Καταμαρτυρείται από την θολή και μπερδεμένη συζήτηση περί Χάγης (αντί αξίωσης άμεσης εφαρμογής των προνοιών του διεθνούς δικαίου που αφορούν την Ελληνική Επικράτεια), την αυτοκτονική επαναφορά από εμάς τους ίδιους θέσεων για μη βιώσιμη λύση του Κυπριακού και τις θέσεις περί κάποιας μυστήριας συνεκμετάλλευσης που δεν έπρεπε να γίνονται ακόμη και αν απέναντι είχαμε όχι τον Ερντογάν αλλά ένα Τούρκο ηγέτη αγγελικά πλασμένο.

Αυτά σε συνάρτηση με τα παίγνια στην Συρία, τις εντάσεις της Τουρκίας με την Ευρώπη αλλά και τις συναλλαγές για μύρια ζητήματα με μερικές ευρωπαϊκές δυνάμεις, και τους εκβιαστικούς χειρισμούς του Ερντογάν όσον αφορά το προσφυγικό και τους παράνομους μετανάστες, μια κρίση Ελλάδας – Τουρκίας δεν μπορεί να προβλεφθεί αλλά ούτε και να αποκλειστεί. Γι’ αυτό, μονολεκτικά και καταληκτικά θα θίξουμε το μείζον ζήτημα κρίσης χαμηλής έντασης (που μέχρι στιγμής αν και μη ένοπλη υπάρχει) και κλιμάκωσης σε ένοπλη σύγκρουση ή και σε γενικευμένη σύρραξη. Πάντα κινούμενοι προσανατολιστικά με όρους τυπολογιών και αφήνοντας τους αρμόδιους κρατικούς θεσμούς για περισσότερα, μείζονος σημασίας είναι η διαλεκτική σχέση ικανότητας, μπλόφας, παραστάσεων ισχύος και κινδύνου σύρραξης.

Η σχέση ικανοτήτων, βαθμού μπλόφας και κινδύνου είναι το σημαντικότερο ίσως ζήτημα μιας αποτρεπτικής στρατηγικής

Τονίζουμε και υπογραμμίζουμε ότι η Ελλάδα είναι αμυνόμενη και αποτρέπουσα και όχι αναθεωρητική και επιτιθέμενη. Μια μικρή ή μεγάλη πολεμική εμπλοκή, κατά συνέπεια, σημαίνει αποτυχία και κατάρρευση της αποτρεπτικής μας στρατηγικής. Τον πόλεμο δεν τον θέλεις αλλά τον αποτρέπεις ενώ εάν κατευνάζεις τον προκαλείς.

Πόσα είδη αποτροπής υπάρχουν;

Ποια είναι όμως τα είδη αποτροπής, πως εκτιμάται ο κίνδυνος και τι σημαίνουν αυτά αν υπάρξει επέκταση ένοπλων συγκρούσεων;

Κατ’ αρχάς, «γενική αποτροπή» (δεν είναι η περίπτωσή μας εδώ και δεκαετίες) έχουμε όταν τα εμπλεκόμενα κράτη διατηρούν Ένοπλες Δυνάμεις για λόγους ισορροπίας δυνάμεων χωρίς κατ’ ανάγκη να υπάρχουν σχέδια άμεσης επίθεσης.

«Άμεση αποτροπή» έχουμε όταν ο αντίπαλος σχεδιάζει επίθεση και ο αμυνόμενος απευθύνει απειλή ανταπόδοσης για να αποτρέψει την εκτέλεσή της. Στην περίπτωση αυτή ο επιτιθέμενος περνά το φράγμα των απειλών ή ορισμένων από αυτές και εκπληρώνει μερικούς ή πολλούς αναθεωρητικούς σκοπούς. Στην Κύπρο κοντεύει την εκπλήρωση όλων των σκοπών δηλαδή πλήρη έλεγχο και στο Αιγαίο κανείς ρητορικά μπορεί ερωτήσει –μιας και ακόμη και πρωθυπουργοί απορούν γι’ αυτό– που είναι τα θαλάσσια σύνορα του Ελληνικού κράτους.

Η σχέση ικανοτήτων, βαθμού μπλόφας και κινδύνου είναι το σημαντικότερο ίσως ζήτημα μιας αποτρεπτικής στρατηγικής και εάν τα κρατικά επιτελεία δεν σταθμίζουν και δεν εκτιμούν σωστά την διαλεκτική τους σχέση το κράτος δεν διαθέτει στρατηγική, κινείται σπασμωδικά, σε θολά νερά και επικινδύνως.

Ικανότητα είναι τα μέσα που διαθέτει ένα κράτος αλλά και ο τρόπος που μεγιστοποιεί την αποτελεσματικότητά τους με τα να συνδυάζει με βέλτιστο τρόπο τους συντελεστές ισχύος που διαθέτει. Για το αμυνόμενο κράτος αυτό σημαίνει βέλτιστη αποτροπή. Ο κίνδυνος είναι η διαφορά μεταξύ της ικανότητας του επιτιθέμενου και της πραγματικής ισχύος που διαθέτει σε σύγκριση με την αντίστοιχη ικανότητα του αμυνόμενου να επιβάλει υψηλό αποτρεπτικό κόστος.

Μπλόφα στην στρατηγική ανάλυση, η κρισιμότερη ίσως έννοια στην θεωρία και την πράξη, είναι η διαφορά μεταξύ απειλών (επιθετικών ή αποτρεπτικών, εκατέρωθεν) και της πραγματικής ισχύος που διαθέτουν. Πάντα αναζητείται η χρυσή τομή καθότι επιτυχία με μεγάλη μπλόφα σημαίνει εξοικονόμηση πόρων και εκπλήρωση των σκοπών με πολύ λίγο κόστος.

«Απόλυτη» αξιοπιστία έχουμε όταν έχουμε «απόλυτη» ικανότητα εκτέλεσης της απειλής.Αναξιόπιστη μπλόφα έχουμε όταν υπάρχει μεγάλη διάσταση της απειλής και της ισχύος που απαιτείται για να εκπληρωθεί ο σκοπός. Τα σύνορα μπλόφας, ικανότητας και αξιοπιστίας όπως γίνεται αντιληπτό, εξ αντικειμένου, είναι θολά, ρευστά και η στρατηγική ενός κράτους αποστολή έχει να επιτύχει βέλτιστη παράσταση ισχύος που εκπληρώνει τους σκοπούς.

Οι Τουρκικές στάσεις και ενέργειες ολοφάνερα πέρασαν δραστικά το φράγμα της αποτροπής. Εάν έτσι είναι τότε βρισκόμαστε στην αφετηρία έστω κρίσης –που ανά πάσα στιγμή μπορεί να κλιμακωθεί στο κεντρικό μέτωπο ή με επίθεση στην Κύπρο ή και τα δύο– ενδοπολεμικής αποτροπής και οι εναλλακτικές επιλογές λιγοστεύουν.

Εάν η Τουρκία εκτιμήσει ότι για μια σειρά λόγων η Ελλάδας μπλοφάρει σε μεγάλο βαθμό ενδέχεται να οδηγηθούμε σε στρατηγικό ανορθολογισμό και σύρραξη. Εάν μιλήσουμε για την Ελλάδα, αλλοίμονο εάν στο επίπεδο του κράτους δεν υπάρχουν σταθμισμένες εκτιμήσεις εδρασμένες σε σωστή πληροφόρηση και παρακολούθηση και εναλλακτικές αποφάσεις για δηλώσεις ή δράσεις της Τουρκίας. Ο στρατηγικός ορθολογισμός που συναρτάται με τις ικανότητες, την κατάσταση της απειλής και την μπλόφα είναι αποφασιστικής σημασίας όχι μόνο για την έκρηξη μιας σύρραξης αλλά και την κλιμάκωσή της, την ενδοπολεμική αποτροπή (επικράτηση σε κάθε στάδιο της κλιμάκωσης) και τελικής έκβασης.

Τα αρμόδια κρατικά επιτελεία του Υπουργείου Άμυνας και του Υπουργείου Εξωτερικών απαιτείται ανά πάσα στιγμή να έχουν γνώση, επίγνωση, εποπτεία της κατάστασης και εναλλακτικά σχέδια αποφάσεων που θα καλύπτουν κάθε περίπτωση.

ΕΙΜΑΣΤΕ ΕΤΟΙΜΟΙ;

Το ερώτημα είναι αμείλικτο: Οι Τουρκικές στάσεις και ενέργειες συμπεριλαμβανομένης της επίθεσης με μετανάστες/πρόσφυγες ολοφάνερα πέρασαν δραστικά το φράγμα της αποτροπής. Εάν έτσι είναι τότε βρισκόμαστε στην αφετηρία έστω κρίσης –που ανά πάσα στιγμή μπορεί να κλιμακωθεί στο κεντρικό μέτωπο ή με επίθεση στην Κύπρο ή και τα δύο– ενδοπολεμικής αποτροπής και οι εναλλακτικές επιλογές λιγοστεύουν. Μεγάλη ευθύνη φέρει και το αμυνόμενο κράτος επειδή με κατευνασμούς, υποχωρήσεις, σκορποχώρι σκοπών στις δημόσιες συζητήσεις –τα περί «Χάγης» και «συνεκμετάλλευσης» το καταμαρτυρούν– και παραστάσεις αδυναμίας ενθαρρύνει την εκτέλεση των απειλών.

Σε κάθε περίπτωση, και αρχές του 2020 μάλλον εδώ είμαστε, απαιτούνται σχέδια και ετοιμότητα αντιμετώπισης, εάν υπάρξει κλιμάκωση, με ελεγχόμενη ανταπόδοση και με σκοπό να αποτραπεί ο αντίπαλος να συνεχίσει τις ενέργειές του φθάνοντας ακόμη και σε γενικευμένο πόλεμο.

Εάν οδηγηθούμε σε μια τέτοια κρίσιμη φάση –και αυτό τονίζουμε όχι επειδή θα το επιδιώξει η Ελλάδα αλλά επειδή ο κατευνασμός αντί της αποτροπής αυτά φέρνει– ως αμυνόμενο αποτρέπων κράτος πρέπει να καλλιεργηθεί αξιόπιστα η παράσταση ικανότητας ελέγχου μιας κλιμάκωσης και ενός νικηφόρου γενικευμένου πολέμου εάν ο επιτιθέμενος αποφασίσει να οδηγηθεί στα άκρα. Αυτή η παράσταση, ακριβώς, είναι και ο πιο αποφασιστικός αποτρεπτικός παράγων για να σταματήσει ο επιτιθέμενος ενέργειες χαμηλής έντασης και κλιμάκωση.

HuffingtonPost


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση