Δολάριο, η μάχη της Σαουδικής Αραβίας

Γράφει ο Βασίλης Βιλιάρδος

Η απειλή της Σαουδικής Αραβίας

Ακριβώς εδώ υπεισέρχεται η Σαουδική Αραβία, ο μεγαλύτερος εξαγωγέας πετρελαίου παγκοσμίως. Ένα μεγάλο μέρος των εξαγωγών της οδηγείται στην Κίνα, η οποία δεν είναι πρόθυμη να την πληρώνει με δολάρια – αφού θέλει να σταματήσει να εξαρτάται από τις Η.Π.Α. Εν τούτοις, η Σ. Αραβία αρνείται να συμμετάσχει στο σύστημα του πετρογουάν, παρά το ότι είναι πιο ασφαλές με αντίκρισμα το χρυσό – επειδή εάν το έκανε θα έχανε τη διπλωματική και στρατιωτική προστασία της από τις Η.Π.Α. Ακόμη χειρότερα θα μπορούσε να βρεθεί στο στόχαστρο της υπερδύναμης, υπενθυμίζοντας πως λίγους μήνες πριν ο πρόεδρος Trump είχε πει τα εξής: "Εάν η Σ. Αραβία δεν είχε το μανδύα της αμερικανικής προστασίας, δεν νομίζω πως θα υπήρχε".

Όμως, προς μεγάλη έκπληξη όλων, ο βασιλιάς της χώρας έγινε ο πρώτος Σαουδάραβας μονάρχης που επισκέφθηκε ποτέ τη Ρωσία – μία επίσκεψη που μέχρι πρόσφατα εθεωρείτο αδιανόητη, αφού η Σ. Αραβία είναι ένας από τους πλέον πιστούς και στενούς συμμάχους των Η.Π.Α., από το ξεκίνημα της εποχής των πετροδολαρίων. Εκτός αυτού η Ρωσία και η Σ. Αραβία υπήρξαν εχθροί για πολλές δεκαετίες – ενώ λίγο καιρό πριν ευρίσκονταν σε αντίπαλα στρατόπεδα στον πόλεμο της Συρίας.

Επί πλέον, η χώρα δεσμεύθηκε να επενδύσει έως και 10 δις $ σε διάφορους τομείς της ρωσικής οικονομίας – ενώ ακόμη πιο σημαντική ήταν η συμφωνία της να αγοράσει το σύστημα πυραύλων αεροπορικής άμυνας S-400, στο πλαίσιο μίας συνολικής εξαγοράς πολεμικού εξοπλισμού ύψους 3 δις $. Η συμφωνία αυτή θεωρείται συνώνυμη με έναν γεωπολιτικό σεισμό, αφού η Σ. Αραβία δεν αγόρασε ποτέ ρωσικά όπλα – πόσο μάλλον τέτοια που να μπορούν να αποτρέψουν μία αμερικανική επίθεση.

Λογικά λοιπόν φαίνεται πως προετοιμάζεται να αλλάξει στρατόπεδο – ένα ενδεχόμενο που θα προκαλούσε την κατάρρευση του συστήματος των πετροδολαρίων, άρα του δολαρίου και των Η.Π.Α. Η αιτία είναι η μείωση των εισαγωγών πετρελαίου εκ μέρους της Κίνας, λόγω της άρνησης της να συναλλάσσεται με γουάν – με αποτέλεσμα το μερίδιο της Σαουδικής Αραβίας από 25% πριν μερικά χρόνια, να έχει μειωθεί στο περίπου 15% σήμερα.

Αντίθετα, το μερίδιο της Ρωσίας στην αρκετά κερδοφόρα κινεζική αγορά αυξήθηκε από 5% στο 15% – κυρίως επειδή αποδέχθηκε ως μέσο πληρωμής της το γουάν. Κάτι ανάλογο συνέβη επίσης με την Αγκόλα, τη μεγάλη χώρα παραγωγής πετρελαίου στην Αφρική, η οποία εκτός του ότι δέχθηκε το γουάν ως μέσο πληρωμής, το υιοθέτησε ως δεύτερο νόμιμο και επίσημο νόμισμα της το 2015 – με αποτέλεσμα να εξελιχθεί στο νούμερο δύο προμηθευτή της Κίνας, μετά τη Ρωσία.

Στα πλαίσια αυτά η Σαουδική Αραβία δεν είναι σε θέση να μείνει έξω από τη μεγαλύτερη αγορά πετρελαίου στον πλανήτη, την Κίνα – πόσο μάλλον όταν αντιμετωπίζει τεράστια οικονομικά προβλήματα. Βέβαια τα προβλήματα αυτά αμβλύνθηκαν κάπως με τις κατασχέσεις των περιουσιακών στοιχείων των πριγκίπων της, με τη βοήθεια των Η.Π.Α. – ενώ η χώρα θα βοηθηθεί επί πλέον από την είσοδο της κρατικής πετρελαϊκής εταιρείας της Saudi Aramco στο χρηματιστήριο, όπου θα πουλήσει το 5% των μετοχών της, αντλώντας πιθανότατα πάνω από 70 δις $.

Η επιτυχία όμως της δημόσιας εγγραφής της Saudi Aramco (ΙΡΟ) θα εξαρτηθεί από τη συμμετοχή των μεγάλων επενδυτών – όπου μέχρι στιγμής οι δυτικοί δεν έχουν δείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Ως εκ τούτου θα μπορούσε να αποτελέσει μία μεγάλη ευκαιρία για την Κίνα, εάν συμμετείχε με ένα μεγάλο ποσόν στην αγορά των μετοχών της – αυξάνοντας την πολιτική της επιρροή στη Σαουδική Αραβία, έτσι ώστε να την αναγκάσει τελικά να της πουλάει πετρέλαιο σε γουάν. Κανένας όμως δεν γνωρίζει τι θα αποφασίσουν τελικά οι Η.Π.Α., οι οποίες διαθέτουν τεράστιες επενδυτικές εταιρείες – οπότε είναι ενωρίς ακόμη για προβλέψεις.

Συνεχίζοντας, λίγους μήνες προηγουμένως η Σ. Αραβία, πιεζόμενη πάντοτε οικονομικά από τους πολέμους που διεξάγει, ανακοίνωσε την προθυμία της να εκδώσει ομόλογα PANDA για τη χρηματοδότηση των ελλειμμάτων της – όπου πρόκειται για ομόλογα σε γουάν από μη κινέζους εκδότες που πωλούνται στην Κίνα. Το γεγονός αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό, αφού το νόμισμα της είναι συνδεδεμένο με το δολάριο – το οποίο η χώρα χρησιμοποιεί για όλες τις μεγάλες συναλλαγές της.

Εκδίδοντας τώρα χρέος (ομόλογα) σε γουάν, αντί σε δολάρια, πλησιάζει περισσότερο την Κίνα – ενώ πρόσφατα η Σ. Αραβία εγκαινίασε ένα τεράστιο διυλιστήριο (Yasref στη Σαουδική πόλη Yanbu), το οποίο είναι μία κοινή επένδυση ύψους 8,5 δις $ της Saudi Aramco και της κινεζικής Sinopec. Επομένως η προσέγγιση της με την Κίνα είναι όλο και μεγαλύτερη – ενώ φαίνεται πως επιδιώκει να αντικαταστήσει τη στρατιωτική προστασία που της παρείχαν οι Η.Π.Α. με τη Ρωσία, αποκτώντας εμπιστοσύνη από τις ρωσικές επιτυχίες στην περιοχή, κατά τη διάρκεια του πολέμου της Συρίας.

Οι συνέπειες για το δολάριο

Περαιτέρω, οι κινήσεις της Σαουδικής Αραβίας δείχνουν πως είναι αποφασισμένη να αντικαταστήσει το σύστημα του πετροδολαρίου με το πετρογουάν – κάτι που εφόσον συμβεί, εάν δηλαδή καταρρεύσουν τα πετροδολάρια, καθώς επίσης με δεδομένες τις πιέσεις από τις άλλες χώρες (Ρωσία, Βενεζουέλα, Αγκόλα, Ιράν), θα δημιουργήσει τρομακτικά προβλήματα στις Η.Π.Α.

Ειδικότερα, εάν το δολάριο χάσει τη θέση του από το γουάν ως παγκόσμιο συναλλακτικό και αποθεματικό νόμισμα, το δυτικό σύστημα του χρέους δεν θα λειτουργεί πια – οπότε οι κίνδυνοι για την υπερδύναμη θα ήταν τεράστιοι. Για παράδειγμα, υπολογίζεται από τους ειδικούς πως η αμερικανική κυβέρνηση θα αναγκαστεί τότε να εφαρμόσει ελέγχους κεφαλαίων, να εθνικοποιήσει τις αποταμιεύσεις, να κατάσχει τα χρήματα των συνταξιοδοτικών ταμείων, να δημεύσει τα περιουσιακά στοιχεία των ευκατάστατων Πολιτών της κοκ. – αφού διαφορετικά δεν θα μπορεί να ανταπεξέλθει με το νόμισμα της, με τον πληθωρισμό, με τη χρηματοδότηση των χρεών της κλπ.

Φυσικά κάτι τέτοιο δεν είναι δυνατόν να συμβεί από τη μία ημέρα στην άλλη, ενώ δεν αποκλείεται να αντιδράσουν στρατιωτικά οι Η.Π.Α. – γεγονός που επεξηγεί την αύξηση των δαπανών πολεμικού εξοπλισμού εκ μέρους της Ρωσίας και της Κίνας, καθώς επίσης ορισμένων άλλων χωρών που φοβούνται τέτοιου είδους εξελίξεις. Εν τούτοις, η διαδικασία έχει ήδη ξεκινήσει και είναι μάλλον απίθανο να σταματήσει – ενώ κανένας δεν μπορεί να προβλέψει το μέλλον.

Επίλογος

Οι εξελίξεις με επίκεντρο την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής είναι ραγδαίες – ενώ τα πλούσια ενεργειακά αποθέματα της Ελλάδας και της Κύπρου, σε συνδυασμό με τη γεωπολιτική τους θέση όσον αφορά τους ενεργειακούς αγωγούς με στόχο την τροφοδοσία της Ευρώπης, αποκτούν όλο και μεγαλύτερη σημασία.

Στα πλαίσια αυτά η χώρα μας, οι κυβερνήσεις της οποίας δεν έχουν εκχωρήσει δυστυχώς μόνο τα περιουσιακά της στοιχεία αλλά, επίσης, τον υπόγειο πλούτο της, μετατρέποντας την σε μία «φτωχοποιημένη» αποικία χρέους, οφείλει να είναι πάρα πολύ προσεκτική – αντιλαμβανόμενη τα σημαντικότατα γεωπολιτικά της πλεονεκτήματα, τα οποία θα μπορούσαν να επιλύσουν άμεσα όλα τα οικονομικά της προβλήματα. Ευχόμαστε και ελπίζουμε να είναι σε θέση η σημερινή κυβέρνηση να διαχειριστεί σωστά τη «νέα τάξη πραγμάτων» που διαμορφώνεται – αφού η ευκαιρία που μας δίνεται είναι μεν πολύ μεγάλη, αλλά πιθανότατα επικίνδυνη, ενδεχομένως μία και μοναδική.

Ολοκληρώνοντας, δεν ξέρουμε εάν είναι ευχή ή κατάρα η ύπαρξη ενεργειακών αποθεμάτων στις μικρές χώρες που δεν διαθέτουν ισχυρή στρατιωτική δύναμη για να προστατευθούν – ενώ ελπίζουμε να μην υπήρξε εμπλοκή της Ελλάδας στη Σαουδική Αραβία, εκτελώντας ενδεχομένως τις εντολές κάποιας μεγάλης δύναμης ή απλά με στόχο τον πλουτισμό μελών της κυβέρνησης (η σημερινή πολύνεκρη τρομοκρατική ενέργεια στην Αίγυπτο που συνεργάζεται με την Ελλάδα και την Κύπρο στην ενέργεια/ΑΟΖ μόνο τυχαία δεν είναι).

Πηγές: N. Giabruno, Daily Mail, Guardian.

Analyst

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση