Οι νέες προκλήσεις του ΝΑΤΟ, ο Ντόναλντ Τράμπ και η Ελλάδα: Η στρατηγική της συμμαχίας

Κομβικής σημασίας για τις διατλαντικές σχέσεις και τον ρόλο του ΝΑΤΟ στην ευρύτερη περιοχή μας είναι η σύνοδος κορυφής της Συμμαχίας που θα πραγματοποιηθεί στις Βρυξέλλες στις 25 Μαΐου, όπου θα συμμετάσχει για πρώτη φορά ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος πριν την εκλογή του, είχε αμφισβητήσει τον ρόλο της Συμμαχίας και μάλιστα την είχε χαρακτηρίσει «παρωχημένη».

Μετά την εκλογή του, ο κ. Τραμπ έκανε διορθωτικές δηλώσεις, αλλά η σύνοδος του ΝΑΤΟ θα είναι ο χώρος όπου ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ θα αποσαφηνίσει την πολιτική του, κάτι που ενδιαφέρει και την Ελλάδα, καθώς η χώρα μας αποτελεί στρατηγικό γεωγραφικό σημείο για την εφαρμογή των πολιτικών του ΝΑΤΟ και την ασφάλεια της ευρύτερης περιοχής.

Όπως παρατηρεί με δηλώσεις του στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο Παναγιώτης Τσάκωνας, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Σπουδών Ασφάλειας στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, που έχει μελετήσει επί σειρά ετών την εξέλιξη των δογμάτων του ΝΑΤΟ και την στρατηγική ασφάλειας της ΕΕ, «σήμερα τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ βρίσκονται αντιμέτωπα με την ανάγκη παράλληλης διαχείρισης τόσο παραδοσιακού όσο και “νέου τύπου” προκλήσεων ασφαλείας» Αυτό σημαίνει, προσθέτει, ότι «για την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας η ενίσχυση των σχέσεων μεταξύ ΝΑΤΟ και ΕΕ είναι περισσότερο αναγκαία και σημαντική από ποτέ».

Το πρόβλημα της τρομοκρατίας θα είναι πολύ ψηλά στην ατζέντα της συνόδου κορυφής, καθώς πλέον και η Ευρώπη μετά από αλλεπάλληλα χτυπήματα έχει αναβαθμίσει πλήρως την στρατηγική ασφάλειας. Παράλληλα, η σύνοδος των ηγετών του ΝΑΤΟ θα έχει μια, κατά τα φαινόμενα θυελλώδη συζήτηση για τα οικονομικά. Η πίεση του Προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, να διαθέσουν τα μέλη της Συμμαχίας το 2% του ΑΕΠ για το ΝΑΤΟ θεωρείται δεδομένη. Σημειώνεται ότι η Ελλάδα ήδη δαπανά το ποσοστό αυτό, άρα δεν θα έχει πρόβλημα στην Σύνοδο. Αντίθετα, πρόβλημα θα έχει η Γερμανία που δαπανά μόλις το 1,2%.

ΕΛΛΑΔΑ - ΤΟΥΡΚΙΑ - ΝΑΤΟ

Στο πλαίσιο αυτό, ο κ. Τσάκωνας σημειώνει την «ανάγκη απόδοσης ρόλου σε ΝΑΤΟικά κράτη-μέλη που γειτνιάζουν με την περιοχή αστάθειας: Στην προσπάθεια ανάπτυξης ενός συνεργατικού (μεταξύ ΝΑΤΟ και ΕΕ) σχεδιασμού για την αντιμετώπιση της αστάθειας στην περιοχή της Μεσογείου, το ΝΑΤΟ έχει ανάγκη τη συνεργασία των γεωγραφικά “προκεχωρημένων” μελών του, Τουρκίας και Ελλάδας. Διαπιστώνεται, όμως, προσθέτει, ότι οι «δύο σύμμαχοι δεν μπορούν να παίξουν από κοινού ρόλο προώθησης των “συλλογικών” πολιτικών του ΝΑΤΟ λόγω της παραδοσιακής διμερούς αντιπαλότητας τους, των διαφορετικών παραστάσεων απειλής και των συγκρουόμενων εθνικών επιδιώξεων στην περιοχή. Αλλά και μια απονομιμοποιημένη, αναξιόπιστη και απρόβλεπτη Τουρκία και με σοβαρά προβλήματα όσον αφορά στις σχέσεις της με το ΝΑΤΟ και τις Ηνωμένες Πολιτείες δεν είναι σε θέση να αναλάβει οιοδήποτε ρόλο στην περιοχή. Ίσως έτσι να παρουσιάζεται ένα παράθυρο ευκαιρίας για την Ελλάδα να αποτελέσει τον αξιόπιστο και απαραίτητο εταίρο για την προσεκτική ανάληψη συμμαχικών ρόλων στην περιοχή χωρίς όμως να καθίσταται στόχος τρομοκρατίας (διάθεση Σούδας έναντι ανταλλαγμάτων;)»

Όπως σημειώνει ο κ. Τσάκωνας, «έχοντας διανύσει περισσότερο από ένα τέταρτο του αιώνα από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, η Βορειοατλαντική Συμμαχία κατόρθωσε μέσα από συνεχείς διαδικασίες εσωτερικών αλλαγών και εξωτερικών διευρύνσεων να προσαρμοστεί με επιτυχία σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο -κυρίως μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001- περιβάλλον ασφάλειας.

Σήμερα το ΝΑΤΟ επιζητά να διαδραματίσει σταθεροποιητικό ρόλο σε ένα κόσμο, ο οποίος -πολιτικοί αναλυτές και διαμορφωτές αποφάσεων της εξωτερικής πολιτικής σε Ηνωμένες Πολιτείες και Ευρώπη συμφωνούν ότι- καθίσταται ολοένα και περισσότερο “αλληλοσυνδεόμενος”, “σύνθετος”, “πολυποίκιλος” και κυρίως απρόβλεπτος.

ΤΟ BREXIT ΑΡΝΗΤΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ

Ο κ. Τσάκωνας εκτιμά ότι το Brexit συνιστά αναμφίβολα αρνητική εξέλιξη τόσο για το ΝΑΤΟ όσο και για την υπόθεση της ευρωπαϊκής ασφάλειας. Και τούτο διότι ενδέχεται να ενισχύσει την τάση στρατιωτικής (κυρίως λόγω των περικοπών στις αμυντικές δαπάνες) και διπλωματικής εσωστρέφειας ή και απομονωτισμού της Βρετανίας από τις ευρωπαϊκές εξελίξεις, επενεργεί αρνητικά στις όχι ιδιαίτερα συμπαγείς σχέσεις μεταξύ διαφόρων κρατών-μελών του ΝΑΤΟ και των Ηνωμένων Πολιτειών.

Ωστόσο, συνεχίζει ο κ. Τσάκωνας, η πίεση του νέου Αμερικανού Προέδρου, για αύξηση των αμυντικών δαπανών των ευρωπαϊκών χωρών-μελών του ΝΑΤΟ μπορεί να υποχρεώσει τους ευρωπαϊστές εντός του ΝΑΤΟ (κυρίως Γερμανία και Γαλλία) να αναλάβουν πρωτοβουλίες για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας και ασφάλειας και για έναν επανακαθορισμό της σχέσης ΝΑΤΟ και ΕΕ για την αντιμετώπιση κοινών απειλών. Σε αυτό το τελευταίο, ο ρόλος της Βρετανίας -της ισχυρότερης στρατιωτικής “ευρωπαϊκής” χώρας στο ΝΑΤΟ- μπορεί να είναι χρήσιμος.

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΥΛΩΝΑΣ

Είναι πιθανόν, υπογραμμίζει ο κ. Τσάκωνας, «η επόμενη γαλλογερμανική πρωτοβουλία για την ευρωπαϊκή άμυνα και ασφάλεια να λάβει και συγκεκριμένο περιεχόμενο αν την εκλογή Μακρόν ακολουθήσει και επανεκλογή της Μέρκελ στη γερμανική καγκελαρία. Αναφερόμαστε εδώ στη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού πυλώνα ασφάλειας που θα υπάρχει και θα αναπτύσσεται σε στενή συνεργασία με το ΝΑΤΟ όπως προβλέπεται (χωρίς όμως να ορίζεται με συγκεκριμένο τρόπο) και στην εξαγγελθείσα Παγκόσμια Στρατηγική της ΕΕ καθώς και το Σχέδιο Υλοποίησης στους τομείς της Άμυνας και της Ασφάλειας.

Μια τέτοια εξέλιξη μπορεί να οδηγήσει στη διόρθωση των σημερινών διαταραγμένων ευρωατλαντικών σχέσεων υπό την προϋπόθεση όμως ότι Ηνωμένες Πολιτείες και ΕΕ συμφωνούν σε κοινές στρατηγικές στοχεύσεις και προτεραιότητες (πράγμα που δεν υφίσταται σήμερα).

Στο ερώτημα ποιες είναι οι νέες απειλές που αντιμετωπίζει το ΝΑΤΟ ο κ. Τσάκωνας σημειώνει ότι σήμερα τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ βρίσκονται αντιμέτωπα με την ανάγκη παράλληλης διαχείρισης τόσο παραδοσιακού όσο και “νέου τύπου” προκλήσεων ασφαλείας:

* μιας επιθετικής, απρόβλεπτης και “αναθεωρητικής” Ρωσίας,

* των νέων υβριδικών απειλών που συνδέονται κυρίως με την ισλαμιστική τρομοκρατία (τόσο στην περιφέρεια της Ευρώπης μέσω της δράσης του Ισλαμικού Κράτους όσο και στο εσωτερικό των ευρωπαϊκών κοινωνιών) και της εντεινόμενης αστάθειας που δημιουργούν η προσφυγική κρίση και οι μεταναστευτικές πιέσεις από την καταρρέουσα περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής. Για το μεγαλύτερο μέρος των νέων προκλήσεων και “υβριδικών απειλών” το ενδιαφέρον επικεντρώνεται, όπως είναι αναμενόμενο, στην περιοχή της Μεσογείου, με την τελευταία να καθίσταται και πάλι -όπως ακριβώς συνέβη στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου- στο νέο “λόγο ύπαρξης” (raison d’κtre) της Συμμαχίας.

Υπό αυτό το πρίσμα οι στοχεύσεις και οι προτεραιότητες της Συμμαχίας ενόψει της συνόδου κορυφής της 25ης Μαρτίου ιεραρχούνται ως εξής:

– Η Ρωσία = Αντιμετωπίζεται με ένα μίγμα Αποτροπής και Διαλόγου.

Όσον αφορά την αντιμετώπιση της ρωσικής επιθετικότητας οι χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ επαναβεβαίωσαν στη Βαρσοβία την πίστη τους στην στρατηγική της αποτροπής, κυρίως μέσω της συμβολικά ισχυρής “προωθημένης παρουσίας” (forward presence) του ΝΑΤΟ στα ανατολικά του σύνορα (μέσω της ανάπτυξης τεσσάρων ταγμάτων στο έδαφος της Πολωνίας, της Εσθονίας, της Λετονίας και Λιθουανίας). Παράλληλα η ηγεσία του ΝΑΤΟ υποστηρίζει ότι ο διάλογος με τη Ρωσία αποτελεί απαραίτητο συστατικό στοιχείο της σχέσης τους.

– Ο πόλεμος εναντίον της τρομοκρατίας και του ISIS = μέχρι και σήμερα αντιμετωπίζεται μέσω της εκπαίδευσης των τοπικών δυνάμεων στο Αφγανιστάν και το Ιράκ καθώς και μέσω της υποστήριξης της Παγκόσμιας Συμμαχίας για τη νίκη κατά του ISIS με ΝΑΤΟικά αεροσκάφη επιτήρησης (AWACS).

Πηγή MIgnatiou


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση