Ο Τράμπ και το τουρκικό θέατρο “καπούκι” του Ερντογάν

Ο Σουλτάνος ψάχνει διέξοδο σωτηρίας…

Του Μάριου Ευρυβιάδη

Γράφτηκαν και ειπώθηκαν πολλά για τα κίνητρα του Ταγίπ Ερντογάν αναφορικά με την απρόσμενη απελευθέρωση των δυο Ελλήνων ομήρων-αξιωματικών από τις τουρκικές φυλακές το Δεκαπενταύγουστο.

Ίσως όλα να είχαν και μια δόση αλήθειας. Από ένα πιθανό αλισβερίσι των Συριζαίων με τους Τούρκους για τους μουφτήδες της Θράκης, ίσως μελλοντικά κάτι για τον έλεγχο των Γκιουλενιστών προσφύγων στην Ελλάδα, μέχρι την ανάγκη του Ερντογάν να περιορίσει τις ζημιές του εκτονώνοντας τις σχέσεις του με την Ελλάδα και την ΕΕ, κλπ., ώστε να δυνηθεί να αντιμετώπισει το διττό στρατηγικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει με την οικονομία και τις ΗΠΑ.

Ωστόσο μια είναι η πραγματικότητα. Η ομηρία των δυο Ελλήνων θα κρατούσε για πολύ καιρό ακόμη αν ο αμερικανός Πρόεδρος Ντόναλτ Τράμπ δεν τα είχε πάρει στο κεφάλι με τις συνεχιζόμενες “τζάμπα μαγκιές” του Ερντογάν, δείχνοντας του με ένα-δυο κινήσεις πόσο ευάλωτος και αδύναμος είναι, και τι άλλο τον περιμένει, (π.χ. περιορισμός/απαγόρευση Τουρκικών εμπορικών πτήσεων στις ΗΠΑ), αν συνεχίσει τα νταΐλίκια, πιστεύοντας στον μακρόχρονα καλλιεργημένα από τους ατλαντιστές εκλεπτυσμένο μύθο πως (αυτός) και η χώρα του είναι στρατηγικά “αναντικατάστατοι” για τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Προφανώς ο Ταγίπ και οι παρατρεχάμενοί του να πίστευαν πως ο Τράμπ είναι ένας ακόμη Ομπάμα, ή ο Μπούς ο νεότερος. Τον τελευταίο αμερικανό Πρόεδρο, τον Ομπάμα, ο Ερντογάν κορόιδεψε επανειλλημένα και δημόσια, ενώ με διάφορες αιματηρές προβακάτσιες στη Συρία, παρολίγο να τον παρασύρει και σε ανοικτό πόλεμο με το Συριακό καθεστώς πριν μερικά χρόνια. Και ενώ ο Ομπάμα γνώριζε επακριβώς τη συμπεριφορά του Ερντογάν- και αυτό το ξέρουμε από τον ίδιο τον Ομπάμα και διαρροές από τον Λευκό Οίκο- δεν πήρε απολύτως κανένα μέτρο εναντίον του μην τυχόν και κατηγορηθεί ως υπεύθυνος για πιθανή “απώλεια” της στρατηγικά “αναντικατάστατης” Τουρκίας.

Ο Τράμπ όμως απέδειξε πως είναι άλλης κοπής Πρόεδρος. Το κομβικό σημείο για τον Τράμπ- από το οποίο άρχισε η αντίστροφη μέτρηση- υπήρξε η προσωπική του διαμεσολάβηση με τον Νετανιάχου (του τηλεφώνησε από τη Σκωτία σχετικά στις 14 Ιουλίου) να αφεθεί ελεύθερη Τουρκάλλα ισλαμίστρια, η Ebru Ozkan, που συνελήφθη στο Ισραήλ για αντί-ισραηλινή δράση. Αυτό έγινε μετά την παράκληση του Τράμπ.


Το αντάλλαγμα ήταν να αφεθεί ελεύθερος ο Αμερικανός πάστορας. Όπως δήλωσε, μέσω Τουίτερ αργότερα ο Τράμπ- και μετά τη επιβολή των αρχικών κυρώσεων- “we’ve got somebody out for him. He needed help getting somebody out of some place, he came out. They want to hold our wonderful pastor. Not fair. Not right” (“του βγάλαμε κάποιον από κάπου. Ήθελε τη βοήθεια μας να βγάλει κάποιον από κάποιο μέρος. Βγήκε. Αλλά θέλουν να κατακρατούν τον θαυμάσιο πάστορά μας. Όχι δίκαιο. Όχι ορθό”).

Προφανώς οι Τούρκοι νόμιζαν πως μπήκαν, τελικά, με το θέμα της Τουρκάλλας, σε κάποιο ανατολίτικο παζάρι με τον Τράμπ και πως ως “αμερικανάκι” θα τον πήγαιναν περίπατο – να του έδιναν ένα, σε βάθος χρόνου, για να τους δώσει δέκα εδώ και τώρα. Οι Τούρκοι έβγαλαν μεν τον πάστορα από τη φυλακή (μετά που πήραν πίσω την Τουρκάλλα), συνέχισαν όμως να τον κρατούν όμηρο στο σπίτι του και περίμεναν τα…”δώρα” του Τράμπ. Ήθελαν να τους παραδοθεί ο δικός τους “πάστορας” ο Χότζιας Γκουλέν, ήθελαν να μην απαγγελθούν πρόστιμα στη τουρκική τράπεζα (Halkbank) που είχε παράνομες συναλλαγές χρυσού με το Ιράν μέσω του αμερικανικού συστήματος, ήθελαν να αποφυλακιστεί και ο ήδη καταδικασθείς σχετικά στις ΗΠΑ τούρκος τραπεζίτης, ήθελαν πράσινο φως για τα πολεμικά F-35, ήθελαν… Και επιπλέον κατηγόρησαν τον αμερικανό Πρόεδρο πως δεν “κατάλαβε” τη συμφωνία με τον Νετανιάχου και πως η Τουρκάλλα θα απελευθερώνονταν μεν, όχι όμως αμοιβαία και ο πάστορας. Όχι μόνο εξαπάτησαν ένα φημισμένο “μάστορα του είδους” σε διαπραγματεύσεις, τον κατηγόρησαν και ως βλάκα.

Η απάντηση του αμερικανού Προέδρου ήταν: “Η Τουρκία εκμεταλλεύεται τις Ηνωμένες Πολιτείες για πολλα χρόνια….Δεν θα πληρώσουμε τίποτα για την απελευθέρωση ενός αθώου ανθρώπου, αλλά δεν θα μείνουμε και με σταυρωμένα χέρια…”

Έπρεπε λοιπόν να βρεθεί ένας αμερικανός ηγέτης αλά Τράμπ (στη Κύπρο λένε ο “πελλός θέλει αντίπελλο”) να δείξει του Ερντογάν πόσο αδύναμος είναι, για να γίνουν όσα ακολούθησαν. Η δική μου ανάγνωση είναι πως οι δυο Έλληνες-όμηροι αξιωματικοί αφέθηκαν ελεύθεροι ως “προέρτια” για τη απελευθέρωση του αμερικανού όμηρου πάστορα και των υπολοίπων δυτικών ομήρων που κρατούνται αυθαίρετα στις τουρκικές φυλακές.

Γράφω “προέρτια”, διότι στη Μέση Ανατολή το σημαντικό στις διαπροσωπικές σχέσεις και κρατικές συμπεριφορές δεν είναι η ουσία ενός προβλήματος αλλά τα επιφαινόμενα, δηλ. να μην “ντροπιαστεί” (lose face) το άτομο ή ο ηγέτης σε μια σύγκρουση/αντιπαράθεση, αλλά να παρουσιαστεί ως ο “μάστορας” των πραγμάτων. Οι δυτικές θεωρήσεις περί “όλοι κερδισμένοι” (“win-win”) από μια αντιπαράθεση, είναι “φρου φρου και αρώματα” στη Μέση Ανατολή.

Ο αμερικανός πάστορας θα απελευθερωθεί αφού παρακολουθήσουμε την τουρκική εκδοχή ενός (γιαπωνέζικου) θεάτρου “μπουκάκι”. Δηλαδή μιας καλοσχεδιασμένης προσποίησης με διάφορες πράξεις και διαλείμματα- με εξορκισμούς, δικαστικές και πολιτικές αποφάσεις μαϊμού- ώστε ο Μεγάλος (Buyuk) Ηγέτης, ο Μεγάλος Μάστρος (Usta), ο Ρείς των Τούρκων αλλά και της Κοινότητας (Ούμας) την πιστών, να φαίνεται πως μέσα στην Τουρκία δεν “έχασε πρόσωπο” έναντι στο Τράμπ στη διαδικασία απελευθέρωσης του πάστορα. Αντίθετα πως του αντιστάθηκε και πως βγήκε νικητής. Ηθικός τουλάχιστον νικητής.

Στη παρούσα φάση το προβλημα του Ερντογάν είναι πως δεν μπορεί να βρεί διέξοδο. Μια προσεκτική ανάλυση του περιεχόμενου των ξένων αναλυτών και πολιτικών- που πάντα εύρισκαν χίλιες και μια αφορμές για να δικαιολογήσουν τους μαξιμαλισμούς των Τούρκων και τον ισλαμοφασισμό του Ερντογάν- είναι πως ναι μεν αυτός επιθυμεί εκτόνωση, αλλά πως ο Τράμπ δεν του αφήνει “αξιοπρεπή”, τάχατες, διέξοδο διαφυγής με τις απανωτές κυρώσεις που επιβάλει στην Τουρκία. Και πως το πρόβλημα έχει μετατραπεί σε ένα “διαπροσωπικό καυγά” (“personal feud”) μεταξύ Τράμπ και Ερντογάν.

Οι πέντε και τόσοι δηλαδή μήνες ομηρίας των Ελλήνων αξιωματικών και τα δυο τόσα χρόνια ομηρίας του αμερικανού πάστορα, που έλαβαν χώρα με εντολές του Ερντογάν- και περιορίζομαι στις δυο μόνο περιπτώσεις- προέκυψαν από το πουθενά και όχι από μια συνειδητοποιημένη και μακρόχρονη εκβιαστική πρακτική των Τούρκων, η οποία έχει εισέλθει πλέον στο λεξιλόγιο της διεθνούς πολιτικής ταυτισμένο με την Τουρκία, ως “διπλωματία των ομήρων”.

HellasJournal


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση