Όλα ανοικτά στο τρίγωνο ΗΠΑ - Ρωσίας - Τουρκίας

Ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν μεταβαίνει την Τετάρτη στην Ουάσιγκτον με την αγωνία του τζογαδόρου που έπαιξε το χαρτί της κλιμάκωσης και σε πρώτη φάση βγήκε κερδισμένος, την ώρα που η παρτίδα είναι ακόμη ολόκληρη στον αέρα. Προκειμένου να προλειάνει το έδαφος για την επίσκεψη, το Κογκρέσο «πάγωσε» τη νομοθεσία που ζητούσε σκληρά μέτρα εναντίον του ίδιου του Τούρκου προέδρου, τα οποία περιελάμβαναν έρευνες των αμερικανικών αρχών για την προσωπική του περιουσία.

Στόχος των ΗΠΑ στη συνάντηση αυτή είναι να φέρουν την Τουρκία πίσω στις αγκάλες τους, παρουσιάζοντας ξανά όλο το μενού των αμερικανικών αιτημάτων: να μην παραληφθούν άλλα κομμάτια του ρωσικού αντιαεροπορικού συστήματος S-400, να προμηθευτεί η Τουρκία αμερικανικό σύστημα πυραύλων Patriot, να διακοπούν οι συζητήσεις για προμήθεια από την Αγκυρα ρωσικών μαχητικών Σουχόι και να επανέλθει τελικά η χώρα στο πρόγραμμα των μαχητικών F-35.

O Ερντογάν από την πλευρά του ζητεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες να ασκήσουν μεγαλύτερες πιέσεις στις συροκουρδικές πολιτοφυλακές για να εγκαταλείψουν την περιοχή των τουρκοσυριακών συνόρων, ώστε να αποκοπούν οι Κούρδοι μαχητές στο εσωτερικό της Τουρκίας από τις γραμμές ανεφοδιασμού τους στη Συρία.

Στο σκληρό αυτό παζάρι, όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοικτά. Έχοντας παραγκωνίσει τους παραδοσιακούς μηχανισμούς μέσα από τους οποίους διαμορφώνεται η αμερικανική εξωτερική πολιτική, ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ λαμβάνει και ανακοινώνει τις αποφάσεις που αφορούν την Τουρκία έπειτα από προσωπικές επαφές με τον Τούρκο ομόλογό του.


Κάπως έτσι πυροδοτήθηκε η τελευταία φάση δραματικών εξελίξεων, με το τηλεφώνημα Τραμπ - Ερντογάν στις αρχές Οκτωβρίου να ακολουθείται από την αιφνιδιαστική ανακοίνωση ότι αποσύρονται οι αμερικανικές δυνάμεις από τη Συρία, η οποία έδωσε το πράσινο φως για την τουρκική εισβολή.

Ο Ερντογάν έχει καταλάβει το ένα τέταρτο της περιοχής που θα επιθυμούσε, ενώ τα υπόλοιπα τρία τέταρτα ελέγχονται από τη Δαμασκό είτε απευθείας είτε σε συνεργασία με τους Κούρδους, μετά τη συμφωνία της κυβέρνησης Ασαντ μαζί τους. Αλλά και στην περιοχή υπό τουρκικό έλεγχο, ενώ υποτίθεται ότι βρίσκεται σε ισχύ εκεχειρία, οι τουρκικές δυνάμεις εξακολουθούν να εξαπολύουν σποραδικά πυρά, υποστηρίζοντας ότι υπάρχουν ακόμη Κούρδοι μαχητές κοντά στα σύνορά τους και γελοιοποιώντας τους ισχυρισμούς ότι δήθεν πρόκειται για ασφαλή ζώνη κατάλληλη για τη μετεγκατάσταση Σύρων προσφύγων που τώρα ζουν στην Τουρκία.

Παράλληλα η Ρωσία, προκειμένου να καθησυχάσει την Τουρκία, προχωράει σε κοινές ρωσοτουρκικές περιπολίες στην περιοχή των συνόρων, ενώ μεσολαβεί για να επιτευχθεί το καθοριστικό βήμα της προσέγγισης ανάμεσα στον Σύρο πρόεδρο Μπασάρ αλ Ασαντ και τον Ταγίπ Ερντογάν.

Η συνάντηση Πούτιν - Ερντογάν προ ολίγων εβδομάδων στο Σότσι, στην οποία ο Ερντογάν προχώρησε στην ηχηρή δέσμευση περί «διατήρησης της πολιτικής ενότητας και εδαφικής ακεραιότητας της Συρίας», ήταν μια σημαντική αρχή. Αποδεχόμενος ύστερα από οκτώμισι χρόνια εμφυλίου ότι οι προσπάθειες ανατροπής του Μπασάρ αλ Ασαντ μέσα από την υποστήριξη διαφόρων ανταρτικών ομάδων ήταν άκαρπες, ο Ερντογάν θα μπορούσε να βοηθήσει στο να κλείσει αυτό το κεφάλαιο.

Ομως η Δαμασκός δεν είναι διατεθειμένη να αποδεχθεί τον μόνιμο ακρωτηριασμό της επικράτειάς της και επιδιώκει να επιστρέψει στη συμφωνία των Αδάνων του 1998, με την οποία επιτρεπόταν στον τουρκικό στρατό να καταδιώκει Κούρδους αντάρτες έως και έξι χιλιόμετρα εντός συριακού εδάφους, αφού πρώτα συνεννοηθεί με τη Δαμασκό και μόνον αν οι επιδρομές είχαν προσωρινό χαρακτήρα.

Και σε αυτή την περίπτωση θα προσπαθήσει να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά η Ρωσία, αν και οι σχέσεις του Ρώσου προέδρου Πούτιν με τον Τούρκο ομόλογό του δεν διανύουν την καλύτερη περίοδό τους.

Το «αγκάθι» του Ιντλίμπ

Ο Ερντογάν προσάπτει στη Μόσχα ότι δεν έχει αφήσει στις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις όλα τα συριακά εδάφη που είχε υποσχεθεί. Το γεγονός ότι η Αγκυρα μετέθεσε για αργότερα την παραλαβή του επόμενου φορτίου S-400 μπορεί τυπικά να οφείλεται στο ότι οι δύο πλευρές συζητούν συμφωνία συμπαραγωγής των πυραύλων, αλλά θα μπορούσε να εκληφθεί και ως προειδοποίηση της Τουρκίας προς τη Μόσχα ότι το φλερτ βρίσκεται σε αβέβαιη φάση. Προς επίλυση παραμένει και η σημαντική εκκρεμότητα του Ιντλίμπ, το οποίο ελέγχεται από τζιχαντιστές που πρόσκεινται στην Αλ Κάιντα και από πολιτοφυλακές φιλικές προς την Τουρκία, καθεστώς που η Ρωσία και η Δαμασκός δεν φαίνονται διατεθειμένες να ανεχθούν επ’ άπειρον.

Πάντως, στο επίπεδο του συμβολισμού, η είσοδος ρωσικών και συριακών στρατευμάτων σε αμερικανικές βάσεις, που εγκαταλείφθηκαν τόσο βιαστικά ώστε να έχει μείνει πίσω άφθονο αμερικανικό υλικό, ανέβασε τις μετοχές της Μόσχας. Από την άλλη πλευρά όμως και παρά τους φιλιππικούς του Τραμπ περί «ηλίθιων πολέμων», οι Αμερικανοί στρατιώτες παρέμειναν στη χώρα – απλά μετακόμισαν από τις περιοχές των Κούρδων, στα σύνορα με την Τουρκία, στην πετρελαιοφόρο ερημική περιοχή του Ντέιρ ελ Ζορ.

Οι επιτελείς της κυβέρνησης που επιθυμούσαν με κάθε τρόπο να ανατρέψουν την απόφαση του Τραμπ περί αποχώρησης και να κρατήσουν τα αμερικανικά στρατεύματα στη Συρία ως μέσο ανάσχεσης της περιφερειακής επιρροής του Ιράν, κατάφεραν να πείσουν τον Ντόναλντ Τραμπ με ένα επιχείρημα που ήξεραν ότι θα τον συγκινήσει: «για να φυλάξουν τα πετρέλαια».

Οι πετρελαιοπηγές στο Ντέιρ ελ Ζορ έχουν μισοκαταστραφεί από τους βομβαρδισμούς που εξαπέλυσαν νωρίτερα στον πόλεμο οι ίδιες οι Ηνωμένες Πολιτείες, ώστε να στερήσουν τα πετρέλαια από τον ISIS και το μόνο που θα κάνουν εκεί οι Αμερικανοί στρατιώτες, περικυκλωμένοι από εχθρικές δυνάμεις, θα είναι να διακινούν το λίγο πετρέλαιο που μπορεί να αντληθεί και να αποτελούν ακίνητους στόχους. Από την άλλη πλευρά η παρουσία τους στην περιοχή και η αποικιακού τύπου ρητορική του Τραμπ για το πώς θα μοιραστούν τα πετρέλαια δεν μπορεί παρά να εξοργίζει τη Δαμασκό, που θα συνεχίσει να ποντάρει στη Ρωσία και στο Ιράν επιδιώκοντας την αμερικανική αποχώρηση.

Αλλαγή στάσης από τους Κούρδους

Σημάδια αναθέρμανσης των σχέσεων των ΗΠΑ με τις κουρδικές πολιτοφυλακές, με καύσιμη ύλη το πετρέλαιο, έγιναν ορατά την περασμένη εβδομάδα. Η πιθανή προοπτική κουρδικής πρόσβασης στις πετρελαιοπηγές του Ντέιρ ελ Ζορ κάλυψε τα κουρδικά παράπονα περί αμερικανικής «προδοσίας», όπως δείχνει το μήνυμα του επικεφαλής των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων, στρατηγού Μαζλούμ Κομπάνε, την Τετάρτη. «Αρχίζουμε εκ νέου τη συνεργασία μας με τον (αμερικανικό) συνασπισμό, ώστε να πολεμήσουμε το ΙSIS και να ασφαλίσουμε τις υποδομές της βορειοανατολικής Συρίας», ανέφερε ο Κομπάνε, σύμφωνα με την ιστοσελίδα Al-monitor. Η αλλαγή στάσης συντελέστηκε παρότι οι ΗΠΑ δεν έχουν εμποδίσει την τουρκική εισβολή, ούτε επέβαλαν ζώνη απαγόρευσης πτήσεων πάνω από τις κουρδικές περιοχές, όπως τους ζητούσαν οι Κούρδοι. «Αυτό που συνέβη είναι ότι το μέτωπο μετατοπίστηκε, αλλά οι ΗΠΑ επανήλθαν στις δεσμεύσεις τους προς τους Κούρδους», δήλωσε ο πρώην σύμβουλος της κυβέρνησης Ομπάμα, Αλεξάντερ Μπικ.

Ευριδίκη Μπέρση
Καθημερινή


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση