Ο Putin διόρισε τον εαυτό του Πρόεδρο... δια βίου(;)

Των Dmitri Trenin, Alexander Baunov, Andrei Kolesnikov, Tatiana Stanovaya

Ο Vladimir Putin φαίνεται να έχει ξεκινήσει τελικά τη διαδικασία παράδοσης του Κρεμλίνου σε έναν διάδοχο, μετά από 20 χρόνια διακυβέρνησης της χώρας. Με βάση το ρωσικό σύνταγμα, το οποίο απαγορεύει σε προέδρους να υπηρετούν περισσότερες από δύο θητείες, ο Putin πρέπει να αποχωρήσει μέχρι το τέλος της τρέχουσας εξαετούς του θητείας, το 2024.

Στην ομιλία του προς το έθνος την προηγούμενη εβδομάδα, ο Putin περιέγραψε αρκετές αλλαγές στο σύνταγμα, τις οποίες πρότεινε τεθούν προς δημοψήφισμα από τον ρωσικό λαό. Αυτές οι αλλαγές είναι:

-να επιτραπεί στο κοινοβούλιο να διορίζει κυβερνητικούς υπουργούς, συμπεριλαμβανομένου και του πρωθυπουργού (αυτή τη στιγμή επιλέγονται από τον πρόεδρο και εκλέγονται από τη βουλή)

-να αλλάξει το σύνταγμα για να απαγορεύσει στους προέδρους να κάνουν περισσότερες από δύο θητείες συνολικά, όχι απλώς δύο συνεχόμενες

-να δώσει μεγαλύτερες εξουσίες στο Κρατικό Συμβούλιο, που αυτή τη στιγμή είναι ένα σχετικά χαμηλού προφίλ συμβουλευτικό σώμα και να ενισχύσει τον ρόλο του στο σύνταγμα

-να εισαχθούν πρόσθετοι περιορισμοί στο ποιος μπορεί να είναι υποψήφιος για πρόεδρος, να αποτρέπεται οποιοσδήποτε δεν έχει ζήσει στη Ρωσία τα τελευταία 25 χρόνια ή όποιος είχε ποτέ ξένο διαβατήριο ή άδεια διαμονής

-να δοθεί στο ρωσικό σύνταγμα προτεραιότητα έναντι του διεθνούς δικαίου.


Αμέσως μόλις ο Putin ανακοίνωσε αυτές τις προτάσεις, η κυβέρνηση παραιτήθηκε, προφανώς για να ανοίξει τον δρόμο ώστε ο Putin να αρχίσει να εφαρμόζει τα σχέδιά του. Ο πρόεδρος αμέσως διόρισε τον πρωθυπουργό Dmitry Medvedev ως αντιπρόεδρο του Συμβουλίου Ασφαλείας, μια κίνηση που δίχασε τους αναλυτές. ορισμένοι, όπως η Tatiana Stanovaya, μόνιμη μελετητής στο Carnegie Moscow Center, δήλωσε πως ο Putin ξεφορτωνόταν τον παλαιό του σύμμαχο Medvedev, ο οποίος είναι πολύ λιγότερο δημοφιλής στους ψηφοφόρους. Άλλοι, όπως ο διευθυντής του Carnegie Moscow, Dmitri Trenin, δήλωσε πως ο νέος ρόλος σημαίνει πως ο μακροχρόνιος πρωθυπουργός είναι de facto δεύτερος τη τάξει (από τη στιγμή που ο Putin είναι επικεφαλής του Συμβουλίου Ασφαλείας) και δεν έχει αποκλείσει την επιστροφή του Medvedev στην προεδρία: προηγουμένως κρατούσε το φρούριο για τον Putin στο διάστημα 2008-2012 για να δώσει τη δυνατότητα στον τελευταίο να μείνει εντός του συνταγματικού ορίου για τις συνεχόμενες θητείες.

Γιατί το κάνει αυτό ο Putin, και γιατί τώρα;

Αν και η τωρινή θητεία του Putin δεν θα τελειώσει για τα επόμενα τέσσερα χρόνια, η αβεβαιότητα για το τι θα συνέβαινε το 2024 είχε προκαλέσει ανησυχία στη ρωσική ελίτ για κάποιο διάστημα. Οι μεταρρυθμίσεις στόχο έχουν να δώσουν την ικανότητα στον Putin να διατηρήσει την επιρροή στο πολιτικό σύστημα όταν δεν θα είναι πλέον πρόεδρος, ως εκ τούτου διασφαλίζοντας την πολιτική σταθερότητα και προστατεύοντας την κληρονομιά του Putin από το να ανατραπεί από τον διάδοχό του.

Οι περισσότερες από τις μεταρρυθμίσεις θα αφαιρούσαν την εξουσία από την προεδρία και θα την αναδιανέμουν στον πρωθυπουργό και στη βουλή, διασφαλίζοντας ότι κανένας μελλοντικός πρόεδρος της Ρωσίας δεν θα συγκεντρώσει ποτέ τόση εξουσία όση είχε ο Putin. Η Ρωσία θα παραμείνει μια ισχυρή προεδρική δημοκρατία ωστόσο, και όπως έχουν τα πράγματα, κανένα κοινοβούλιο δεν είναι πιθανό να λάβει αποφάσεις για διορισμούς υπουργών ενάντια στις επιθυμίες του προέδρου. Ο ίδιος ο Putin ίσως να αναλάβει ένα ρόλο στο προσφάτως ενισχυμένο Κρατικό Συμβούλιο, επιτρέποντας του να διατηρήσει την εξουσία και την επιρροή.

Όσον αφορά στο νέο όριο των προεδρικών θητειών, ο Putin ίσως να έχει ολοκληρώσει συνολικά τέσσερις θητείες ο ίδιος, αλλά τώρα παρουσιάζεται ότι επρόκειτο για δύσκολους καιρούς μετά από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και την ταραχώδη δεκαετία του 1990, που απαιτούσαν και μέτρα έκτακτης ανάγκης. Υπονοείται πως εκείνες οι εποχές έχουν τώρα τελειώσει, δηλώσει ο Alexander Baunov, ανώτερος συνεργάτης στο Carnegie Moscow Center.

Εξαιρώντας τους ανθρώπους που έζησαν στο εξωτερικό από το να είναι υποψήφιοι για την προεδρία, θα εξαλείψει την κύρια φιγούρα της αντιπολίτευσης της Ρωσίας, τον Alexei Navalny, ο οποίος σπούδασε στις ΗΠΑ. Θα απέκλεισε επίσης άλλους δυσαρεστημένους Ρώσους που έχουν μετακομίσει στο εξωτερικό.

Οι πιο σοβαρές συνέπειες θα μπορούσαν να προκύψουν από την κίνηση να βάλει το ρωσικό δίκαιο πάνω από το διεθνές, σύμφωνα με τον Andrei Kolesnikov, πρόεδρο του Προγράμματος της Εγχώριας Πολιτικής και Πολιτικών Ιδρυμάτων της Ρωσίας, στο Carnegie Moscow Center. Ενώ η Ρωσία ήδη αγνοεί τακτικά τις αποφάσεις του ευρωπαϊκού δικαστηρίου ανθρωπίνων δικαιωμάτων που την διατάζουν να καταβάλει αποζημίωση, αυτό θα έβαζε επισήμως τέλος σε οποιαδήποτε βοήθεια από το εξωτερικό για τα θύματα του διεφθαρμένου ρωσικού νομικού συστήματος.

Επομένως, ο Putin θα είναι δια βίου πρόεδρος;

Ορισμένοι αναλυτές είχαν προβλέψει ότι ο Putin θα μπορούσε να αλλάξει το σύνταγμα για να του επιτραπεί να παραμείνει ως πρόεδρος, ή ακόμη και να δημιουργήσει μια νέα χώρα από τη συγχώνευση με τη Λευκορωσία της οποίας τότε θα γινόταν ο πρώτος πρόεδρος. Ο Putin κατέστησε σαφές ότι θα υπάρξει νέος πρόεδρος το 2024.

Η μετακίνηση του σε μια νέα θέση διατηρώντας παράλληλα τη σημαντική επιρροή, μοιάζει με τον ελιγμό που παρατηρήθηκε πέρυσι στο Καζακστάν, όπου ο Nursultan Nazarbayev παραιτήθηκε από την προεδρία σχεδόν τρεις δεκαετίες μετά, για να γίνει επικεφαλής του Συμβουλίου Ασφαλείας, έχοντας προηγουμένως ενισχύσει την εξουσία του εν λόγω οργανισμού πιο πριν. Από τη στιγμή που οι προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις του Putin θα αύξαναν τις εξουσίες του πρωθυπουργού, ορισμένοι αναλυτές υποδηλώνουν επίσης ότι ο Putin θα μπορούσε να αναλάβει αυτόν τον ρόλο.

Ποιες είναι οι επιπτώσεις για τη Δύση;

Εάν οι ηγέτες στη Δύση ήλπιζαν ότι το 2024 θα έφερνε μια αλλαγή στην πολιτική της Ρωσίας, τα σχόλια του Putin θα πρέπει να έχουν εξαλείψει κάθε τέτοια προσδοκία. Βραχυπρόθεσμα δεν θα υπάρξει καμία απολύτως αλλαγή, δηλώνει ο Kolesnikov. Μπορεί να υπάρξει ένα διαφορετικό πρόσωπο επικεφαλής, αλλά με τον Putin να παραμένει στο παρασκήνιο, ο διάδοχός του είναι απίθανο να υιοθετήσει μια πολύ διαφορετική προσέγγιση.

Υπάρχει τίποτα που θα σταθεί εμπόδιο στον Putin;

Οι προτάσεις του Putin πιθανότατα θα εγκριθούν εάν τεθούν σε δημοψήφισμα, καθώς τα ποσοστά δημοτικότητας του προέδρου είναι σταθερά υψηλά. Ούτε αντιμετωπίζει κάποια αντίσταση από οποιονδήποτε πολιτικό θεσμό της χώρας. Οι θεσμικές αλλαγές δεν θα αντιμετωπίσουν κανένα σοβαρό εμπόδιο σε ένα απολυταρχικό καθεστώς όπως η Ρωσία, εκτιμά ο Kolesnikov.

Capital


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση