Τελείωσε η ευρωπαϊκή ανοχή για τον Τούρκο πρόεδρο Ερντογάν

Του Marc Pierini

Για τους Τούρκους αναλυτές, οι πολιτικές της Άγκυρας μπορεί να έχουν νόημα. Για τους δυτικούς πολιτικούς και αναλυτές, συμπεριλαμβανομένων και των αιώνιων ελπιδοφόρων, το καλοκαίρι του 2017 θα μείνει ως μια περίοδος που η Τουρκία οδηγείται σε ένα πτωτικό σπιράλ αυθαίρετης εξουσίας, αυξημένων πολιτικών αντιφάσεων και επιθετικών στάσεων στη διεθνή σκηνή. Γίνεται πιο δύσκολο μέρα με την ημέρα να κατανοήσουμε τη στρατηγική της Άγκυρας, αν υπάρχει τέτοια.

Πριν από ένα μήνα μόλις, έγραψα ότι οι πολιτικές μετά από την απόπειρα πραξικοπήματος τον Ιούλιο πέρυσι δημιουργούν στην χώρα περισσότερους κινδύνους εξαιτίας των μη ασφαλών εγχώριων επιλογών και των ξένων περιπετειών. Εκ των υστέρων, αυτό είναι μια ήπια εκτίμηση. Σε διάστημα ενός μήνα, η Τουρκία έχει διασχίσει πολλά επικίνδυνα όρια.

Σε εγχώριο επίπεδο, η πολιτική ηγεσία αφού φυλάκισε πολλούς δημοκρατικά εκλεγμένους βουλευτές του Λαϊκού Δημοκρατικού Κόμματος (HDP) κουρδικής καταγωγής, έχει στρέψει το βλέμμα της στις ανώτερες τάξεις του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης CHP, το οποίο προσφάτως έχει λάβει αυξημένη δημοσιότητα με το March for Justice, μια διαδήλωση διαμαρτυρίας από την Άγκυρα στην Κωνσταντινούπολη.

Οι δίκες δημοσιογράφων και επικεφαλής της Cumhuriyet έχουν δείξει στον κόσμο πόσο πολύ ένα ανεξάρτητο δικαστικό σύστημα έχει μετατραπεί σε πολιτική φάρσα. Όταν ασκήθηκαν πιέσεις να απελευθερωθούν οι δημοσιογράφοι των οποίων οι δίκες εκκρεμούσαν, οι δικαστές υπάκουσαν, αλλά μόνο για τους λιγότερο γνωστούς συγγραφείς και κράτησαν στη φυλακή εκείνους που είχαν εκφράσει πραγματική διαφωνία.

Σε διεθνές επίπεδο, η πολιτική της Άγκυρας να παρενοχλεί ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και επιλεγμένες κυβερνήσεις μελών της ΕΕ 0-και περιστασιακά τις ΗΠΑ- έχει γίνει πιο σκληρή, αλλά με ελάχιστη συνοχή ή κατανοητούς στόχους.

Με τη Γερμανία, η Άγκυρα προσπάθησε να απαγορεύσει μέλη της Bundestag να επισκεφθούν Γερμανούς στρατιώτες που επιχειρούν στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ με τα αεροσκάφη επιτήρησης και ελέγχου AWACS, τα οποία ενημερώνουν τις τουρκικές αρχές για τους κινδύνους στα νότια σύνορα της χώρας, από την αεροπορική βάση στο Ικόνιο. Στο μεταξύ, η Άγκυρα έστειλε στο Βερολίνο μία εξωφρενικό αίτημα να ερευνήσει τις γερμανικές επιχειρήσεις που λειτουργούν στην Τουρκία για πιθανούς δεσμούς με το κίνημα του αυτοεξόριστου ιεροκήρυκα Fethullah Gulen.

Και στα δύο ζητήματα, η Άγκυρα έπρεπε να υποχωρήσει άμεσα εν τω μέσω περίπλοκων και συγκεχυμένων εξηγήσεων που μετά βίας κάλυψαν το μέγεθος της γκάφας. Η Άγκυρα κατηγόρησε επίσης τη γερμανική κυβέρνηση ότι παρεμβαίνει στην πολιτική της ΕΕ για την τελωνειακή ένωση με την Τουρκία, αγνοώντας προφανώς το δικαίωμα κάθε χώρας-μέλους της ΕΕ να εκφράζει την άποψή του σε ζητήματα που συζητιούνται στο Συμβούλιο υπουργών της ΕΕ.

Ακόμη χειρότερα, εν τω μέσω των ήδη τεταμένων σχέσεων με την κυβέρνηση της Καγκελαρίου Angela Merkel, ο Τούρκος πρόεδρος συμβούλευσε τους Γερμανούς πολίτες τουρκικής καταγωγής να ψηφίσουν εναντίον του CDU, του SPD και των Πρασίνων στις ομοσπονδιακές εκλογές της Γερμανίας διότι είναι "εχθροί της Τουρκίας". Εκτός από τη φαινομενική παρέμβαση, η συμβουλή αυτή είναι δύσκολο να κατανοηθεί, επειδή οι τουρκό-γερμανοί θα έπρεπε να επιλέξουν μεταξύ μικρότερων κομμάτων, κανένα εκ των οποίων δεν θα ήταν υπέρ των τουρκικών συμφερόντων, ενώ ένα ή περισσότερα από τα τρία βασικά κόμματα που στοχεύονται από την Άγκυρα, θα είναι σχεδόν σίγουρα στην εξουσία αυτό το φθινόπωρο. Μια περίεργη επένδυση από την Άγκυρα.

Με τις ΗΠΑ, τη Γερμανία, τη Γαλλία, η Τουρκία επιδιώκει επίσης κάτι που μοιάζει με κρατική πολιτική ομηρίας, όπου οι ξένοι φυλακίζονται με το παραμικρό πρόσχημα, στο πλαίσιο μιας τακτικής έντασης και πιθανού μελλοντικού quid pro quo. Για παράδειγμα, η απελευθέρωση του Reza Zarrab, ενός τουρκό-ιρανού πολίτη που αυτή τη στιγμή δικάζεται στις ΗΠΑ για το ότι επινόησε ένα σχήμα από την Κωνσταντινούπολη για να αποφύγει τις κυρώσεις του ΟΗΕ στο Ιράν, είναι ένας δηλωμένος στόχος των αρχών της Άγκυρας. Άλλες ενέργειες, όπως το ότι το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Anadolu που αποκαλύπτει γεωγραφικές θέσεις και άλλες επιχειρησιακές λεπτομέρειες για τις ειδικές δυνάμεις των ΗΠΑ και της Γαλλίας που επιχειρούν στη Βόρεια Συρία, έθεσε σαφώς τις συμμαχικές δυνάμεις σε απειλητικές για τη ζωή τους καταστάσεις, μια άνευ προηγουμένου κίνηση μεταξύ χωρών του ΝΑΤΟ.

Παρατηρητές της Τουρκίας είναι συνηθισμένοι στις έντονες πολιτικές αντεγκλήσεις εντός της Τουρκίας και μεταξύ της χώρας και των διεθνών της εταίρων. Την περασμένη άνοιξη και το καλοκαίρι ωστόσο, όλα τα όρια ξεπεράστηκαν. Το ζήτημα τώρα είναι ποιο θα είναι το πολιτικό αποτέλεσμα για τις σχέσεις της Τουρκίας με την ΕΕ, τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ. Ξεχωρίζουν τέσσερις συνέπειες.

Μία είναι πως η ευρωπαϊκή ανοχή και επιείκεια με τον Τούρκο πρόεδρο Erdogan, έχει τελειώσει. Από την εικόνα ενός περιστασιακά δύσκολου εταίρου, ο Erdogan έχει τώρα φθάσει σε μια θέση του μοναδικού εκλεγμένου ηγέτη στο ΝΑΤΟ ή στο Συμβούλιο της Ευρώπης που επιτίθεται συχνά σε ομολόγους του για εσωτερικούς πολιτικούς σκοπούς.

Η δεύτερη συνέπεια είναι ότι αυτές οι κυβερνήσεις της ΕΕ που δέχονται επίθεση, αντεπιτίθενται τώρα στον Τούρκο πρόεδρο με ένταση, ως ζήτημα αρχής και ως άμυνα των δημοκρατιών τους. Το να μην κάνουν τίποτα, έχει γίνει πολιτικά μη βιώσιμο.

Η τρίτη συνέπεια είναι πως η μόνη συνιστώσα της σχέσης ΕΕ-Τουρκίας που ίσως έχει σημειώσει πρόοδο βραχυπρόθεσμα –η τελωνειακή ένωση- είναι σε κίνδυνο σε διάφορες πρωτεύουσες της ΕΕ. Εάν δεν σημειωθεί πρόοδος, οι επιχειρήσεις της ΕΕ πιθανώς θα χάσουν κάποια πλεονεκτήματα, αλλά οι τουρκικές επιχειρήσεις θα χάσουν πολλά περισσότερα στην χειρότερη περίοδο για την χώρα.

Το τέταρτο αποτέλεσμα ίσως είναι πως η δυτική στρατιωτική κοινότητα και η υπηρεσία πληροφοριών θα αλλάξει τη γενική της εκτίμηση για την Τουρκία. Με τον ανεξέλεγκτο αυταρχισμό να μεγαλώνει μέρα με την ημέρα, το κράτος δικαίου να αποσυντίθεται συστηματικά, τους ομήρους του κράτους να αυξάνονται, τις πολιτικές παρεμβάσεις να λαμβάνουν χώρα και τον στρατό να διαταράσσεται, η Τουρκία ίσως αρχίζει να εμφανίζεται όλο και περισσότερο σαν ένας "απατεώνας" εταίρος. Οι συνέπειες για πολλούς από τους εταίρους της Άγκυρας είναι μια ανεπανόρθωτη απώλεια εμπιστοσύνης με την τρέχουσα ηγεσία. Με τον καιρό και παρά τις περιστασιακά κατευναστικές ομιλίες, αυτό μπορεί ακόμη και να οδηγήσει σε πολιτική περιορισμού.

Αυτό το σενάριο θα απέχει πολύ από το σενάριο των λίγων μόλις ετών πριν, όταν μια εκδημοκρατισμένη Τουρκία ενίσχυε τους στρατηγικούς της δεσμούς με την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ
Πηγή Capital


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση