Το μέλλον της Ελλάδας και ο έλεγχος της θάλασσας

Γράφει ο Δημήτρης Μητσόπουλος

Λίγοι γνωρίζουν σήμερα ότι για το 2019, η μοναδική προσθήκη στο Πολεμικό Ναυτικό είναι ένα μεταχειρισμένο σκάφος υποστήριξης εμπορικής κατασκευής, προς εν μέρει αντικατάσταση δύο 50χρονων πετρελαιοφόρων, και αυτό από δωρεά ενός εφοπλιστή, του Πάνου Λασκαρίδη. Λίγο πριν από το 2020 ή αρχές αυτού, αναμένονται επίσης η παραλαβή τεσσάρων σκαφών ανορθόδοξου πολέμου από αμερικανικά αποθέματα και η προσθήκη μιας νέας πυραυλακάτου κλάσης Ρουσσέν. Πόσοι όμως γνωρίζουν ότι η πυραυλάκατος που παραδίδεται είναι σχεδίασης 20ετίας και φέρει ακριβώς τον ίδιο εξοπλισμό με το πρώτο σκάφος που εισήλθε σε υπηρεσία 15 χρόνια πριν; Ακόμη λιγότεροι γνωρίζουν την παλαιότητα του στόλου, τις ελλείψεις και τη διαφορά που γίνεται χαώδης όσο περνάει ο καιρός με την Τουρκία.

Η αποδυνάμωση του Πολεμικού Ναυτικού είναι τακτική ανά δεκαετίες. Το «Γεώργιος Αβέρωφ», που αποκτήθηκε λίγο μόλις πριν από την αρχή των Βαλκανικών Πολέμων έδωσε την καθοριστική υπεροχή έναντι των εχθρικών δυνάμεων του έθνους. Από τότε μέχρι σήμερα, όμως, η σημαντικότητα της απόκτησης ενός ανώτερα τεχνολογικού μέσου πέρασε στη λήθη από την πολιτεία. Ακόμη και μετά τους Βαλκανικούς, παρά την ξεκάθαρη σημασία ενός ισχυρού στόλου για την προάσπιση των ελληνικών συμφερόντων, ακολουθήθηκε πολιτική αποδυνάμωσης του Ναυτικού. Στις μετέπειτα πολεμικές ή παρ’ ολίγον πολεμικές αναμετρήσεις, η πολιτεία αντελήφθη πάντα εκ των υστέρων τις υστερήσεις στα ναυτικά μέσα. Ο μη συγχρονισμός του εκσυγχρονισμού του στόλου με τις μεγάλες κρίσεις δεν μπορεί να συμβαίνει εσαεί. Σε μια τέτοια κατάσταση βρίσκεται σήμερα και το Ναυτικό μας. Είναι η στιγμή που η Ελλάδα καλείται όχι μόνο να αντικαταστήσει μαζικά τα παρωχημένα πολεμικά της, αλλά και να κάνει το λεγόμενο «άλμα προς τα εμπρός», να αποκτήσει δηλαδή και την τεχνολογική υπεροχή από την Τουρκία.

Στη σημερινή εποχή κατά την οποία ο κυβερνοπόλεμος, τα αυτόνομα συστήματα, τα κάθε μορφής εξελιγμένα συστήματα αυτοπροστασίας και ηλεκτρονικού πολέμου, αισθητήρες και οπλικά συστήματα αυξημένης ακρίβειας και φονικότητας, καθορίζουν σε κλάσμα δευτερολέπτου μια πολεμική αναμέτρηση, το Ναυτικό υστερεί δραματικά σε επιχειρησιακές δυνατότητες και σε τεχνολογίες αιχμής.


Οταν η πλειονότητα των σύγχρονων Ναυτικών έχουν στη κατοχή τους μεγάλα πολεμικά ικανά να παρέχουν την απαραίτητη προστασία στον Στόλο, το Ναυτικό μας δεν διαθέτει ούτε ένα αντίστοιχο. Η νεότερη φρεγάτα στον στόλο («Σαλαμίς») είναι ήδη 21 ετών χωρίς να έχει ξεκινήσει ακόμη το πολυσυζητημένο πρόγραμμα εκσυγχρονισμού μέσου ζωής (ΕΜΖ) αυτής και των αδελφών σκαφών, ενώ τα πλοία έχουν ξεπεράσει ήδη το μέσον ζωής τους. Η δε παλαιότερη φρεγάτα του στόλου είναι 41 ετών («Κουντουριώτης») με τα υπόλοιπα οκτώ αδελφά πλοία να είναι ένα-πέντε χρόνια μόνο νεότερα. Ουδεμία αναβάθμιση ή προσθήκη δεν έχει πραγματοποιηθεί στα οπλικά τους συστήματα, ο δε ηλεκτρονικός τους εξοπλισμός είναι ως επί το πλείστον τεχνολογικά ξεπερασμένος. Οι συζητήσεις επί των αντικαταστατών αυτών ήδη συνεχίζονται επί μία δεκαετία.

Το καμάρι του Ναυτικού, τα τέσσερα υποβρύχια της κλάσης «Παπανικολής», είναι ακόμη χωρίς σύγχρονες τορπίλες, απουσιάζουν δηλαδή τα όπλα εκείνα που θα εκμεταλλευθούν πλήρως τις τεχνολογικές τους δυνατότητες. Δύο ακόμη υποβρύχια που έπρεπε να ακολουθήσουν παραμένουν άφαντα. Τα υπόλοιπα επτά υποβρύχια είναι κατασκευής της δεκαετίας του ’70, εκ των οποίων μόνο το ένα («Ωκεανός») έχει αναβαθμιστεί επαρκώς για να υπηρετήσει περίπου μέχρι το 2030 όπου θα είναι ήδη 50 ετών! Το ίδιο έτος μάλιστα τα «Παπανικολής» θα πρέπει να υποβληθούν σε ΕΜΖ.

Στις πυραυλακάτους η κατάσταση είναι καλύτερη με την προσθήκη στον στόλο από το 2005 των πέντε και σύντομα επτά Ρουσσέν. Από τα υπόλοιπα εννέα σκάφη, κατασκευής της δεκαετίας του ’70, μόνο στα τέσσερα έχει αναβαθμιστεί ο ηλεκτρονικός τους εξοπλισμός. Το πυραυλικό τους φορτίο αντικαθίσταται από νεότερο μεν στο ήδη υπάρχον ναυτικό οπλοστάσιο αλλά όχι σύγχρονο. Τα σκάφη αυτά καλούνται να υπηρετήσουν για πολλά χρόνια ακόμη παρά το γεγονός ότι θα αγγίζουν σχεδόν μισό αιώνα υπηρεσίας το 2025. Επειδή δεν διαφαίνεται προοπτική άμεσης αντικατάστασης, στο σύνολο των μη εκσυγχρονισμένων σκαφών πρώτης γραμμής τοποθετούνται ελληνικής κατασκευής ηλεκτρο-οπτικοί αισθητήρες επιτήρησης που διακρίνονται για την αξιοπιστία και τις επιδό-
σεις τους. Ακόμη, υπάρχουν πολλά στελέχη και διοικητικοί υπάλληλοι που δίνουν τον δικό τους καθημερινό αγώνα για να κρατήσουν τα πλοία αξιόμαχα αλλά και να τα βελτιώσουν με μικρούς εκσυγχρονισμούς ή προσθήκες σε συγκεκριμένα υποσυστήματα.

Αλλα πολεμικά που έπρεπε χρόνια πριν να υποβληθούν σε ΕΜΖ όπως τα αρματαγωγά της κλάσης «Ιάσων» (19-25 ετών), τα ναρκοθηρευτικά της κλάσης Hunt (34 ετών), τα μεγάλα περιπολικά/κανονιοφόροι τύπου HSY 56 και Osprey 55 (25-29 ετών), αφήνονται να απαξιωθούν πλήρως. Τα δύο παλαιότερα περιπολικά κλάσης Asheville (50 ετών) ίσως να αποσυρθούν και να αντικατασταθούν στα καθήκοντα από τις 46 ετών πρώην πυραυλακάτους τύπου S148... Για να αντιληφθεί κανείς περαιτέρω την κατάσταση του Στόλου, αρκεί να γνωρίζει ότι υπηρετούν παράκτια περιπολικά και βοηθητικά πλοία όπως πετρελαιοφόρα, ρυμουλκά, ωκεανογραφικά, ανεφοδιαστικά φάρων, και υδροφόρες που η πλειονότητα αυτών είναι κατασκευής δεκαετίας ’60 και ’70, ενώ υπάρχουν κάποια που ξεπερνούν ακόμη και τα 70 έτη σε υπηρεσία! Οι μελλοντικοί αντικαταστάτες αυτών είναι ανύπαρκτοι. Δεν θα μπορούσε να σχεδιαστεί μια κοινή πλατφόρμα ελληνικής κατασκευής προς αντικατάσταση μερικών βοηθητικών σκαφών; Δεν μπορούν να ακολουθήσουν άλλοι εφοπλιστές το παράδειγμα Λασκαρίδη;

Στα πτητικά μέσα η κατάσταση διαφαίνεται καλύτερη με την αναμενόμενη απόκτηση αριθμού ελικοπτέρων Seahawk νεάς γενιάς προς αντικατάσταση των παλαιών και μικρότερων δυνατοτήτων ΑΒ212, τον εκσυγχρονισμό των παλαιότερων Seahawk αλλά και την προσθήκη εκσυγχρονισμένων αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας P-3, που απορρόφησαν όμως το μεγαλύτερο μέρος των κονδυλίων που προορίζονταν για το Πολεμικό Ναυτικό. Για μη επανδρωμένα αεροσκάφη όμως ούτε συζήτηση.

Αρκεί κανείς να επισκεφθεί τον μεγαλύτερο ναύσταθμο της χώρας για να αντιληφθεί ιδίοις όμμασι την ανάγκη εκσυγχρονισμού των υποδομών που χρονολογούνται από τον Β΄ Π.Π.! Οι προβλήτες πρέπει να μπορούν να παρέχουν απρόσκοπτα ρεύμα, πετρέλαιο και νερό στα σταθμευμένα σκάφη. Πρέπει να εγκατασταθεί αυτόνομο σύστημα παρακολούθησης για την προστασία των ναυτικών εγκαταστάσεων. Η ύπαρξη επίσης συστήματος παραμετρικής επιτήρησης στο σύνολο των πολεμικών με την απαραίτητη εγκατάσταση παρακολούθησης στον Ναύσταθμο θα απαλείψει την ανάγκη επάνδρωσης των σκαφών όταν είναι σταθμευμένα. Το εξαντλητικό σύστημα διαχείρισης και διακίνησης αμοιβών, υλικών και ανταλλακτικών για την κάλυψη των απαιτήσεων λειτουργίας και επιχειρησιακής ετοιμότητας των ναυτικών μέσων πρέπει να τροποποιηθεί προς διευκόλυνση του προσωπικού αλλά και την αύξηση διαθεσιμότητας των μέσων. Αποθήκες, εγκαταστάσεις καθώς και επισκευαστικές δυνατότητες και συστήματα διαχείρισης και υποστήριξης Ναυστάθμου, απαιτούν άμεσα εκσυγχρονισμό. To ίδιο και η εκπαίδευση του προσωπικού και κυρίως των υπαξιωματικών που καλούνται να επανδρώσουν καθαρά τεχνικές θέσεις.

Εξίσου σοβαρή η ανάγκη παραγωγής σκέψης στις Σχολές Πολέμου και Εθνικής Αμυνας. Αλλο ένα σοβαρό θέμα είναι η αποτελεσματική αξιολόγηση του προσωπικού, που αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες για τη βέλτιστη λειτουργία και απόδοση τόσο των στελεχών αλλά και του Οργανισμού. Απαιτείται μια ακριβής, διαφανής και δίκαιη διαδικασία που να αξιολογεί τα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά του καθενός υποψηφίου σύμφωνα με τις απαιτήσεις της θέσης. Τέλος, δεν θα πρέπει να λησμονούμε τις επιπτώσεις των περικοπών στα στελέχη. Πώς αναγνωρίζει η πολιτεία εκείνον/η που 240 μέρες τον χρόνο επί μία δεκαετία βρίσκεται σε κανονιοφόρο, στην πρώτη γραμμή, μακριά από οικογένεια και ανέσεις; Πώς αναγνωρίζεται αυτή η προσφορά στη πατρίδα και ακολούθως στο κοινωνικό σύνολο; Δεν είναι παράδοξο να υπάρξει λειψανδρία στο μέλλον σε μια χώρα όπου ο λαός έχει άρρηκτη σχέση με τη θάλασσα;

Η Ελλάδα είναι ένα ναυτικό έθνος με παράδοση. Το μέλλον της Ελλάδας, σε μεγάλο βαθμό, εξαρτάται από τον έλεγχο που ασκείται στη θάλασσα. Η ευθύνη του Πολεμικού Ναυτικού από αυτή την άποψη είναι τεράστια. Για να συνεχίσει να είναι αποτελεσματικό στα καθήκοντά του, πρέπει ο πολεμικός στόλος να είναι ένα ισχυρό και ευέλικτο εργαλείο στην υπηρεσία της πατρίδας σε αυτό το αβέβαιο και συνεχώς μεταβαλλόμενο γεωστρατηγικό περιβάλλον. Είναι ζωτικής σημασίας για το Ναυτικό να συνεχίσει να έχει τα απαραίτητα μέσα για να επιβλέπει τις περιοχές εθνικού ενδιαφέροντος αλλά και να αντιμετωπίσει όταν χρειαστεί τις πιο σύνθετες και απαιτητικές καταστάσεις. Γιατί καθένας μπορεί να κυβερνήσει, όταν η θάλασσα είναι ήσυχη.

* Ο κ. Δημήτρης Μητσόπουλος είναι αναλυτής Ναυτικών Συστημάτων και Εξοπλισμών και υπεύθυνος του ιστότοπου navalanalyses.com.
Καθημερινή


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση