Δύο οι Γερμανίες και χωρίς το Τείχος

Το ετήσιο εισόδημα του μέσου Δυτικογερμανού είναι 6.500 ευρώ μεγαλύτερο από εκείνο του Ανατολικογερμανού, ενώ το ποσοστό των ηλικιωμένων άνω των 65 ετών είναι 5% μεγαλύτερο στο ανατολικό και ούτως ή άλλως ερημωμένο κομμάτι της χώρας σε σχέση με το δυτικό

Τριάντα χρόνια μετά την πτώση του Τείχους, τον Νοέμβριο του 1989, η ανάμνησή του ζει μέσα στα μπουκαλάκια με πέτρες που πωλούν τα καταστήματα τουριστικών ειδών στο Βερολίνο και στην κόκκινη γραμμή που διατρέχει τους δρόμους της γερμανικής πρωτεύουσας και στην οποία αναγράφεται σαν επιτύμβια στήλη «Berliner Mauer 1961-1989». Οι νεότερες γενιές αναγνωρίζουν τα δύο κομμάτια της πόλης μόνο από τα χαρακτηριστικά φανάρια, τις γραμμές του τραμ, τα ονόματα των δρόμων, όπως π.χ. τη λεωφόρο Καρλ Μαρξ και την αρχιτεκτονική – αν και πλέον είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς χαρακτηριστικά δείγματα σοσιαλιστικού κλασικισμού ανάμεσα στα κατάμεστα μπαρ και στα βιετναμέζικα εστιατόρια του Πρεντσλάουερ Μπεργκ, της πλέον «εξευγενισμένης» (gentrified) γειτονιάς στο πρώην Ανατολικό Βερολίνο. Οταν απομακρυνθεί όμως κανείς από το κέντρο της γερμανικής πρωτεύουσας, η διαίρεση της Γερμανίας σε ανατολική και δυτική παραμένει ακέραια, τρεις δεκαετίες μετά την επανένωση.

Mπορεί ο πρώην υπουργός Εσωτερικών Τόμας ντε Μεζιέρ να έλεγε κάποτε ότι «για τους Ανατολικογερμανούς άλλαξαν όλα, ενώ για τους Δυτικογερμανούς μόνο ο ταχυδρομικός κώδικας», μάλλον όμως η εκτίμησή του ήταν κάπως απλουστευτική. Το ετήσιο εισόδημα του μέσου Δυτικογερμανού είναι 6.500 ευρώ πάνω από εκείνο του Ανατολικογερμανού. Το ποσοστό των ηλικιωμένων άνω των 65 ετών είναι 5% μεγαλύτερο στο ανατολικό και ούτως ή άλλως ερημωμένο κομμάτι της χώρας σε σχέση με το δυτικό. Στην πρώην Δυτική Γερμανία το ποσοστό των παντρεμένων γονιών είναι 74% έναντι 52%. Περίπου το 10% των κατοικιών είναι άδειο στην πρώην Ανατολική Γερμανία, όπου την έδρα τους έχουν μόλις 37 από τις 500 μεγαλύτερες βιομηχανίες της χώρας. Το ποσοστό ανεργίας είναι 4,7% στο δυτικό κομμάτι και 6,6% στο ανατολικό. Την ίδια στιγμή, η κατά κεφαλήν κατανάλωση μπίρας είναι σαφώς μεγαλύτερη στα πρώην ανατολικογερμανικά κρατίδια.


Ολες αυτές οι ανισότητες έχουν ως αποτέλεσμα την εκτόξευση της ξενοφοβικής Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD) στα πρώην ανατολικογερμανικά κρατίδια, παρόλο που παρατηρείται το εξής παράδοξο: οι πολίτες που έχουν μεταναστευτικό παρελθόν στο δυτικό κομμάτι ανέρχονται σε 26,5% του γενικού πληθυσμού έναντι 6,8% στο ανατολικό κομμάτι. Ορισμένοι κοινωνιολόγοι αποδίδουν τον φόβο προς τον «Αλλο» ακριβώς σε αυτήν την ελλιπή εξοικείωση με τη μετανάστευση και στην παραδοσιακή πληθυσμιακή ομοιογένεια, που χρονολογείται πριν από την πτώση του Τείχους.

Σε τρία κρατίδια της πρώην Ανατολικής Γερμανίας η AfD έχει εξασφαλίσει το φετινό φθινόπωρο πάνω από 20%. Πιο πρόσφατο παράδειγμα η Θουριγγία, όπου κεντρικός υποψήφιος του κόμματος ήταν ο αμφιλεγόμενος Μπγερν Χέκε, επικεφαλής της σκληροπυρηνικής ακροδεξιάς πτέρυγας της AfD. Το 2017 είχε αποκαλέσει το μνημείο του Ολοκαυτώματος «μνημείο ντροπής», το οποίο οι ίδιοι οι Γερμανοί φύτεψαν στην πρωτεύουσα της χώρας, με αποτέλεσμα να τεθεί θέμα διαγραφής του από το κόμμα. Τελικά αποφασίστηκε η απαλλαγή του από την κατηγορία του αντισημιτισμού και την περασμένη Κυριακή ο Χέκε επανήλθε θριαμβευτής λόγω της καλής επίδοσης του κόμματος στη Θουριγγία.

Στον αντίποδα τα δύο πάλαι ποτέ μεγάλα κόμματα, οι Χριστιανοδημοκράτες (CDU) της Αγκελα Μέρκελ και οι Σοσιαλδημοκράτες (SPD), έχασαν 11,7% και 4,2% αντιστοίχως, με τους δεύτερους να περιορίζονται σε μονοψήφιο ποσοστό. Αξίζει να σημειωθεί ότι πριν από είκοσι χρόνια το CDU είχε κατακτήσει στη Θουριγγία την απόλυτη πλειοψηφία στην τοπική Βουλή.

Οι συναπτές εκλογικές ήττες των δύο εταίρων του κυβερνητικού συνασπισμού στο Βερολίνο έχει προκαλέσει γκρίνια και εσωστρέφεια σε αμφότερους τους σχηματισμούς.

Ανοιχτή αμφισβήτηση

Οι Χριστιανοδημοκράτες αμφισβητούν πλέον ανοιχτά κατά πόσον η εκλεκτή της Αγκελα Μέρκελ, νυν υπουργός Αμυνας Ανεγκρετ Κραμπ-Κάρενμπαουερ, μπορεί να ηγηθεί αποτελεσματικά του κόμματος μετά την αποχώρηση της σημερινής καγκελαρίου, ενώ οι Σοσιαλδημοκράτες εξακολουθούν να βρίσκονται σε μια διαδικασία ομφαλοσκόπησης αν πρέπει να παραμείνουν στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση ή αν αυτό μόνο φθορά μπορεί εις το εξής να προκαλέσει στο κόμμα. Ηταν δύσκολο το τελευταίο διάστημα για τον μεγάλο συνασπισμό με την Κάρενμπαουερ να βάλλεται από τον Σοσιαλδημοκράτη υπουργό Εξωτερικών, Χάικο Μάας, για την πρότασή της περί αποστολής διεθνούς δύναμης στη Συρία, που τελικά έπεσε στο κενό τόσο στο εσωτερικό της Γερμανίας όσο και στο εξωτερικό.

Την ίδια στιγμή, στο SPD δεν διαφαίνεται κάποια νέα δυναμική με την ανάδειξη νέου αρχηγού, καθώς στον πρώτο γύρο της διαδικασίας ο αντικαγκελάριος, υπουργός Οικονομικών και πρώην πρωθυπουργός του κρατιδίου του Αμβούργου, Ολαφ Σολτς, επικράτησε οριακά των υπόλοιπων εσωκομματικών αντιπάλων του. Σε περίπτωση που δεν κατορθώσει να νικήσει στο δεύτερο γύρο ο Σολτς, ο οποίος τάσσεται υπέρ της παραμονής του κόμματός του στην κυβέρνηση, τότε το μέλλον του μεγάλου συνασπισμού υπό την Αγκελα Μέρκελ είναι επισφαλές.

Η μάχη στο SPD

«Πάμε στην παράταση». Με αυτό το tweet ανακοίνωσε ο επικεφαλής της νεολαίας του SPD Κέβιν Κίνερτ το αποτέλεσμα του πρώτου γύρου για την ανάδειξη ηγέτη στους Γερμανούς Σοσιαλδημοκράτες. Το ενδιαφέρον είναι ότι το δυνατότερο χειροκρότημα στο Βίλι Μπραντ Χάους, την έδρα του κόμματος, το περασμένο Σάββατο απέσπασε το δεύτερο δίδυμο, η Σάσκια Εσκεν και ο Νόρμπερτ Βάλτερ Μπόργιανς, επειδή έχασαν με μόλις 3.500 ψήφους διαφορά από τον Ολαφ Σολτς και την Κλάρα Γκέιβιτς. Αυτή ήταν η έκβαση του πρώτου γύρου, κατά τον οποίο δεν σημειώθηκε τελικά κάποια έκπληξη. Ωστόσο η συμμετοχή ήταν περιορισμένη: μόλις 53% των μελών του κόμματος ψήφισε. Αντίθετα, πέρυσι την άνοιξη όταν εκλήθη η βάση του κόμματος να αποφασίσει για τη συμμετοχή ή μη στον μεγάλο συνασπισμό, η συμμετοχή ήταν 76%. Μένει να διαπιστωθεί αν στον επαναληπτικό γύρο θα ψηφίσουν περισσότερα μέλη, κάτι που προσδοκά η ηγεσία. Δεν είναι απίθανο ωστόσο να μειωθεί περαιτέρω η συμμετοχή, σε περίπτωση που κάποιοι ψηφοφόροι θεωρήσουν ότι δεν τους εκφράζει κανένα από τα δύο εναπομείναντα δίδυμα. Η χαλαρή ψήφος, χωρίς πόλωση, ευνοεί τον Ολαφ Σολτς, που εμφανίζεται ενωτικός, διακηρύσσοντας ότι δεν κατεβαίνει εναντίον των ανθυποψηφίων του, αλλά θέλει να συσπειρώσει το SPD.

Αντίθετα, για τους δεύτερους, τους πολέμιους του μεγάλου συνασπισμού, μια τέτοια ήπια στρατηγική είναι επικίνδυνη. Η μόνη ελπίδα τους είναι να επιτεθούν στα φαβορί και να δείξουν ότι απαιτείται ριζική αλλαγή στο κόμμα.

Ξένια Κουναλάκη
Καθημερινή


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση